अ‍ॅनोरेक्सिया आणि बुलिमिया

आम्हाला आशा आहे की ही माहिती उपयुक्त ठरेल जर:

• तुम्ही सतत तुमचे वजन आणि शरीरयष्टी बद्दल विचार करत असाल
• तुम्हाला असे वाटत असेल की तुमचे खाणे किंवा आहार घेणे ही समस्या असू शकते
• तुम्ही सतत झपाटले गेल्याप्रमाणे वजन कमी करण्यासाठी इतर मार्गांचा वापर करत असाल, जसे की अति व्यायाम करणे किंवा स्वतःला आजारी पाडून घेणे
• तुम्हाला असे वाटत असेल की तुम्हाला अ‍ॅनोरेक्सिया किंवा बुलिमिया आहे
• इतर लोकांना काळजी वाटत असेल की तुमचे वजन खूप कमी झाले आहे
• तुमचा एखादा मित्र किंवा नातेवाईक, मुलगा किंवा मुलगी असेल ज्यांना अशा प्रकारची समस्या आहे.

हे वजन जास्त असण्याच्या समस्यांबाबत काही करत नाही.

परिचय

आपल्या सर्वांच्या खाण्याच्या सवयी वेगवेगळ्या असतात. आपल्याला निरोगी ठेवण्यास मदत करणाऱ्या अशा अनेक "खाण्याच्या पद्धती" आहेत. तथापि, काही पद्धती अशा आहेत की त्या जाडे होण्याच्या तीव्र भीतीने प्रेरित असतात आणि त्या प्रत्यक्षात आपल्या आरोग्याला हानी पोहोचवतात. यांना "खाण्याचे विकार" असे म्हणतात आणि त्यात हे समाविष्ट आहे:

• खूप जास्त खाणे
• खूप कमी खाणे
• कॅलरी कमी करण्यासाठी हानिकारक मार्गांचा वापर करणे.

खरं तर, 'खाण्याच्या विकारांमध्ये' सहसा खाण्याच्या वर्तनापेक्षा बरेच काही समाविष्ट असते, त्यामुळे त्यांना बळी पडणारे लोक सतत कॅलरी घेणे कसे टाळायचे किंवा त्यांना 'बर्न कसे करायचे' किंवा त्यापासून मुक्त कसे व्हावे याबद्दल चिंता करत असतात. ते पूर्ण वेळ त्यांचे वजन आणि दिसणे तपासत असतात, त्यांचे वजन वाढलेले नाही याची खात्री करण्यासाठी ते स्वतःला आरशात पाहणे किंवा छायाचित्रांमध्ये दिसणे टाळतात.

हे पत्रक दोन खाण्याच्या विकारांबद्दल आहे - अ‍ॅनोरेक्सिया नर्वोजा आणि बुलिमिया नर्वोजा. इथे या दोन्ही विकारांचे स्वतंत्रपणे वर्णन केले आहे, तथापि

• अ‍ॅनोरेक्सिया आणि बुलिमियाची लक्षणे बहुतेकदा मिसळलेली असतात
• लोक बुलिमियापासून अ‍ॅनोरेक्सियामध्ये देखील जाऊ शकतात, किंवा तुम्हाला सुरुवातीला अ‍ॅनोरेक्सिक लक्षणे दिसू शकतात, परंतु नंतर बुलिमियाची लक्षणे विकसित होतात.

खाण्याचे विकार कोणाला होतात?

मुली आणि महिलांमध्ये अ‍ॅनोरेक्सिया किंवा बुलिमिया होण्याची शक्यता मुले आणि पुरुषांपेक्षा १० पटीने जास्त असते.

तथापि, मुलांमध्ये आणि पुरुषांमध्ये खाण्याच्या विकारांचे प्रमाण वाढत असल्याचे दिसून येत आहे - त्यांना अती-व्यायाम करणे आणि खूप बारीक दिसण्याऐवजी सुदृढ शरीरयष्टी असण्याची इच्छा यामुळे हा विकार होण्याची शक्यता जास्त असते.

अ‍ॅनोरेक्सिया नर्वोजा

त्याची चिन्हे काय आहेत?

तुम्हाला आढळेल की तुम्ही:

• तुमच्या वजनाविषयी अधिकाधिक काळजी करता
• कमी कमी खाता - कॅलरी मोजता
• कॅलरी बर्न करण्यासाठी अधिकाधिक व्यायाम करता
• तुमचे वजन तुमच्या वय आणि उंची नुसार सुरक्षित वजनापेक्षा व्यवस्थितपणे कमी असले तरीही तुम्ही स्वतःला वजन कमी करण्यापासून रोखू शकत नाही
• वजन कमी करण्यासाठी जास्त धूम्रपान करता किंवा च्युइंगम चघळता
• झपाटल्यासारखे तुमचे वजन, आकार किंवा आरशांमध्ये प्रतिबिंब तपासून पाहता
• खाण्यापिण्याचा समावेश असलेल्या सामाजिक कार्यक्रमांपासून दूर राहता
• स्वतःचे शरीर लपविण्यासाठी सैल कपडे घालता
• वजन करण्यापूर्वी खूप पाणी पिता
• विशिष्ट अन्न गट वगळता आणि विशिष्ट अन्न पदार्थांना "चांगले" आणि "वाईट" म्हणून पाहता
• विशेषतः शाळेत जेवणाच्या वेळा टाळता
• लैंगिक सहवासात रस घेत नाही
  • मुली किंवा महिलांमध्ये - मासिक पाळी अनियमित होते किंवा थांबते.
  • पुरुषांमध्ये किंवा मुलांमध्ये - इरेक्शन आणि वेट ड्रीम्स थांबतात, अंडकोष आकुंचन पावतात.

काही लोकांना असे लक्षात येते की त्यांना इतर अडचणी निर्माण झाल्या आहेत, जसे की कठोर दिनचर्या आणि वेळेचे पालन करणे, किंवा कदाचित 'दूषित’ होण्याची भीती, सतत अभ्यास करण्याची किंवा काम करण्याची गरज किंवा योग्य रितीने पैसे खर्च करण्यात अडचण जाणवणे.

हे कधी सुरू होते?

आपल्याला आता माहीत आहे की कोणत्याही वयोगटातील लोकांना अ‍ॅनोरेक्सिया होऊ शकतो, परंतु तो सामान्यतः किशोरावस्थेत सुरू होतो. हे साधारणपणे या प्रमाणात प्रभावित करते:

• दर १५० मध्ये १ पंधरा वर्षांची मुलगी
• दर १००० मध्ये १ पंधरा वर्षांचा मुलगा.

काय होतं?

• तुम्ही दररोज खूप कमी कॅलरी आत घेता. तुम्ही "निरोगीपणे" खाता - फळे, भाज्या आणि सॅलड - पण ते तुमच्या शरीराला पुरेशी ऊर्जा देत नाहीत.
• वजन कमी करण्यासाठी तुम्ही व्यायाम करत असू शकता, वजन कमी करण्याच्या गोळ्या वापरत असू शकता किंवा जास्त करत असू शकता.
• तुम्हाला स्वतःला जेवायची परवानगी द्यायची नसते, पण तुम्ही अन्न विकत घेता आणि इतरांसाठी स्वयंपाक करता.
• तुम्हाला अजूनही कायमची भूक लागते, खरं तर तुम्हाला असे आढळते की तुम्ही अन्नाविषयी विचार करणे थांबवू शकत नाही.
• तुम्हाला वजन वाढण्याची अधिक भीती वाटते आणि तुमचे वजन सामान्य प्रमाणापेक्षा खूप कमी ठेवण्याचा तुमचा दृढनिश्चय वाढतो.
• तुमचा बारीकपणा आणि वजन कमी होणे हे तुमच्या कुटुंबियांच्या सर्वात आधी लक्षात येते.
• तुमच्या हे लक्षात येते की तुम्ही प्रत्यक्षात किती खात आहात आणि किती वजन कमी करत आहात हे तुम्ही इतरांना सांगू शकत नाही.
• तुम्ही स्वतःला परवानगी न दिलेली कोणतीही गोष्ट खाल्ल्यास, विशेषतः जर तुम्ही तुमच्या खाण्यावरचे नियंत्रण गमावले आणि सतत खाऊ लागलात तर तुम्ही स्वतःला आजारी पाडू शकता. परंतु, याला बुलिमिया नर्वोजा ऐवजी 'अ‍ॅनोरेक्सिया, बिंज-पर्ज सबटाइप' म्हणून ओळखले जाते. बुलिमिया नर्वोजा ग्रस्त लोक व्याख्येनुसार सामान्य वजनाच्या श्रेणीत असतात.

