Samookaleczenie: Główne fakty

Zastrzeżenie

Samookaleczenie poprzez nadużywanie leków, cięcie, przypalanie, przekłuwanie, lub połykanie różnych przedmiotów występuje u jednej na dziesięć osób.  Zachowania tego typu występują częściej u osób młodych, kobiet, homo- i biseksualistów i w niektórych podkulturach.  Regularne samookaleczanie u niektórych osób może przerodzić się niemal w nałóg.

Dlaczego ludzie stosują samookaleczenie?

Do samookaleczenia zazwyczaj dochodzi w stanie wysokiego napięcia emocjonalnego i wewnętrznego wzburzenia.  Przyczyną tego może być przemoc, poczucie depresji, niskie poczucie własnej wartości, lub problemy dotyczące relacji międzyludzkich.  Samookaleczenie może wystąpić u osób, które odczuwają bezradność, odosobnienie, samotność, bezradność, brak kontroli i obojętność otoczenia.  Samookaleczenie występuje częściej u ludzi, którzy w dzieciństwie byli ofiarami molestowania lub przemocy.

Jakie uczucia budzi samookaleczenie?

Często przynosi odprężenie i poczucie kontroli.  Powoduje więc szybką, choć chwilową poprawę samopoczucia.

Dostępna pomoc

Rozmowa: Rozmowa pozwala lepiej zrozumieć problem i zmniejsza poczucie osamotnienia.

Grupy samopomocy: Osoby borykające się z podobnymi problemami mogą sobie wzajemnie pomóc i podzielić się praktycznymi poradami.  Nie ulega wątpliwości, że dzielenie się problemami przynosi ulgę.

Pomoc w stosunkach międzyludzkich: Terapia grupowa jest często bardzo pomocna w zwalczaniu trudności w utrzymywaniu dobrych relacji międzyludzkich.

Terapie słowne: Rozwiązywanie problemów, psychoterapia poznawczo-behawioralna lub dynamiczna.

Która metoda przynosi najlepsze wyniki?

Wszystkie wymienione tu metody leczenia są pomocne.  Wyniki niektórych badań dowodzą, że terapia mająca na celu rozwiązywanie problemów wydaje się najlepsza.

Co się stanie w przypadku nie ubiegania się o pomoc?

W co trzecim przypadku dochodzi do ponownego samookaleczenia w przeciągu jednego roku.  U osób stosujących samookaleczenie, ryzyko popełnienia samobójstwa wzrasta 50-ciokrotnie.  Ryzyko to wzrasta dodatkowo z wiekiem i jest zdecydowanie większe u mężczyzn.  Cięcia powodują blizny, brak czucia lub paraliż.

Jak pomóc sobie samodzielnie

Kiedy odczuwasz potrzebę samookaleczenia: Jeśli jesteś w stanie powstrzymać się od zadania sobie ran przez kilka godzin, uczucia te zazwyczaj mijają.  Spróbuj z kimś porozmawiać, wyjdź z domu, posłuchaj muzyki, lub  zajmij się czymś (nieszkodliwym), co Cię interesuje.  Spróbuj się rozluźnić i skupić na czymś przyjemnym.  Wymyśl inny sposób na rozładowanie emocji, np. ściskaj w rękach kostki lodu (można je zrobić z czerwonym sokiem, żeby wyglądały jak krew), lub narysuj czerwone kreski na skórze.  Zadaj sobie „nieszkodliwy” ból, np. zjedz ostre chilli, lub weź lodowaty prysznic.  Skup się na tym, co pozytywne.  Zrób sobie przyjemność – idź na masaż.  Zacznij prowadzić dziennik, lub napisz list o tym, co się z Tobą dzieje – nawet jeśli nikt inny tego nie przeczyta.

