Zaburzenia odżywiania: główne fakty

Zastrzeżenie

Czym są zaburzenia odżywiania?

Większość nawyków związanych z odżywianiem się pozwala nam zachować dobre zdrowie.  Kiedy jednak główną siłą napędową staje się przemożny strach przed tyciem, nasze zdrowie zaczyna cierpieć i mamy do czynienia z zaburzeniami odżywiania się.  Jadłowstręt psychiczny, lub anoreksja (ang. anorexia nervosa) oraz żarłoczność psychiczna, lub bulimia (ang. bulimia nervosa) to dwie najczęściej występujące postaci tego rodzaju zaburzeń.  Opisujemy je w tej ulotce oddzielnie, ale ich objawy często się pokrywają.

Kto cierpi na zaburzenia odżywiania?

Zaburzenia odżywiania występują dziesięciokrotnie częściej u dziewcząt i kobiet.  Wśród nastolatków, siedem dziewcząt i tylko jeden chłopiec na tysiąc cierpi na tego rodzaju zaburzenia.

Co jest przyczyną zaburzeń odżywiania?

Dokładne przyczyny wstępowania tych zaburzeń nie są do końca jasne, choć wymienia się wiele różnych czynników, które mogą odgrywać swoją rolę:

• Presja społeczna: kultura zachodnia, a zwłaszcza media, idealizują szczupłą sylwetkę
• Poczucie kontroli: chudnąc czujemy się lepiej, co daje nam poczucie kontroli
• Dojrzewanie: anoreksja hamuje niektóre zmiany fizyczne zachodzące w okresie dorastania
• Rodzina: czasem odmówienie pożywienia jest jedynym sposobem wyrażenia naszych uczuć
• Depresja: objadanie się może być sposobem radzenia sobie z przygnębieniem
• Niskie poczucie własnej wartości
• Uwarunkowania genetyczne.

Anoreksja

Objawy:

• Ciągłe zamartwianie się własną wagą
• Ograniczanie jedzenia
• Nadmiar ćwiczeń fizycznych
• Niezdolność do zaprzestania odchudzania się, nawet gdy waga jest niebezpiecznie niska
• Palenie tytoniu i żucie gumy w celu zachowania niskiej wagi
• Utrata zainteresowania seksem
• U kobiet, nieregularne miesiączki, lub ich zanik
• Zanik erekcji u mężczyzn i polucji u chłopców, także zmniejszenie jąder

Anoreksja zazwyczaj pojawia się po raz pierwszy w okresie dojrzewania, ale nie tylko.

Bulimia

Objawy:

• Ciągłe zamartwianie się własną wagą ciała
• Objadanie się
• Wywoływanie wymiotów / stosowanie środków przeczyszczających
• Nieregularne miesiączki
• Poczucie winy z powodu sposobu odżywiania przy jednoczesnym zachowaniu normalnej wagi.

Bulimia zazwyczaj pojawia się po raz pierwszy w wieku nastoletnim, ale chorzy długo nie ubiegają się o pomoc, gdyż udaje im się ukrywać problem przez wiele lat.

Zespół objadania się

Zespół objadania się (ang. binge eating) rozpoznano dopiero niedawno.  Zaburzenie to polega na ograniczaniu jedzenia i nadmiernym objadaniu się, ale bez występowania wymiotów. 

Dostępna pomoc

Samopomoc

• W walce z bulimią można korzystać z poradników samopomocy zawierających rady terapeutów, podczas gdy walka z anoreksją wymaga zazwyczaj leczenia w klinice i terapii specjalistycznej.
• Staraj się zachować rutynę posiłków – śniadanie, obiad, kolacja.  Jeśli masz bardzo niską masę ciała, staraj się podjadać między posiłkami.
• Zapisuj, co jesz, co myślisz i co czujesz.  Prowadzenie dziennika pomoże ci zorientować się, czy istnieje zależność między tym jak się czujesz i jak się odżywiasz.
• Zachowaj szczerość wobec siebie i innych.  Pamiętaj, że nie zawsze musisz osiągać sukcesy – odpuść sobie od czasu do czasu.
• Pomyśl, czy nie warto by przyłączyć się do jakiejś grupy samopomocy, lub skontaktuj się ze Stowarzyszeniem na rzecz Zaburzeń Odżywiania (ang. Eating Disorders Association), obecnie noszącym angielską nazwę „beat”.