बुलिमिया नर्वोजा

त्याची चिन्हे काय आहेत?

तुम्हाला आढळेल की तुम्ही:

• तुमच्या वजनाविषयी अधिकाधिक काळजी करता
• अती खाणे (खाली पहा)
• स्वतःला उलट्या करवणे आणि/किंवा कॅलरीज नष्ट करण्यासाठी रेचक औषधे किंवा इतर मार्ग वापरणे
• अनियमित मासिक पाळी येणे
• थकल्यासारखे वाटणे
• अपराधी वाटणे
• आहार नियंत्रणाचे कितीही प्रयत्न केले तरी वजन सामान्य वजन पातळीच्या आतच राहणे.

हे कधी सुरू होते?

बुलिमिया नर्वोजा बहुतेकदा किशोरावस्थेच्या मध्यात सुरू होतो. परंतु लोक मदत मागण्यास सक्षम होण्याच्या आधी बरीच वर्षे आजारी असू शकतात. लोक बहुतेकदा जेव्हा त्यांच्या जीवनात बदल होतो तेव्हा मदत घेतात - नवीन नातेसंबंध सुरू करताना किंवा पहिल्यांदाच इतर लोकांसोबत राहावे लागते तेव्हा.

प्रत्येक १०० पैकी ४ महिलांना त्यांच्या आयुष्यात कधी ना कधी बुलिमियाचा त्रास होतो, तर त्यापेक्षा कमी पुरुषांना होतो.

अती खाणे

• तुम्ही फ्रीज अगदी रिकामा करता किंवा बाहेर जाऊन जे तुम्ही सहसा टाळता असे भरपूर चरबी युक्त पदार्थ खरेदी करता.
• मग तुम्ही ते सर्व संपवता, पटकन, सहसा लपवून.
• तुम्ही काही तासांत बिस्किटांची पॅकेट्स, चॉकलेट्सचे अनेक बॉक्स आणि अनेक केक संपवू शकता.
• आपली अती भूक भागवण्यासाठी तुम्ही दुसऱ्या एखाद्याचं खाणं घेऊन खाऊ शकता किंवा दुकानातून वस्तू चोरून सुद्धा आणू शकता.
• अती खाण्याची सुरुवात नियोजित जेवणाने होऊ शकते, परंतु तुम्ही जे खात आहात त्यावर मर्यादा घालत असल्याने, तुम्हाला असे वाटायला लागते की नेहेमीचे जेवण तुम्हाला समाधान देत नाही आणि म्हणून तुम्ही खाणे थांबवू शकत नाही.
• नंतर तुम्हाला पोट अतिशय भरल्यासारखे आणि फुगल्यासारखे वाटते - आणि कदाचित दोषी आणि निराश वाटते. तुम्ही स्वतःला आजारी करून किंवा रेचक औषधे घेऊन तुम्ही खाल्लेले अन्न काढून टाकण्याचा प्रयत्न करता. हे खूप अस्वस्थ आणि थकवणारे असते, परंतु तुम्ही स्वतःला अती प्रमाणात खाणे, उलट्या करणे आणि/किंवा साफ करणे या सवयीत अडकवून घेता.

अती खाण्याचा विकार

जर तुम्हाला या विकाराने ग्रासले असेल तर तुम्ही पथ्याचा आहार घ्याल आणि अती खाल, पण स्वतःला उलट्या करायला लावणार नाही. 

हे खूप त्रासदायक असते आणि तुमचे वजन खूप वाढू शकते.

मानसशास्त्रीय उपचारपद्धती उपयुक्त ठरू शकतात आणि तुमचे डॉक्टर तुम्हाला आयएपीटी IAPT (Improving Access to Psychological Therapies) सेवेकडे पाठवू शकतात.

या विकाराच्या उपचारांबद्दल तुम्हाला NHS Choices website इथे अधिक माहिती मिळू शकेल.

अ‍ॅनोरेक्सिया आणि बुलिमिया तुमच्यावर कसा परिणाम करू शकतात?

जर तुम्हाला पुरेशा कॅलरी मिळत नसतील, तर तुम्हाला हे दिसून येऊ शकते:

मानसिक लक्षणे

• कमी झोप.
• अन्न किंवा कॅलरी या व्यतिरिक्त इतर कोणत्याही गोष्टीवर लक्ष केंद्रित करणे किंवा स्पष्टपणे विचार करणे कठीण वाटणे.
• नैराश्य जाणवणे.
• इतर लोकांमध्ये रस कमी होणे.
• अन्न आणि खाण्याबद्दल (आणि कधीकधी धुणे, स्वच्छता किंवा नीटनेटकेपणा यासारख्या इतर गोष्टींबद्दल) वेड लागणे.

शारीरिक लक्षणे

• तुमचे पोट आकुंचन पावले असल्यामुळे खाणे कठीण वाटते.
• तुमच्या शरीरातील चयापचय प्रक्रिया मंदावल्याने थकवा, अशक्तपणा आणि थंडी जाणवते.
• बद्धकोष्ठता होते.
• तुमच्या केसांमध्ये आणि त्वचेत होणारे बदल लक्षात येतात. काही लोकांच्या डोक्यावरचे केस गळतात, परंतु शरीराच्या इतर भागांवर लव वाढते. त्वचा कोरडी होते आणि तुम्हाला दाबव्रण होऊ शकतात.
• तुमची पूर्ण उंचीपर्यंत वाढ होत नाही, किंवा 'वाक' दिसून उंची कमी होते.
• हाडे ठिसूळ होतात जी सहज तुटू शकतात.
• गर्भवती राहण्यास असमर्थ होऊ शकता.
• विशेषतः जर तुम्ही मद्यपान करत असाल तर तुमच्या यकृताला हानी पोहोचू शकते.
• अत्यंत पराकोटीच्या स्थितीमध्ये, तुमचा मृत्यू होऊ शकतो. कोणत्याही मानसिक विकाराच्या तुलनेत अ‍ॅनोरेक्सिया नर्वोजा या आजारात मृत्यूदर सर्वाधिक आहे.

जर तुम्हाला उलट्या झाल्या तर हे होऊ शकते:

• दातावरील इनॅमल झिजून जाणे (ते तुमच्या उलट्यांमधील पोटातील आम्लाने विरघळते)
• चेहरा फुगणे (तुमच्या गालांवरील लाळ ग्रंथी फुगतात)
• तुमच्या हृदयाचे ठोके अनियमित होत असल्याचे लक्षात येणे - धडधडणे (उलट्या झाल्यामुळे तुमच्या रक्तातील क्षारांचे संतुलन बिघडते)
• अशक्त वाटणे
• सतत थकवा जाणवणे
• वजनात प्रचंड चढउतार जाणवणे (खाली पहा)
• तुमच्या मूत्रपिंडांना नुकसान पोहोचणे
• अपस्माराचे झटके येणे
• गर्भवती राहण्यास असमर्थ होणे.

