اختلال دوقطبی

این بروشور برای هر فردی است که می‌خواهد درباره اختلال دوقطبی بیشتر بداند (این اختلال گاهی اختلال عاطفی دوقطبی نامیده می‌شود). این بروشور به ویژه برای هر فردی که مبتلا به اختلال دوقطبی است و دوستان و بستگانش نوشته شده است.

این بروشور موارد زیر را توضیح می‌دهد:

• علائم و نشانه‌های اختلال دوقطبی.
• برخی مشکلاتی که ممکن است با آن‌ها مواجه شوید.
• تعدادی از راهکارهای کنار آمدن با آن.
• درمان‌های مبتنی بر مستندات و شواهد.

اختلال دوقطبی چیست؟

این بیماری، قبلا با عنوان «بیماری شیدایی-افسردگی» شناخته می‌شد. همان طور که از عنوان آن پیداست، در صورت ابتلا به این اختلال به نوسانات خلقی شدید دچار می‌شوید. این نوسانات معمولا چند هفته یا چند ماه ادامه می‌یابند و بسیار فراتر از فراز و نشیب‌های احساسی است که بیشتر ما تجربه می کنیم. این نوسانات خلقی عبارتند از:¹

• دوره حضیض یا «افسردگی»- شما به شدت احساس غم، افسردگی و حتی ناامیدی می‌کنید.
• دوره اوج یا «شیدایی»- شما به شدت احساس شادی، سرخوشی و نشاط می‌کنید و بیش از حد فعال می‌شوید. ممکن است در مورد خود و توانایی‌هایتان ایده‌های بسیار بزرگ و توهم‌آمیزی ایجاد کنید.
• هیپومانیک- خلق و خوی شما بالاست، اما نه به شدت وضعیت شیدایی
• ترکیبی - شما ترکیبی از شیدایی (مانیا) و افسردگی دارید – مثلا احساس افسردگی شدید دارید، اما بی‌قراری و بیش‌فعالی شیدایی را نیز دارید.

این حالات خلقی با جزئیات بیشتری در زیر توضیح داده شده است.

میزان شیوع اختلال دوقطبی چقدر است؟

تقریبا از هر ۵۰ بزرگسال یک نفر در برهه‌ای از زندگی خود به اختلال دوقطبی مبتلا می‌شود. این اختلال معمولا معمولاً بین ۱۵ تا ۲۵ سالگی و به ندرت پس از ۵۰ سالگی شروع می‌شود.¹

اختلال دوقطبی، چند نوع است؟

انواع اختلال دوقطبی عبارتند از²:

اختلال دوقطبی نوع اول (Bipolar I)

• در اختلال دوقطبی نوع اول، شما حداقل یک دوره اوج یا شیدایی داشته‌اید که بیش از یک هفته طول کشیده است - معمولا خیلی طولانی‌تر.
• شما ممکن است فقط دوره‌های شیدایی داشته باشید، اگرچه بیشتر افراد مبتلا به دوقطبی نوع اول دوره‌های افسردگی عمیق نیز دارند.
• یک دورۀ شیدایی در صورتی که درمان نشود، معمولاً ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد.
• دوره‌های افسردگی در صورت عدم درمان، مدت بیشتری یعنی۶ تا ۱۲ ماه طول می کشند.

اختلال دوقطبی نوع دوم (Bipolar II)

در این نوع از اختلال دوقطبی، شما بیش از یک دوره افسردگی شدید دارید، اما فقط دوره‌های شیدایی خفیف دارید. این حال، «هیپومانیا» نامیده می‌شود.

اختلال دوقطبی تناوب سریع

در یک دوره ۱۲ ماهه چهار دوره (اپیزود) خلقی یا بیشتر دارید. این بیماری حدود ۱ نفر از هر۱۰ نفر مبتلا به اختلال دوقطبی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند در هر دو نوع اول و دوم رخ دهد.

اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی) (Cyclothymia)

• در این نوع اختلال، نوسانات خلقی نسبت به اختلال دوقطبی کامل شدت کمتری دارند اما می توانند طولانی‌تر باشند. این نوع اختلال دوقطبی ممکن است به مرور زمان به اختلال دوقطبی کامل تبدیل شود.