Pomoc specjalistyczna Lekarz pierwszego kontaktu (GP) skieruje cię na wizytę u psychiatry, psychologa lub terapeuty specjalizującego się w tej dziedzinie.  Zaburzenia odżywiania się powodują problemy ze zdrowiem fizycznym, więc warto przeprowadzić badania lekarskie i badanie krwi.  Może się również okazać, że cierpisz na chorobę, której dotychczas jeszcze u ciebie nie zdiagnozowano.

Leczenie anoreksji

Pomoc psychiatryczna Podczas pierwszej wizyty, specjalista będzie pytać o początek twoich problemów z jedzeniem i o przebieg choroby.  Po zważeniu, w zależności od twojej wagi specjalista stwierdzi, czy należy przeprowadzić badania krwi i badanie fizykalne.  Za twoją zgodą, może również zaproponować rozmowę z kimś z rodziny, lub przyjaciół, co pozwoli uzyskać pełniejszy obraz sytuacji.

Psychoterapia lub poradnictwo Ten rodzaj pomocy polega na rozmowie z terapeutą, o tym co myślisz i czujesz.  Pomoże ci to zrozumieć, co zapoczątkowało obecne problemy i w jaki sposób zmienić sposób myślenia i odbierania niektórych problemów.  Tego typu rozmowy mogą być bolesne, ale dobry terapeuta pomoże ci radzić sobie z trudnymi problemami, nabrać poczucia własnej wartości i odzyskać pewność siebie.

Pomoc i porady na temat jedzenia Rozmowa z dietetykiem pomoże ci zrozumieć zasady zdrowego jedzenia.  Twój organizm może również potrzebować wzmożonej dawki witamin.

Skierowanie do szpitala Tę interwencję stosuje się tylko w skrajnych wypadkach, gdy waga ciała jest niebezpiecznie niska, lub gdy stan pacjenta się nie poprawia.  W szpitalu kontroluje się odżywianie się pacjenta, przeprowadza badania fizykalne i rozmowy terapeutyczne.

Leczenie przymusowe Tę opcję stosuje się tylko w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia pacjenta, który wymaga ochrony, gdyż jego stan nie pozwala mu podjąć właściwej decyzji.

Jakie skutki przynosi leczenie? Ponad połowa pacjentów wraca do zdrowia, choć często potrzeba wielu lat, aby zupełnie wyzdrowieć.

Leczenie bulimii

Terapia poznawczo-zachowawcza (ang. CBT – cognitive behavioural therapy)

Tego rodzaju terapię można przeprowadzać z terapeutą, poradnikiem samopomocy, na sesjach grupowych, lub korzystając z programów komputerowych.  Terapia poznawczo-zachowawcza pomaga zrozumieć powiązania między naszymi myślami, uczuciami i naszym zachowaniem.

Terapia interpersonalna Są to indywidualne sesje z terapeutą. Terapia skupia się na stosunkach międzyludzkich.

Porady na temat jedzenia Porady na temat jedzenia pomagają przywrócić normalny tryb zdrowego odżywiania się bez głodówki i wymiotów.

Leki Środki przeciwdepresyjne pomagają zmniejszyć napady objadania się.  Ich skuteczność jednak z czasem maleje, jeśli nie są wspomagane przez inne formy pomocy.

Jakie skutki przynosi leczenie? Mniej więcej połowa chorych na bulimię powraca do zdrowia, choć jest to proces powolny, trwający wiele miesięcy, a nawet lat.

Tłumaczyła: Joanna Carroll