जर तुम्ही रेचक औषधे खूप प्रमाणात घेत असाल तर तुम्हाला हे होऊ शकते:

• सतत पोटदुखी असणे
• बोटांना सूज येणे
• तुम्हाला असे आढळून येणे की रेचक औषधांशिवाय तुम्ही आता शौचालयात जाऊ शकत नाही (पूर्ण वेळ रेचक औषधांचा वापर केल्याने तुमच्या आतड्यांमधील स्नायूंना नुकसान होऊ शकते)
• वजनात प्रचंड चढउतार होणे. जेव्हा तुम्ही शरीर आतून साफ करता तेव्हा तुम्ही भरपूर द्रवपदार्थ गमावता, परंतु नंतर पाणी प्यायल्यावर ते सर्व पुन्हा आत घेतले जाते (रेचक वापरल्याने कॅलरीज कमी होत नाहीत).

खाण्याच्या विकारांचे कारण काय आहे?

याचे कोणतेही सोपे उत्तर नाही, परंतु या सर्व कल्पना स्पष्टीकरण म्हणून सुचवल्या गेल्या आहेत:

• अनुवंशशास्त्र: असे पुष्कळ पुरावे आहेत जे दाखवतात की जरी पीडित व्यक्ती एकत्र राहत नसले तरी एकाच कुटुंबातील व्यक्तींना खाण्याचे विकार होतात, आणि काही विशिष्ट जनुके लोकांना केवळ खाण्याच्या विकारांनाच नव्हे तर त्या संबंधित आजारांसाठीही दुबळे बनवतात.
• “बंद” बटणाचा अभाव: आपल्यापैकी बहुतेक जण एका मर्यादेपर्यंतच आहार नियंत्रण करू शकतात, त्यानंतर आपले शरीर आपल्याला सांगते की आता पुन्हा खाण्याची वेळ झाली आहे. काही लोक, ज्यांना अ‍ॅनोरेक्सिया झाला आहे, त्यांच्याकडे हे शरीराचे “बटण” बहुदा नसावे आणि ते त्यांचे वजन लांब कालावधीसाठी धोकादायकरित्या कमी ठेवू शकतात.
• नियंत्रण: आहार नियंत्रण खूप समाधानकारक असू शकते. आपल्यापैकी बहुतेकांना ती कर्तृत्वाची भावना माहीत आहे जेव्हा वजनाचा काटा आपल्याला सांगतो की आपण काही पौंड गमावले आहेत. आपण स्वतःवर स्पष्ट आणि दृश्यमान पद्धतीने नियंत्रण ठेवू शकतो हे जाणवणे चांगले आहे. कदाचित तुमचे वजन हा तुमच्या आयुष्यातील एकमेव असा भाग असेल ज्यावर तुमचे नियंत्रण आहे असे तुम्हाला वाटते.
• तारुण्य: प्रौढ होताना होणारे काही शारीरिक बदल - पुरुषांमध्ये जांघ आणि चेहऱ्यावरील केस, महिलांमध्ये स्तन आणि मासिक पाळी - अ‍ॅनोरेक्सिया उलट करू शकते. यामुळे वाढत्या वयाच्या, विशेषतः लैंगिक गरजा पुढे ढकलण्यास मदत होऊ शकते.
• सामाजिक दबाव: आपल्या सामाजिक पर्यावरणाचा आपल्या वर्तनावर मोठा प्रभाव पडतो. ज्या समाजात बारीक पणाला महत्त्व नाही त्यांच्यात खाण्याचे विकार कमी असतात. बॅले शिकवणाऱ्या संस्थांसारख्या बारीक पणाला महत्त्व देणाऱ्या ठिकाणी खाण्याचे विकार जास्त आढळतात. पाश्चात्य संस्कृतीत 'बारीक म्हणजे सुंदर'. टेलिव्हीजन, वर्तमानपत्रे आणि मासिके आदर्श अशी, कृत्रिमरित्या सडपातळ लोकांची चित्रे दाखवतात. शरीरयष्टी विषयी नकारात्मक कल्पना असलेल्या व्यक्तीसाठी, जिम आणि हेल्थ क्लब देखील ही धारणा मजबूत करू शकतात. म्हणून, कधी ना कधी, आपल्यापैकी बहुतेक जण नियंत्रित खाण्याचा प्रयत्न करतात. आपल्यापैकी काही जण खूप कमी खाऊ शकतात, परंतु ज्या व्यक्तीला खाण्याचा विकार होण्याचा धोका असू शकतो, त्यांच्यासाठी आहार नियंत्रित करणे धोकादायक बनू शकते आणि त्या व्यक्तीला अ‍ॅनोरेक्सिया होऊ शकतो.
• कुटुंब: जेवण हा आपल्या आयुष्यातील इतर लोकांसोबतच्या सहवासाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. अन्न स्वीकारल्यावर आनंद मिळतो आणि अन्न नाकारल्यामुळे कुणीतरी नाराज होऊ शकते. हे विशेषतः कुटुंबामध्ये जास्त खरे ठरते. अन्न नाकारणे हा कधी कधी तुमच्या भावना व्यक्त करण्याचा किंवा कुटुंबातील घडामोडींमध्ये तुमची भूमिका मांडण्याचा एकमेव मार्ग असतो. पालक आणि पीडित यांच्यात खुली व प्रामाणिक संवाद प्रक्रिया अत्यावश्यक आहे. तसेच, जास्त टीकात्मक होणे टाळणे हे देखील तितकेच महत्त्वाचे आहे. दुसऱ्या बाजूला, प्रेमळ कुटुंबीय अनेकदा खाण्याच्या विकाराच्या तुमच्यावर होणाऱ्या परिणामांपासून तुमचे रक्षण करण्याचा प्रयत्न करतात, आणि त्यामुळे ही समस्या अधिक काळ टिकून राहू शकते.
• नैराश्य: आपल्यापैकी बऱ्याच जणांनी दुःखी असताना किंवा अगदी कंटाळा आलेला असतानाही दिलासा मिळावा म्हणून खाणे, असे केले आहे. बुलिमिया असलेल्या व्यक्तींना अनेकदा नैराश्य येते आणि जास्त खाण्याची सुरुवात ही दु:खद भावना हाताळण्याचा एक मार्ग म्हणून होऊ शकते. दुर्दैवाने, उलट्या केल्यामुळे आणि रेचक औषधांचा वापर केल्यामुळे तुमच्या मनाला आणखी वाईट वाटू शकते.
• निम्न आत्मसन्मान: ॲनोरेक्सिया आणि बुलिमिया असलेल्या व्यक्तींना स्वतःबद्दल फारसे चांगले वाटत नाही आणि ते स्वतःची तुलना इतरांशी करून स्वतःला कमी समजतात. वजन कमी करणे हे स्वतःबद्दलचा आदर आणि स्व-मूल्य मिळवण्याचा एक प्रयत्न असू शकतो.
• भावनिक क्लेश: जेव्हा वाईट घटना घडतात किंवा आपल्या जीवनात मोठे बदल घडून येतात तेव्हा प्रत्येक जण वेगवेगळ्या प्रकारे प्रतिक्रिया देतो. ॲनोरेक्सिया आणि बुलिमियाचे संबंध पुढील गोष्टींशी जोडले गेले आहेत:
  • जीवनातील अडचणी
  • लैंगिक शोषण
  • शारीरिक आजार
  • त्रासदायक घटना - मृत्यू किंवा एखादे नातेसंबंध तुटणे
  • महत्त्वाच्या घटना - लग्न किंवा घर सोडून दुसरीकडे राहायला जाणे.
• दुष्ट चक्र : मुळात ज्या ताणामुळे किंवा कारणामुळे खाण्याच्या विकाराची सुरुवात झाली होती, ते संपल्यानंतरही ही समस्या सुरू राहू शकते. एकदा तुमचे पोट आकुंचित झाले की, खाताना अस्वस्थता आणि भीती वाटू शकते.
• शारीरिक कारणे: काही डॉक्टरांचा असा विश्वास आहे की अजूनही आपल्याला पूर्णपणे न समजलेले एखादे शारीरिक कारण यामागे असू शकते.
• काही आजार व उपचार: डायबेटीस, सिस्टिक फायब्रोसिस किंवा जिथे आहाराचे मोजमाप करणे आवश्यक असते आणि योग्य उपचार न झाल्यास वजन कमी होऊ शकते अशा इतर आजारांनी त्रस्त असलेल्या व्यक्तींमध्ये ॲनोरेक्सियाचे प्रमाण तुलनेने जास्त आहे. वजन कमी करण्यासाठी आरोग्याकडे दुर्लक्ष करण्याचा मोह होऊ शकतो, आणि हे विशेषतः धोकादायक आहे.

