Schizofrenia – Główne fakty

Zastrzeżenie

Co to jest schizofrenia?

Jest to choroba umysłowa, wpływająca na myślenie, uczucia i zachowanie człowieka. Schorzeniem tym dotknięty jest około 1% populacji i najczęściej występuje ono u ludzi między 15 a 35 rokiem życia.

Schizofrenia jest często kojarzona z agresją, szczególnie kiedy jest o niej mowa w mediach, ale jest to zachowanie wyjątkowe i sporadyczne.  W wielu przypadkach hospitalizacja nie jest wymagana  i wielu cierpiących na schizofrenię prowadzi ustabilizowany tryb życia, zarówno pod względem rodzinnym jak i zawodowym.

Przyczyny schizofrenii

Choroba ta może być spowodowana przez splot różnych czynników.  Mogą to być uwarunkowania genetyczne, subtelne okołoporodowe uszkodzenia mózgu, infekcje wirusowe w czasie ciąży czy też traumatyczne przeżycia z dzieciństwa.  Narkotyki (ekstazy, LSD, amfetamina i kokaina) prawdopodobnie również mogą przyczynić się do rozwoju schizofrenii, szczególnie u nastolatków.  Stresujące zdarzenia i napięcia rodzinne także mogą pogorszyć schizofrenię.

Objawy schizofrenii

Objawy „pozytywne” to:

• Halucynacje słuchowe, węchowe, dotykowe lub wzrokowe.
• Halucynacje słuchowe są najczęściej spotykane. Czasem mogą one być bardzo realistyczne, tak jakby to było prawdziwe zdarzenie.
• W niektórych przypadkach „głosy”, które słyszy chory, mogą być przyjemne najczęściej jednak są one przykre, krytykujące, obraźliwe i drażniące.
• Omamy i urojenia – wiara w coś co nie istnieje w rzeczywistości.
• Trudności z myśleniem –trudności z koncentracją, nieuzasadnione zmienianie tematu konwersacji, prowadzące do zaburzeń komunikacji werbalnej.
• Uczucie bycia kontrolowanym – chorzy odnoszą wrażenie że myśli znikają z głowy, nie należą do nich i że ciało przejmuje ktoś inny, kto je kontroluje.

Objawy „negatywne” to:

Utrata zainteresowań, energii życiowej i uczuć.  Chory może nie chcieć wstawać z łóżka albo wychodzić z domu w jakimkolwiek celu.  Zostają zaniedbane codzienne zajęcia jak np.: mycie, sprzątanie, dbanie o ubranie (pranie, składanie, prasowanie itp.).  Chorzy mogą mięć problemy w kontaktach towarzyskich ponieważ nie mogą czuć się dobrze w obecności innych ludzi.  Niektórzy chorzy mogą słyszeć głosy bez towarzyszących objawów negatywnych.  Inni mogą mieć tylko omamy umysłowe bez innych objawów.  Czasem objawy są bardzo subtelne i nieoczywiste co może prowadzić do opóźnienia rozpoznania choroby przez wiele lat.

Czy leczenie może pomoc?

Wczesne leczenie wzmaga szanse na poprawę w przyszłości i zmniejsza potrzebę hospitalizacji.

Leki antypsychotyczne

Leki te pomagają w wytłumieniu omamów i halucynacji.  Ułatwiają one również logiczne myślenie, zmniejszają negatywne objawy i chorzy wykazują większą dbałość o siebie.  Leki te mogą kontrolować  (ale nie leczyć) objawy, średnio cztery osoby na pięć odczuwają poprawę. Leczenie jest najskuteczniejsze jeżeli leki są brane regularnie, według wskazań lekarza.

Leki antypsychotyczne dzielą się na dwie kategorie:

• Leki typowe
• Leki nietypowe

Leki typowe są formułami starszej generacji, działającymi na mózg poprzez redukcję poziomu dopaminy w tkance mózgowej.  Mogą one powodować objawy uboczne, takie jak sztywność, drżenie (np. rąk), spowolnienie ruchów, trudności z erekcją, osłabienie libido, niekontrolowane ruchy mięśni, szczególnie języka i twarzy.