چه عواملی در بروز اختلال دوقطبی نقش دارند؟

«عوامل خطر» ژنتیکی مشابه در ابتلای فردی به اختلال دوقطبی، افسردگی شدید یا اسکیزوفرنی نقش دارند. عوامل خطر محیطی نیز می توانند باعث بروز این اختلال شوند و ممکن است بر اثر ترکیب با عوامل خطر ژنتیکی، ریسک بروز این بیماری‌ها را در شما کاهش یا افزایش دهند.

مثلا ممکن است عوامل خطر ژنتیکی داشته باشید که به این معنی است که احتمال ابتلا به اختلال دوقطبی در شما بیشتر است. با این حال، اگر در یک محیط باثبات و مثبت زندگی کنید یا بزرگ شوید، ممکن است خطر ابتلا به یک بیماری روانی جدی را کاهش دهید.

داشتن پدر یا مادری با یک بیماری روانی جدی مانند دوقطبی، قوی‌ترین عامل خطر شناخته شده برای ابتلای شما به یک بیماری روانی جدی است. کودکانی که یکی از والدینشان به یک بیماری روانی جدی مبتلاست، به احتمال ۱ به ۳ ممکن است که خودشان به یک بیماری روانی جدی مبتلا شوند.

هنگامی که در مورد علل بروز اختلال دوقطبی فکر می‌کنید، مهم است به خاطر داشته باشید که بسیاری از موارد مختلف در آن دخیل هستند و هیچ عامل خطر یکسانی باعث اختلال دوقطبی نمی‌شود.³

اختلال دوقطبی با چه علائمی همراه است؟

افسردگی

همۀ ما گاهی اوقات دچار احساسات افسردگی می‌شویم⁴. افسردگی حتی می‌تواند به ما کمک کند تا با مشکلات زندگی خود کنار بیاییم. اما در افسردگی ماژور یا افسردگی دوقطبی، این احساسات بسیار شدیدترند^{5 6}. این احساسات برای مدت طولانی‌تری ادامه می‌یابند و کنار آمدن با چیزهای عادی زندگی را دشوار یا غیرممکن می‌کنند⁵. اگر دچار افسردگی شوید، تعدادی یا تمام علائم زیر را ملاحظه خواهید کرد:

تغییرات احساسی

• داشتن احساس ناراحتی که از بین نمی‌رود.
• احساس می‌کنید که می‌خواهید بی دلیل اشک بریزید.
• از دست دادن علاقه به چیزها.
• لذت نبردن از چیزها.
• احساس بی‌قراری و آشفتگی.
• از دست دادن اعتماد به نفس.
• داشتن احساس بی فایده بودن، بی‌کفایتی و ناامیدی.
• تحریک‌پذیری بیش از حد معمول.
• فکر کردن به خودکشی.

بروز مشکلات فکری در شما

• نمی‌توانید مثبت یا با امیدواری فکر کنید.
• تصمیم‌گیری حتی دربارۀ مسائل ساده برای شما سخت است.
• نمی‌توانید به درستی تمرکز کنید.

علائم فیزیکی

• بی‌میلی به غذا و کاهش وزن.
• دشواری در به خواب رفتن.
• شما بسیار زود از خواب بیدار می‌شوید - و نمی‌توانید دوباره بخوابید.
• احساس خستگی مفرط می‌کنید.
• دچار یبوست می‌شوید.
• علاقه خود را به رابطه جنسی از دست می‌دهید.

رفتار

• شروع یا تمام کردن کارها سخت است - حتی کارهای روزمره.
• شما زیاد گریه می‌کنید - یا احساس می‌کنید که می‌خواهید گریه کنید اما نمی‌توانید.
• شما از افراد دیگر دوری می‌کنید.