पुरुष, विशेष गरजा असलेली माणसे आणि लहान मुले

पुरुषांसाठी हे वेगळे आहे का?

• खाण्याचे विकार मुलांमध्ये आणि पुरुषांमध्ये अधिक सामान्य झाले असल्याचे दिसून येते.
• शरीराचे कमी वजन (किंवा शरीरातील कमी चरबी) आवश्यक असलेल्या व्यवसायांमध्ये खाण्याचे विकार जास्त प्रमाणात दिसून येतात. यामध्ये घोडदौड, बॉडी बिल्डिंग, कुस्ती, बॉक्सिंग, नृत्य, पोहणे, ॲथलेटिक्स आणि नौकानयन यांचा समावेश होतो.
• असे असू शकते की आताच्या काळात पुरुष खाण्याच्या विकारांविषयी गप्प राहण्याऐवजी त्यासाठी मदत घेऊ लागले आहेत.

विशेष गरजा असलेल्या माणसांमध्ये आणि लहान मुलांमध्ये

बौद्धिक अडचणी, ऑटिझम किंवा इतर काही विकासात्मक समस्यांमुळे खाण्याच्या सवयींमध्ये व्यत्यय येऊ शकतो. उदाहरणार्थ, काही ऑटिझम असलेल्या व्यक्तींना विशिष्ट पदार्थांचा रंग किंवा पोत आवडत नाही आणि त्यामुळे ते पदार्थ खाण्यास ते नकार देतात.

पूर्व-किशोर वयातील मुलांच्या खाण्याच्या समस्यांचा संबंध बारीक दिसण्याची इच्छा या ऐवजी पदार्थांच्या पोताशी, "नखरेल खाणे" सवयीशी किंवा रागावल्यामुळे खाणे टाळण्याशी अधिक असतो. या समस्यांवर मदत करण्याचे मार्ग ॲनोरेक्सिया आणि बुलिमिया यांच्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या पद्धतींपेक्षा वेगळे असतात.

माझी समस्या आहे का?

डॉक्टर वापरत असलेली 'SCOFF' प्रश्नावली विचारते:

• तुम्ही पोट अतिशय भरल्यामुळे तुम्हाला S अस्वस्थ वाटते का?
• तुम्हाला स्वतःच्या खाण्यावरCनियंत्रण न राहिल्याची चिंता वाटते का?
• अलीकडे तुमचे वजन तीन महिन्यांत ६ किलोग्रॅम पेक्षा (सुमारे Oएक दगड) जास्त कमी झाले आहे का?
• जरी इतर लोक तुम्हाला बारीक म्हणत असले तरी तुम्हाला असं वाटतं का की तुम्ही Fलठ्ठ आहात?
• तुम्ही असं म्हणाल का की Fअन्न तुमच्या आयुष्यात प्राधान्य घेते?

जर तुम्ही या प्रश्नांपैकी दोन किंवा अधिक प्रश्नांना "होय" असे उत्तर दिले, तर तुम्हाला खाण्याचा विकार असू शकतो.

मी स्वतःची कशी मदत करू?

कधी कधी बुलिमिया एखाद्या स्वयं-सहाय्य मार्गदर्शक पुस्तिकेच्या सहाय्याने आणि एखाद्या थेरपिस्टच्या थोड्या मार्गदर्शनाने सुधारता येतो.

ॲनोरेक्सियासाठी सामान्यतः क्लिनिक किंवा थेरपिस्टकडून अधिक संघटित मदतीची आवश्यकता असते. तुम्हाला तुमच्यासाठी सर्वोत्तम पर्याय निवडता यावा म्हणून उपलब्ध पर्यायांबद्दल शक्य तितकी माहिती मिळवणे उपयुक्त ठरते.

काय करा:

• नियमित जेवणाच्या वेळा पाळा – सकाळचा नाश्ता, दुपारचे जेवण आणि रात्रीचे जेवण. जर तुमचे वजन खूप कमी असेल, तर सकाळी, दुपारी आणि रात्री अल्पोपहार घ्या.
• आरोग्यदायी खाण्याच्या सवयींकडे नेणारे एक छोटेसे पाऊल कोणते असू शकते, याचा विचार करा. जर तुम्हाला सकाळचा नाश्ता करणे अवघड वाटत असेल, तर नाश्त्याच्या वेळेस काही मिनिटे टेबलावर बसून फक्त एक ग्लास पाणी पिण्याचा प्रयत्न करा. जेव्हा तुम्हाला याची सवय लागेल, तेव्हा रोज थोडेसे काहीतरी खाण्याचा प्रयत्न करा – जसे पावाचा अर्धा तुकडा – पण हे दररोज करा.
• दररोज तुम्ही काय खाता, केव्हा खाता आणि त्या दिवशी तुमचे विचार आणि भावना कशा होत्या याची नोंद ठेवण्यासाठी एक डायरी ठेवा. याचा उपयोग तुम्ही तुमच्या भावना, विचार आणि खाण्याच्या सवयी यांच्यात काही संबंध आहे का हे समजून घेण्यासाठी करू शकता.
• तुम्ही काय खात आहात किंवा काय खाल्ले नाही, याबाबत स्वतःशी आणि इतरांशी मोकळेपणा ठेवण्याचा प्रयत्न करा. गुप्तता ही खाण्याच्या विकाराच्या संबंधातील सर्वात एकाकी करणारी बाब आहे.
• स्वतःला आठवण करून देत राहा की तुम्हाला नेहमीच काही ना काही साध्य करणे आवश्यक नाही – कधी कधी स्वतःला सवलत द्या.
• स्वतःला याचीही आठवण करून द्या की, जर तुम्ही आणखी वजन कमी केले, तर तुम्हाला तात्पुरते बरे वाटले तरी थोड्या लांबच्या कालावधीत तुम्ही अधिक चिंताग्रस्त आणि उदास होऊ शकता.
• दोन याद्या तयार करा – एक, खाण्याच्या विकारामुळे तुम्हाला काय मिळाले याची; आणि दुसरी, यामुळे तुम्ही काय गमावले याची. एखादी स्वयं-मदत पुस्तिका तुम्हाला यामध्ये मदत करू शकते.
• तुमच्या शरीराशी प्रेमाने वागा, त्याला शिक्षा करू नका.
• तुमच्यासाठी योग्य वजन किती आहे याची खात्री करा आणि ते का आहे याचे कारण समजून घ्या.
• इतर लोकांच्या बरे होण्याच्या अनुभवांच्या गोष्टी वाचा. या गोष्टी तुम्हाला स्वयं-मदत पुस्तकांमध्ये किंवा इंटरनेटवर मिळू शकतात.
• B-eat सारख्या स्वयं-मदत गटामध्ये सहभागी होण्याचा विचार करा. तुमचे डॉक्टर देखील तुम्हाला असा एखादा गट सुचवू शकतात.
• वजन कमी करण्यास आणि अत्यंत कमी वजन राखण्यास प्रोत्साहित करणाऱ्या वेबसाइट्स किंवा सोशल नेटवर्क्सपासून दूर रहा. ते तुमचे आरोग्य बिघडवण्यात तुम्हाला प्रोत्साहन देतात, पण जेव्हा तुम्ही आजारी पडता तेव्हा तुमची कोणतीही मदत करत नाहीत.