Kiedy potrzeba samookaleczenia minie: Cofnij się pamięcią do poprzednich epizodów samookaleczenia i jeśli coś Ci wtedy pomogło, przypomnij sobie co to było.  Odszukaj w pamięci ostatnią chwilę, jaką pamiętasz, kiedy nie odczuwałeś potrzeby zadawania sobie bólu i postaraj się odtworzyć kolejne zdarzenia.  Gdzie byłeś, z kim, jakie miałeś odczucia?  Spróbuj dojść, skąd biorą się te emocje.  Czy autoagresja sprawia, że odczuwasz ulgę, daje Ci poczucie kontroli, lub ucieczki od problemów? Spróbuj znaleźć coś, co przyniesie te same rezultaty, ale nie prowadzi do uszkodzeń fizycznych ciała.  Zrób nagranie i wymień wszystkie swoje dobre strony i przyczyny, dla których nie chcesz się kaleczyć.  Kiedy zaczynasz odczuwać potrzebę samookaleczenia, to nagranie przypomni Ci cechy, jakie w sobie doceniasz.  Przygotuj sobie „plan kryzysowy”, czyli co robić, gdy ponownie ogarnie Cię poczucie autoagresji.

Ja nie chcę z tym skończyć

OK, ale przynajmniej ogranicz uszkodzenia. Jeśli się tniesz, używaj czystego ostrza.  Znajdź sposoby zadawania sobie bólu, które nie spowodują uszkodzeń na ciele (patrz wyżej). 

Jeśli odpowiesz TAK co najmniej na 3 z poniższych pytań, być może warto by spróbować z tym skończyć?

• Czy znasz przynajmniej dwie osoby, które chętnie pomogą Ci zerwać z samookaleczeniem?
• Czy masz przyjaciół, do których możesz się zwrócić w momencie desperacji?
• Czy znalazłeś przynajmniej dwie metody bezpiecznego rozładowania emocji, które wyzwalają u Ciebie autoagresję?
• Czy potrafisz powiedzieć sobie, że naprawdę chcesz skończyć z samookaleczeniem?
• Czy jesteś w stanie zdobyć się na tolerowanie u siebie uczuć, które skłaniają Cię do samookaleczenia?
• Czy masz dostęp do kogoś, kto udzieli Ci zawodowej porady i pomocy w momencie kryzysu?

Leczenia obrażeń powstałych w wyniku samookaleczenia

Każdy ma prawo do szacunku i uprzejmości ze strony lekarzy i pielęgniarek w pogotowiu ratunkowym.  Wiele oddziałów ratunkowych zatrudnia pielęgniarki zdrowia psychicznego, lub pracownika opieki społecznej, do których możesz się zwrócić o pomoc.  Specjalnie opracowany kwestionariusz pomoże im ocenić stopień ryzyka w Twoim przypadku.

Jeśli chcesz pomóc komuś, kto stosuje samookaleczenie:

• Wysłuchaj ich problemów bez wyrażania krytyki.  Często trudno powstrzymać słowa krytyki, zwłaszcza gdy czujesz zdenerwowanie lub złość.  Postaraj się skupić na problemach osoby, z którą rozmawiasz, zamiast na własnych odczuciach.
• Spróbuj zrozumieć ich uczucia, a następnie nakieruj rozmowę na inne sprawy.
• Pomóż im rozwiać tajemnicę niewiadomej otaczającą kwestie samookaleczenia korzystając ze źródeł internetowych, lub miejscowej biblioteki.
• Pomóż im zrozumieć, że samookaleczenie to nie jest hańbiący sekret, lecz problem, z którym należy się uporać.

Czego należy unikać:

• Nie staraj się być terapeutą – wystarczy, że będziesz dobrym przyjacielem.
• Nie spodziewaj się, że zmiana nastąpi z dnia na dzień – problem jest trudny i wymaga czasu.
• Nie popadaj w złość – to może tylko pogorszyć sytuację.  Spokojnie opowiedz osobie, która się kaleczy, jak bardzo Ci na niej zależy i jaki wpływ mają na Ciebie jej działania.
• Nie próbuj siłą powstrzymać osobę, która właśnie ma zamiar się okaleczyć – lepiej zaproponować rozmowę i odejść.
• Nie wymuszaj na nich obietnicy, że nigdy więcej tego nie zrobią.  Nie obiecuj swojej pomocy tylko pod warunkiem, że przestaną się kaleczyć.

Ten link zawiera dalsze informacje o organizacjach, które mogą zaoferować Ci pomoc.