شیدایی (Mania)

شما احساس شدیدا خوبی دارید، پرانرژی و خوش‌بین هستید – به حدی که بر تفکر و قضاوت شما تأثیر می‌گذارد. می‌توانید باورهای عجیب و غریب دربارۀ خودتان در سر بپرورانید، تصمیم‌های بدی بگیرید و به شیوه‌های شرم‌آور، مضر و گاه خطرناک رفتار کنید.

این وضعیت نیز مانند افسردگی، می‌تواند رسیدگی و کنار آمدن با زندگی روزمره را دشوار یا غیرممکن کند. اختلال شیدایی می‌تواند بر روابط و کار شما تاثیر منفی بگذارد.

زمانی که خیلی شدید نیست، به آن «هایپومانیا» گفته می‌شود. اما باز هم می‌تواند بر قضاوت شما و نحوه برخوردتان با دیگران تأثیر بگذارد¹.

زمانی که در وضعیت شیدایی هستید، ممکن است نشانه‌های زیر را در خود مشاهده کنید:

احساساتی هستید

• بسیار خوشحال و هیجان‌زده‌اید.
• بسیار تحریک‌پذیر می‌شوید (اغلب به این دلیل که دیگران نمی‌توانند دلیل انجام ایده‌های بسیار خوش‌بینانۀ شما را بفهمند یا به کاری که می‌خواهید انجام دهند، نمی‌پیوندند).
• بیش از معمول احساس مهم بودن می‌کنید.

از نظر فکری

• پر از ایده‌های جدید و هیجان انگیز هستید.
• حرکت سریع از یک ایده به ایده دیگر و از دست دادن مسیر آنچه می‌خواهید درباره آن فکر کنید یا توضیح دهید.
• صداهایی می‌شنوید که دیگران نمی‌شنوند.

از لحاظ فیزیکی

• پرانرژی و فعال‌تر از همیشه می‌شوید
• نمی‌توانید بخوابید یا تمایلی به خوابیدن ندارید
• ممکن است علاقه بیشتری به رابطه جنسی پیدا کنید.

رفتار

• با بلندپروازی و غیر واقعی برنامه ریزی می‌کنید.
• بسیار فعال می‌شوید و خیلی سریع به این طرف و آن طرف می‌روید.
• برخلاف شخصیت نرمال خود رفتار می‌کنید.
• بسیار سریع صحبت می کنید - آنقدر سریع که ممکن است دیگران متوجه نشوند دربارۀ چه چیزی حرف می‌زنید.
• با عجله، تصمیماتی عجیب و غریب می‌گیرید که گاهی عواقبی فجیع به بار می‌آورد.
• بی پروا پولتان را خرج می‌کنید.
• بیش از حد معمول یا بی‌پروا از دیگران انتقاد می‌کنید.
• به طور کلی کمتر مهار می‌شوید.

زمانی که برای اولین بار وسط یک دوره شیدایی هستید، شاید متوجه نشوید که مشکلی وجود دارد- البته دوستان، خانواده یا همکارانتان معمولا متوجه مشکل می‌شوند. حتی ممکن است اگر کسی بخواهد این موضوع را به شما گوشزد کند، آزرده‌خاطر شوید. شما شروع به از دست دادن ارتباط با مسائل روزمره و احساسات دیگران می‌کنید.

علائم‌ روان‌پریشی (Psychotic symptoms)

اگر دوره شیدایی یا افسردگی بسیار شدید شود، ممکن است افکار هذیانی در شما ایجاد شود¹.

• در یک دورۀ شیدایی - افکاری خودبزرگ‌بینانه دربارۀ خود در سر دارید. فکر می‌کنید در ماموریتی مهم هستید یا قدرت و توانایی‌های خاصی دارید.
• در یک دورۀ افسردگی - ممکن است احساس کنید که به طرز منحصر به فردی مقصرید، از هر فرد دیگری بدترید یا حتی وجود ندارید.

علاوه بر این باورهای غیرمعمول، ممکن است دچار توهم شوید- وقتی چیزی را می‌شنوید، بو می‌کنید، احساس می‌کنید یا می‌بینید، اما هیچ چیزی (یا فردی) وجود ندارد که آن را توضیح دهد.