काय करू नका:

• आठवड्यातून एकापेक्षा जास्त वेळा स्वतःचे वजन मोजू नका.
• सतत स्वतःचे शरीर तपासण्यात आणि आरशात पाहण्यात वेळ घालवू नका. लक्षात ठेवा – कोणतीही व्यक्ती परिपूर्ण नसते. तुम्ही स्वतःकडे जितका अधिक वेळ पाहता, तितकी जास्त शक्यता असते की तुम्हाला स्वतःमध्ये काहीतरी न आवडणारे दिसेल. सतत स्वतःचे परीक्षण केल्याने सर्वात आकर्षक व्यक्तीलाही स्वतःच्या दिसण्याबद्दल असमाधान वाटू शकते.
• कुटुंब आणि मित्रमैत्रिणींपासून स्वतःला दूर करू नका. त्यांना तुम्ही खूप बारीक आहात असे वाटते म्हणून तुम्हाला असे करावेसे वाटू शकते परंतु ते तुमच्यासाठी आधार ठरू शकतात.

जर मी मदत घेतली नाही किंवा माझ्या खाण्याच्या सवयी बदलल्या नाहीत तर काय होईल?

गंभीर स्वरूपात खाण्याचा विकार असलेल्या बहुतेक लोकांना अखेरीस काहीतरी उपचार घ्यावे लागतात, त्यामुळे काहीही न केल्यास काय होईल हे निश्चित सांगता येत नाही.

तथापि, अतिशय गंभीर स्वरुपाचे खाण्याचे विकार स्वतः होऊन बरे होत नाहीत असे दिसून येते.

ॲनोरेक्सियाचा त्रास असलेल्या काही लोकांचा मृत्यू होतो.

खूप कमी वजन असताना व्यायाम करणे धोकादायक असते, विशेषतः जर थंड हवामानात बाहेर व्यायाम केला तर.

ॲनोरेक्सियासाठी व्यावसायिक मदत घेणे

तुमचे डॉक्टर तुम्हाला तज्ज्ञ समुपदेशक, मानसोपचारतज्ज्ञ किंवा मनोवैज्ञानिक यांच्याकडे पाठवू शकतात.

तुम्ही एखादे खासगी थेरपिस्ट, स्वयं-मदत गट किंवा क्लिनिक निवडू शकता, पण तरीही काय घडते आहे याची माहिती तुमच्या डॉक्टरांना देणे सुरक्षित होईल.

तुमचे शारीरिक आरोग्य नीट तपासून घेणे शहाणपणाचे ठरेल. तुमच्या खाण्याच्या विकारामुळे काही शारीरिक समस्या उद्भवलेल्या असण्याची शक्यता असते. कधीकधी, तुम्हाला एखादी निदान न झालेली वैद्यकीय समस्या देखील असू शकते.

तुमच्यासाठी सर्वाधिक उपयुक्त उपचार तुमच्या विशिष्ट लक्षणांवर, वयावर आणि परिस्थितीवर अवलंबून असतील.

ॲनोरेक्सियाच्या उपचारासाठी शिफारस झाल्यानंतरची पहिली पावले

• मानसोपचारतज्ज्ञ किंवा मनोवैज्ञानिक सर्वप्रथम तुमच्याशी संवाद साधतील, जेणेकरून समस्या कधी सुरू झाली आणि कशी विकसित झाली याची माहिती मिळवता येईल. तुमचे वजन मोजले जाईल आणि जर वजन खूप कमी झाले असेल, तर शारीरिक तपासणी आणि रक्त तपासणीची गरज भासू शकते. तुमच्या परवानगीने, मानसोपचारतज्ज्ञ तुमच्या कुटुंबीयांशी (किंवा कधी कधी एखाद्या मित्राशी) बोलू इच्छितील, जेणेकरून या समस्येबाबत त्यांच्याकडून अधिक माहिती मिळवता येईल. जर तुम्हाला तुमच्या कुटुंबाचा सहभाग नको असेल, तर अगदी लहान वयाच्या रुग्णांनाही गोपनीयतेचा अधिकार आहे. कधी कधी कुटुंबातील छळ किंवा तणावामुळे हे योग्य ठरू शकते.
• जर तुम्ही अजूनही घरी राहत असाल, तर सुरुवातीला तरी तुमचे आई-वडील तुम्ही काय खात आहात यावर लक्ष ठेवण्याची जबाबदारी घेऊ शकतात. यामध्ये, तुम्ही कुटुंबासोबत नियमित जेवण करता का आणि तुम्हाला पुरेसे कॅलरी मिळतात का हे पाहणे समाविष्ट आहे. वजन तपासण्यासाठी आणि मानसिक आधारासाठी तुमची नियमितपणे थेरपिस्टशी भेट होईल
• ही संपूर्ण प्रक्रिया सर्व संबंधितांसाठी तणावपूर्ण ठरू शकते, त्यामुळे तुमच्या कुटुंबालाही आधाराची गरज भासू शकते. याचा अर्थ असा नाही की संपूर्ण कुटुंबाने एकत्र थेरपी सत्रांना यावे (तथापि वयाने लहान रुग्णांसाठी हे उपयुक्त ठरू शकते). याचा अर्थ असा आहे की तुमच्या कुटुंबियांना समस्येचे आकलन करणे आणि त्यावर मात करणे यासाठी मदत मिळू शकते. कधी कधी पालकांचा सहभाग रुग्ण आणि मानसोपचारतज्ज्ञासोबत मिळून बरे होण्यास मदत करू शकतो.
• तुम्हाला तुमच्या मनात अस्वस्थ करत असलेल्या कोणत्याही गोष्टींबद्दल – नातेसंबंध, अभ्यास, काम किंवा आत्मविश्वासासंबंधीच्या अडचणी – चर्चा करण्याची संधी दिली जाईल.
• सुरुवातीला, तुम्हाला कदाचित पुन्हा सामान्य वजन गाठण्याचा विचारही करावासा वाटणार नाही, पण तुम्हाला स्वतःला बरे वाटावे असे मात्र नक्कीच वाटेल – आणि स्वतःला बरे वाटण्यासाठी तुम्हाला आरोग्यदायी वजन गाठणे आवश्यक आहे. तुम्हाला याची माहिती असणे गरजेचे आहे:
  • तुमचे आरोग्यदायी वजन किती असावे?
  • ते गाठण्यासाठी तुम्हाला दररोज किती अन्नाची गरज आहे?
  • तुम्ही जास्त वजन वाढू न देता ते कसे साध्य कराल?
  • तुम्ही तुमच्या खाण्यावर नियंत्रण ठेवू शकता याची खात्री कशी कराल?