Leki nietypowe są nowsze i powodują mniej objawów ubocznych.  Wywierają one wpływ na różne procesy chemiczne w mózgu.  Ich działanie wywołuje mniej efektów ubocznych ale mogą one być przyczyną tycia, zmęczenia i problemów seksualnych.

Leczenie psychologiczne

• Psychoterapia poznawczo-behawioralna (ang. Cognitive Behavioral Therapy) może pomóc w zrozumieniu doświadczeń psychotycznych i może także pomóc w zrozumieniu przyczyn pogorszenia zdrowia psychicznego.  Można także w ten sposób odkryć nowe sposoby myślenia i radzenia sobie w tych sytuacjach.
  
• Odpowiednie porady psychologiczne mogą pomóc jeżeli chory ma potrzebę porozmawiania z kimś, szczególnie jeśli chodzi o poparcie psychiczne w związku z problemami życia codziennego.
  
• Terapia rodzinna może być pomocna dla chorej osoby i jej rodziny w zrozumieniu i poradzeniu sobie w tej trudnej sytuacji.  Spotkania te mogą zasugerować rodzinie skuteczne sposoby pomocy osobie cierpiącej na schizofrenię.

Wsparcie i rehabilitacja społeczna

• Ośrodki pomocy społecznej - oferują kursy i porady odnośnie możliwości zatrudnienia oraz umożliwiają spędzenie czasu z innymi ludźmi.
• Programy zawodowe - pomagają chorym w powrocie do czynnego życia zawodowego
• Mieszkania pomocy środowiskowej - z całodobowym lub wizytującym personelem, pomagającym we wszelkich aspektach życia chorego.
• Specjalnie przeszkolony pracownik z zespołu zdrowia psychicznego może udzielić choremu pomocy w sprawach praktycznych, problemach związanych z przyjmowaniem leków lub efektami ubocznymi.  Terapeuci zajęciowi mogą pomóc w problemach towarzyszących życiu codziennemu, zawodowemu lub towarzyskiemu.

Samopomoc

• Polega na rozpoznawaniu symptomów zwiastujących pogorszenie stanu zdrowia psychicznego; mogą one objawiać się jako np.: utrata apetytu czy brak łaknienia, uczucie napięcia lub zaburzenia snu.  Osoby, którym chory ufa mogą być bardzo przydatne w takich sytuacjach – mogą ostrzec chorego kiedy co się dzieje.
• Chory powinien unikać sytuacji trudnych, powodujących stres jak również picia alkoholu dla poprawy samopoczucia. Chory powinien wykonywać zajęcia, sprawiające przyjemność.
• Cierpiący na schizofrenię powinni prowadzić zdrowy tryb życia, dobrze się odżywiać, nie palić i wykonywać ćwiczenia fizyczne.

Pomaganie chorym na schizofrenię

Bardzo ciężko jest zrozumieć, co się nagle dzieje z osobą, którą znamy.  Nagle zachowuje się ona  inaczej – zaczyna unikać ludzi i staje się mniej aktywna.  Jeśli cierpi na urojenia, nie opowiada o nich.  Jeśli słyszy głosy, możemy zaobserwować, że odwraca głowę, tak jakby słuchała kogoś innego.  Kiedy się rozmawia z osobą chorą, mówi ona niewiele lub, ciężko jest ją zrozumieć.

Osoba cierpiąca na schizofrenię może być bardziej wrażliwa na stres i można jej pomoc poprzez unikanie kłótni, sprzeczek i utrzymanie spokoju.

Pomoc ze strony  zespołu zdrowia psychicznego?

Jeżeli opiekujemy się chorym krewnym od pracownika zespołu zdrowia psychicznego powinniśmy otrzymać informacje dotyczące opieki.  Pracownicy zespołu mogą też udzielić porad dotyczących leczenia psychologicznego, efektów ubocznych leków oraz mogą udzielić wskazówek jak ułatwić powrót chorego do zdrowia.