ॲनोरेक्सियासाठी मानसोपचार किंवा समुपदेशन

• यामध्ये तुम्ही थेरपिस्टशी दर आठवड्याला किमान एक तास तुमचे विचार आणि भावना याबद्दल बोलणे समाविष्ट असते. यामुळे तुम्हाला समस्या कशी सुरू झाली आणि काही गोष्टींविषयी तुम्ही तुमचे विचार आणि भावना कसे बदलू शकता याचे आकलन होऊ शकते. कधी कधी काही गोष्टींबद्दल बोलणे त्रासदायक ठरू शकते, पण एक चांगला थेरपिस्ट तुम्हाला अशा पद्धतीने मार्गदर्शन करेल की त्यामुळे तुम्हाला तुमच्या अडचणींशी अधिक प्रभावीपणे सामना करता येईल. ते तुम्हाला तुमचं अधिक मूल्य कसं समजावं आणि तुमचा आत्मसन्मान पुन्हा कसा निर्माण करावा यामध्ये देखील मदत करतील.
• जेव्हा थेरपीमुळे अधिक तणावग्रस्त होण्याऐवजी तुम्ही थेरपीच्या आव्हानांपासून फायदा करून घेण्यासाठी पुरेसे तंदुरूस्त असता तेव्हा विशेष लक्ष केंद्रित केलेल्या कॉग्निटिव्ह बिहेविअरल थेरपी आणि इंटरपर्सनल थेरपी बहुतेक वेळा सुचवल्या जातात. जर तुमचे वजन कमी असताना किंवा कमी होत असताना तुम्ही थेरपी घेत असाल, तर तणावामुळे गोष्टी चांगले होण्याऐवजी अधिक वाईट होऊ शकतात.
• कधी कधी हे अशा छोट्या गटात केले जाऊ शकते जिथे सारख्या समस्या असलेले इतर लोक असतील.
• तुमच्या परवानगीने, तुमच्या कुटुंबातील इतर सदस्यांनाही त्यात समाविष्ट केले जाऊ शकते. ॲनोरेक्सियासाठी सर्वोत्तम संशोधन केलेली कौटुंबिक थेरपीची पद्धत 'मॉड्सली मॉडेल' म्हणून ओळखली जाते. ज्यांना जोडीदार आहे, अशा प्रौढ व्यक्तींचे उपचार जोडप्याने केले जाऊ शकतात. कुटुंबीय आणि देखरेख करणाऱ्यांना स्वतंत्र सत्रांसाठीही पाहिले जाऊ शकते, ज्यामुळे त्यांना तुम्हाला काय झाले आहे, ते तुमच्यासोबत कसे एकत्र काम करू शकतात आणि ते या परिस्थितीचा सामना कसे करू शकतात, हे समजून घेण्यात मदत होईल.
• या प्रकारचा उपचार कित्येक महिने किंवा वर्षे चालू शकतो.
• डॉक्टर केवळ हे उपाय कार्य करत नसल्यास किंवा तुम्ही अत्यंत कमी वजनाचे असाल, तरच रुग्णालयात दाखल होण्याचा सल्ला देतील.

रुग्णालय उपचार

यामध्ये देखील तुमचे खाणे नियंत्रित करणे आणि समस्यांबद्दल चर्चा करणे समाविष्ट आहे, फक्त अधिक पर्यवेक्षित आणि संरचित पद्धतीने.

• तुम्ही अशक्त आहात का किंवा तुम्हाला संसर्गाचा धोका आहे का हे पाहण्यासाठी रक्त तपासणी केली जाईल.
• नियमित वजन तपासणी - जेणेकरून तुमचे वजन हळूहळू वाढत आहे याची खात्री केली जाईल.
• तुमच्या हृदय, फुफ्फुस आणि हाडांमध्ये कोणतेही नुकसान होते आहे का यावर लक्ष ठेवण्यासाठी इतर शारीरिक तपासण्या आवश्यक असू शकतात.

आहार आणि व्यायामासाठी सल्ला आणि मदत

• आहारतज्ञ तुमच्याशी आरोग्यदायी आहाराबद्दल चर्चा करण्यासाठी भेटू शकतात – तुम्ही किती खाता आणि तुम्हाला निरोगी राहण्यासाठी आवश्यक असलेली सगळी पोषक तत्त्व मिळतील याची खात्री कशी करता येईल.
• तुमच्या शरीरामध्ये आवश्यक पोषक तत्त्वांची कमतरता असू शकते, त्यामुळे तुम्हाला काही काळ व्हिटॅमिन आणि मिनरल सप्लिमेंट्सची आवश्यकता भासू शकते.
• तुम्ही फक्त अधिक खाल्ल्यानेच आरोग्यदायी वजन परत मिळवू शकता आणि सुरुवातीला हे खूप कठीण असू शकते. कर्मचारी तुम्हाला यासाठी मदत करतील:
• वजन वाढवण्यासाठी वाजवी लक्ष्य ठरवणे
• नियमितपणे खाणे
• तुम्हाला वाटणाऱ्या चिंतेशी सामना करणे
• तुमचे डॉक्टर तुम्हाला तुमच्यासाठी योग्यरित्या पात्र अशा व्यायामाच्या फिजियोलॉजिस्टकडे पाठवू शकतील जे तुम्हाला तुमच्यासाठी योग्य व्यायामाचे प्रमाण, प्रकार आणि तीव्रता याविषयी सल्ला देऊ शकतील.

ॲनोरेक्सियासाठी औषधोपचार

कधीकधी डॉक्टर औषधे लिहून देतात ज्यामुळे तुम्हाला रोगाशी सामना करत असताना वाटणारी चिंता कमी होऊ शकते आणि विशेषत: ज्या विचार ‘रवंथ’ करण्याच्या सवयीचे रुग्ण वर्णन करतात ते कमी होऊ शकते.

ओलँझपीन या औषधाचा सर्वात जास्त अनुभव आहे, कारण हे लहान वयाच्या लोकांसाठी आणि कमी वजन असलेल्या लोकांसाठी सर्वात सुरक्षित आहे. हे डायझेपाम आणि तत्सम औषधांपेक्षा अधिक प्रभावी असू शकते आणि हे व्यसनास कारणीभूत होण्याची शक्यता कमी आहे.

वजन वाढणे म्हणजे बरे होणे असे नाही – पण वजन न वाढवता तुम्ही बरे होऊ शकत नाही. ज्यांना तीव्र अशक्तपणा येतो, त्यांना विशेषत: त्यांच्या भावनांसंबंधी विचारांवर लक्ष केंद्रित करणे किंवा स्पष्टपणे विचार करणे साधारणतः कठीण होते.

ॲनोरेक्सियासाठी सक्तीचे उपचार

हे अप्रचलित आहे. हे फक्त तेव्हाच केले जाते जेव्हा एखादी व्यक्ती इतकी आजारी झालेली असते की तो किंवा ती:

• स्वतःसाठी योग्य निर्णय घेऊ शकत नाही
• गंभीर इजा होण्यापासून त्यांना वाचवण्याची गरज पडते.

ॲनोरेक्सियामध्ये, हे त्यावेळी होऊ शकते जेव्हा तुमचे वजन इतके कमी झाले असेल की तुमचे आरोग्य (किंवा जीवन) धोक्यात येते आणि वजन कमी होण्यामुळे तुमच्या विचार करण्याच्या शक्तीवर गंभीर परिणाम झालेला असतो.

ॲनोरेक्सियाचे उपचार किती प्रभावी होतात?

• अर्ध्याहून अधिक रोगी बरे होतात, परंतु ते सरासरी ६-७ वर्षे आजारी असतात.
• २० वर्षांच्या तीव्र ॲनोरेक्सियानंतर देखील पूर्ण बरे वाटू शकते.
• रुग्णालयात दाखल केलेल्या सर्वात गंभीर रुग्णांविषयीचा या आधीचा अभ्यास सूचित करतो की यातील पाच पैकी एक व्यक्ती मरण पावू शकते. जर रुग्ण व्यक्ती वैद्यकीय उपचारांच्या संपर्कात राहिले तर अद्ययावत उपचारांमुळे, मृत्यू दर खूप कमी आहे.
• जर हृदय आणि इतर अवयवांचे नुकसान झाले नसेल, तर उपासमारीमुळे निर्माण झालेली बरीचशी गुंतागुंत, एकदा रुग्ण व्यक्ती पुरेसे खायला लागली की हळूहळू सुधारते.

बुलिमियासाठी व्यावसायिक मदत घेणे

तुमचे डॉक्टर तुम्हाला तज्ज्ञ समुपदेशक, मानसोपचारतज्ज्ञ किंवा मनोवैज्ञानिक यांच्याकडे पाठवू शकतात.

तुम्ही एखादे खासगी थेरपिस्ट, स्वयं-मदत गट किंवा क्लिनिक निवडू शकता, पण तरीही काय घडते आहे याची माहिती तुमच्या डॉक्टरांना देणे सुरक्षित होईल.

तुमचे शारीरिक आरोग्य नीट तपासून घेणे शहाणपणाचे ठरेल. तुमच्या खाण्याच्या विकारामुळे काही शारीरिक समस्या उद्भवलेल्या असण्याची शक्यता असते. कधीकधी, तुम्हाला एखादी निदान न झालेली वैद्यकीय समस्या देखील असू शकते.

तुमच्यासाठी सर्वात उपयुक्त उपचार तुमच्या विशिष्ट लक्षणांवर, तुमच्या वयावर आणि परिस्थितीवर अवलंबून असतील.

बुलिमियासाठी मानसोपचार

बुलिमिया नर्वोजा या विकारात दोन प्रकारचे मानसोपचार प्रभावी ठरल्याचे आढळले आहे. हे दोन्ही उपचार सुमारे २० आठवड्यांच्या कालावधीत साप्ताहिक सत्रांद्वारे दिले जातात.

कॉग्निटिव्ह बिहेविअरल थेरपी (सीबीटी)

हा उपचार सहसा एखाद्या वैयक्तिक थेरपिस्टसोबत, स्वयं-मदत पुस्तकाच्या मदतीने, गट सत्रांमध्ये किंवा सीडी-रॉम च्या सहाय्याने केला जातो.

सीबीटी तुम्हाला तुमचे विचार आणि भावना यांच्याकडे तपशीलवारपणे पाहण्यास मदत करते. तुम्हाला तुमच्या खाण्याच्या सवयींची नोंद ठेवण्यासाठी डायरी लिहावी लागू शकते, ज्यायोगे तुमच्या अनावर खाण्याच्या कारणांचा शोध घेता येईल.

यानंतर तुम्ही या परिस्थिती किंवा भावना हाताळण्यासाठी आणि त्यांच्याबद्दल विचार करण्यासाठी चांगले मार्ग शोधू शकता. ॲनोरेक्सिया उपचाराप्रमाणेच, थेरपिस्ट तुम्हाला तुमची स्वतःची किंमत आणि आत्ममूल्य पुन्हा मिळवण्यासाठी मदत करेल.

इंटरपर्सनल थेरपी (आयपीटी)

ही थेरपीसुद्धा सामान्यतः वैयक्तिक थेरपिस्टसोबत केली जाते, परंतु ती तुमच्या इतर लोकांशी असलेल्या नातेसंबंधांवर जास्त लक्ष केंद्रित करते. कदाचित तुम्ही एखाद्या मित्राला गमावले असेल, एखाद्या प्रिय व्यक्तीचा मृत्यू झाला असेल किंवा तुमच्या आयुष्यात मोठा बदल घडला असेल, जसे की स्थलांतर. ही थेरपी तुम्हाला अशी पाठिंबा देणारी नाती पुन्हा उभारण्यात मदत करेल, जी तुमच्या भावनिक गरजा खाण्यापेक्षा अधिक चांगल्या प्रकारे पूर्ण करू शकतील.

बुलिमियावर मदत करणारे आहारविषयक सल्ले

हे तुम्हाला नियमित खाण्याच्या सवयी परत मिळवण्यास मदत करते, जेणेकरून तुम्ही उपाशी राहिल्याशिवाय किंवा उलटी न करता स्थिर वजन राखू शकाल. एक आहारतज्ज्ञ तुम्हाला आरोग्यदायी आहाराबद्दल योग्य सल्ला देऊ शकतो.

“Getting Better BITE by BITE” (संदर्भात पाहा) सारखे मार्गदर्शक पुस्तक उपयुक्त ठरू शकते.

बुलिमियासाठी औषधोपचार

जरी तुम्हाला नैराश्य नसेल तरीही, फ्लुओक्सेटीन (प्रोझॅक) सारख्या अँटीडिप्रेसंट्सच्या जास्त मात्रेच्या वापरामुळे अनावर खाण्याची इच्छा कमी होऊ शकते.

यामुळे २-३ आठवड्यांत तुमची लक्षणे कमी होऊ शकतात आणि मानसोपचाराला “शुभारंभ” मिळतो. दुर्दैवाने, इतर प्रकारच्या मदतीशिवाय, याचा परिणाम काही काळानंतर कमी होतो.

बुलिमियाचे उपचार किती प्रभावी होतात?

• सुमारे निम्म्या रुग्णांमध्ये लक्षणीय सुधारणा दिसते — त्यांच्या अनावर खाण्याच्या आणि उलटी करण्याच्या सवयी अर्ध्याहून अधिक प्रमाणात कमी होतात. ही पूर्णतः बरे होण्याची अवस्था नसली तरी, त्यामुळे खाण्याच्या समस्येमुळे होणारा त्रास कमी होतो आणि आयुष्यावर पुन्हा काही प्रमाणात नियंत्रण मिळवता येते.
• जर तुम्हाला अंमली पदार्थांचे, मद्याचे व्यसन किंवा स्वतःला इजा करण्याची सवय अशा समस्या सुद्धा असतील, तर उपचारांचा परिणाम वाईट होतो.
• सीबीटी आणि आयपीटी या दोन्ही उपचार पद्धती वर्षभर तितक्याच प्रभावी ठरतात, परंतु सीबीटीचा परिणाम थोडा लवकर दिसायला लागतो.
• औषधोपचार आणि मानसोपचार यांचे संयोजन स्वतंत्रपणे केलेल्या उपचारांपेक्षा अधिक प्रभावी ठरते, असे काही पुरावे आहेत.
• सामान्यतः बरे होण्याची प्रक्रिया काही महिन्यांत किंवा बऱ्या वर्षांत हळूहळू होते.

अधिक माहिती

ऑनलाइन सल्ला

B-eat (पूर्वीचे ईटिंग डिसऑर्डर्स असोसिएशन): प्रौढांसाठी हेल्पलाइन: ०८४५ ६३४ १४१४; तरुणांसाठी हेल्पलाइन (२५ वर्षांखालील): ०८४५ ६३४ ७६५०. B-eat ही युनायटेड किंगडममधील एक अग्रगण्य संस्था आहे, जी खाण्याचे विकार किंवा अन्नासंबंधी समस्यांनी प्रभावित झालेल्या व्यक्ती तसेच त्यांच्या कुटुंबीय आणि मित्रांना मदत करते.

Bodywhys – द ईटिंग डिसऑर्डर्स असोसिएशन ऑफ आयर्लंड: हेल्पलाइन: १८९० २०० ४४४. ईमेल: info@bodywhys.ie

DWED (डायबेटिस आणि खाण्याचे विकार असलेल्या व्यक्तींसाठी वेबसाइट)

इटिंग डिसऑर्डर होप: ही एक अमेरिकन वेबसाइट आहे जी खाण्याचे विकार असलेल्या व्यक्तींना, त्यांचे उपचार करणाऱ्या तज्ज्ञांना आणि त्यांच्या प्रियजनांना माहिती, उपचार पर्याय, बरे होण्याची साधने आणि इतर संसाधने प्रदान करते.

Healthtalk.org: या वेबसाइटवर खाण्याचे विकार असलेल्या तरुणांवर केंद्रित केलेला एक विशेष विभाग आहे.

मेंटल हेल्थ आयर्लंड
ईमेल: information@mentalhealthireland.ie. ही संस्था मानसिक आजाराने त्रस्त असलेल्या व्यक्तींना मदत करते आणि सकारात्मक मानसिक आरोग्याचा प्रचार व प्रसार करते.

एनएचएस 111:: एनएचएस निवडी: जर तुम्हाला तात्काळ वैद्यकीय मदतीची गरज असेल, पण ९९९ आपत्कालीन सेवा लागण्याइतकी गंभीर परिस्थिती नसेल, तर १११ वर कॉल करा. ही सेवा २४ तास, वर्षातील ३६५ दिवस उपलब्ध आहे आणि लँडलाइन तसेच मोबाईल फोनवरून कॉल मोफत आहे.

ऑनलाइन सीबीटी संसाधने

• बुलिमियावर मात करणे

अधिक वाचन

Breaking Free from Anorexia Nervosa: A Survival Guide for Families, Friends and Sufferers — लेखक: जेनेट ट्रेझर (सायकॉलॉजी प्रेस).

Anorexia Nervosa and Bulimia: How to Help — लेखक: एम. ड्यूकर आणि आर. स्लेड (ओपन युनिव्हर्सिटी प्रेस).

खाण्याचे विकार: A parents' guide — रेचल ब्रायंट-वॉ आणि ब्रायन लास्क (Penguin Books).

खाण्याचे विकार असलेल्या प्रिय व्यक्तीची काळजी घेण्यासाठी कौशल्य-आधारित शिक्षण: The New Maudsley Method. जेनेट ट्रेझर, ग्रेन स्मिथ आणि अ‍ॅना क्रेन.

बुलिमिया नर्वोजा आणि जास्त प्रमाणात खाणे: A guide to recovery लेखक: पी. जे. कूपर आणि क्रिस्टोफर फेअरबेर्न (कॉन्स्टेबल आणि रॉबिन्सन).

Overcoming binge eating लेखक: क्रिस्टोफर फेअरबर्न (गिल्डफोर्ड प्रेस).

Getting better BITE by BITE: A survival kit for sufferers of bulimia nervosa and binge eating disorders— लेखक: जेनेट ट्रेझर आणि उल्रिके श्मिट (होव्ह सायकॉलॉजी प्रेस).

Anorexia Nervosa and Related Eating Disorders (ANRED).

स्वयं-मदत करण्यासाठी सूचना: http://www.anred.com/slf_hlp.html

संदर्भ आणि श्रेय

• अ‍ॅग्रास, डब्ल्यू. एस., वॉल्श, बी. टी., फेअरबर्न, सी. जी., इत्यादी (2000) — बुलिमिया नर्वोजासाठी कॉग्निटिव्ह बिहेविअरल थेरपी आणि इंटरपर्सनल सायकोथेरपी यांची बहुस्थळी तुलना. (जनरल सायकियाट्रीचे संग्रह, खंड ५७, पृष्ठे ४५९-४६६.
• बाकालचुक जे., हे पी., ट्रेफिग्लिओ आर. — बुलिमिया नर्वोजासाठी अँटीडिप्रेसंट्स विरुद्ध मानसोपचार उपाय आणि त्यांचे संयोजन (कोक्रेन रिव्ह्यू). मध्ये: कोक्रेन लायब्ररी, अंक २ २००३. ऑक्सफर्ड: सॉफ्टवेअर अपडेट करा.
• बिस्साडा एच. आणि इतर. ॲनोरेक्सिया नर्वोजा असलेल्या महिलांमध्ये कमी शरीर वजन आणि आत्यंतिक विचारसरणीच्या उपचारासाठी ओलॅन्झापिनचा वापर: एक यादृच्छिक, दुहेरी आंधळा, प्लेसिबो-नियंत्रित अभ्यास. एम जे मानसोपचार २००८ जून १६.
• आयस्लर, आय., डेअर, सी., रसेल, जी. एफ. M., et al (१९९७) — ॲनोरेक्सिया नर्वोजा मध्ये कुटुंब आणि वैयक्तिक थेरपी. जनरल सायकियाट्रीचे संग्रह, ५४, १०२५-१०३०.
• आयस्लर, आय., डेअर, सी., होड्स, एम., इत्यादी (२०००) — किशोरवयीन मुलांमध्ये ॲनोरेक्सिया नर्वोजा साठी कुटुंब थेरपी: दोन कुटुंब उपचार पद्धतींच्या नियंत्रित तुलना परिणाम.
  जर्नल ऑफ चाइल्ड सायकॉलॉजी अँड सायकियाट्री, ४१,७२७-७३६.
• फेअरबर्न, सी.जी., नॉर्मन, पी.ए., वेल्च, एस.एल., इ. (१९९५) — बुलिमिया नर्वोजा मधील परिणामांचा एक दृष्टीकोनात्मक अभ्यास आणि तीन मानसोपचार उपचारांच्या दीर्घकालीन प्रभावांचा अभ्यास. जनरल सायकियाट्रीचे संग्रह, ५२, ३०४-३१२.
• हे, पी. जे., आणि बाकाल्चुक, जे. (२००१) — बुलिमिया नर्वोजा आणि बिंजिंगसाठी मानसोपचार (कोक्रेन पुनरावलोकन) प्रकाशन: कोक्रेन लायब्ररी, अंक १.
• लोव, बी., झिपफेल, एस., बुचोल्झ, सी., ड्युपॉन्ट, वाई., रियास, डी.एल. आणि हर्झोग, डब्ल्यू. (२००१). ॲनोरेक्सिया नर्वोजा च्या दीर्घकालीन परिणामांचा एक दृष्टीकोनात्मक २१-वर्षांच्या फॉलो-अप अभ्यास. मानसशास्त्रीय औषध, ३१, ८८१-८९०.
• लक ए.जे., मॉर्गन जे.एफ., रीड एफ. इत्यादी. (२००२) — SCOFF प्रश्नावली आणि सामान्य पद्धतीतील खाण्याचे विकारांसाठी क्लिनिकल मुलाखत: तुलनात्मक अध्ययन. BMJ, ३२५, ७५५-७५६.
• मिलोस, जी., स्पिंडलर ए., श्नायडर, यू. आणि फेअरबर्न, सी.जी. (२००५) — खाण्याच्या विकारांच्या निदानातील अस्थिरता: दृष्टीकोनात्मक अभ्यास. ब्रिटिश जर्नल ऑफ सायकियाट्री, १८७, ५७३-५७८.
• NICE: खाण्याचे विकार (CG9) खाण्याचे विकार: ॲनोरेक्सिया नर्वोजा, बुलिमिया नर्वोजा आणि संबंधित खाण्याच्या विकारांच्या उपचार आणि व्यवस्थापनातील मुख्य हस्तक्षेप (२००४).
• थेंडर, एस. (१९८५) — ॲनोरेक्सिया नर्वोसा आणि बुलिमियामधील परिणाम आणि भविष्यवाणी. पूर्वीच्या तपासणीचे काही परिणाम स्वीडिश दीर्घकालीन अभ्यासाच्या परिणामांसोबत तुलना केले. जर्नल ऑफ सायकियाट्रिक रिसर्च,१९, ४९३-५०८.
• ALSPAC अभ्यास पथकाच्या वतीने वरिष्ठ आर; बार्न्स जे; एम्बरसन जे.आर. आणि गोल्डिंग जे. (२००५) लवकरच्या अनुभवांचा आणि त्यांचा मातेसंबंधी खाण्याच्या विकारांच्या लक्षणांशी, जीवनभर आणि गर्भवती असताना, असलेला संबंध. ब्रिटिश जर्नल ऑफ सायकियाट्री, १८७, २६८-२७३.

प्रकाशित: नोव्हेंबर २०१९

पुनरावलोकन नियत काळ: नोव्हेंबर २०२२

© रॉयल कॉलेज ऑफ सायकियाट्रिस्टस् (Royal College of Psychiatrists)