بین دوره‌ها

برخی افراد مبتلا به اختلال دوقطبی احساس می‌کنند که در بین نوسانات خلقی خود به طور کامل بهبود می‌یابند - اما بسیاری اینطور نیستند. ممکن است احساس افسردگی و مشکلات فکری شما ادامه پیدا کند، حتی زمانی که (از نظر دیگران) بهتر به نظر می‌رسید.

یک دوره اختلال دوقطبی ممکن است به این معنی باشد که شما باید برای مدتی از رانندگی دست بکشید- در صورتی که به اختلال دوقطبی مبتلا هستید، باید به «آژانس صدور گواهینامه رانندگی و خودرو» (DVLA) اطلاع دهید. در وب سایت DVLA اطلاعاتی در این خصوص ارائه شده است.

کمک گرفتن برای اختلال دوقطبی

چه کسی را خواهم دید؟

بهتر است در ابتدا به پزشک عمومی خود مراجعه کنید، به خصوص اگر یک دوره افسردگی دارید. اما در صورتی که پزشک تشخیص دهد دچار اختلال دوقطبی هستید، باید شما را به یک پزشک متخصص- روان‌پزشک ارجاع دهد. در راهنمای «موسسۀ ملی تعالی سلامت و مراقبت» (NICE) عنوان شده است که مصرف داروهای تثبیت کننده خلق و خو باید توسط یک متخصص شروع شود⁷، حتی اگر مراقبت‌های شما بعداً توسط پزشک عمومی انجام شود.

هنگامی که به روان‌پزشک مراجعه می‌کنید، با سایر اعضای تیم سلامت روان جامعه (CMHT) نیز ملاقات خواهید کرد. آنها می‌توانند با حمایت عاطفی، ارائه اطلاعات، مداخلات روان‌شناختی و نیز در حل مسائل عملی کمک کنند.

به محض اینکه هر دارویی که مصرف می‌کنید به ثبات و اثرگذاری رسید، پزشک عمومی شما می‌تواند بیشتر امور مراقبت از شما را به عهده بگیرد. گرچه آن‌ها معمولاً از شما می‌خواهند که با یک روان‌پزشک و CMHT در تماس باشید.

داروهای اختلال دوقطبی

مواردی وجود دارند که می‌توانند به کنترل نوسانات خلقی کمک کنند و در نتیجه از تبدیل شدن به دوره های کامل شیدایی یا افسردگی جلوگیری می‌کنند. این موارد در زیر ذکر شده‌اند، اما هنوز اغلب برای موارد زیر به دارو نیاز است:

• خلق و خوی خود را باثبات نگه دارید (پیشگیری)
• درمان یک دوره شیدایی یا افسردگی.

داروهایی برای تثبیت خلق و خو

چندین تثبیت کننده خلق و خو وجود دارد که برخی از آن‌ها برای درمان صرع یا کمک در زمینه اسکیزوفرنی نیز استفاده می‌شوند⁸. روان‌پزشک شما ممکن است برای کنترل موثر نوسانات خلقی نیاز به تجویز بیش از یک دارو داشته باشد⁹.

لیتیوم

لیتیوم برای چندین دهه به عنوان تثبیت کننده خلق و خو استفاده شده است - اما نحوه عملکرد آن هنوز مشخص نیست. لیتیوم هنوز هم اولین انتخاب برای درمان درازمدت اختلال دوقطبی است و می‌تواند برای درمان دوره‌های شیدایی و افسردگی استفاده شود.

درمان با لیتیوم باید توسط روان‌پزشک شروع شود. مشکل این است که مقدار کافی از لیتیوم به بدن برسد- اگر مقدار آن خیلی کم باشد، اثری نخواهد داشت و مقدار بیش از حد آن می‌تواند به شما آسیب برساند. بنابراین در چند هفته اول باید مرتب آزمایش خون بدهید تا مطمئن شوید که دوز مناسب را دریافت می‌کنید^{1 10}. هنگامی که دوز دریافتی ثابت شد، پزشک عمومی شما می‌تواند لیتیوم شما را تجویز کند و آزمایش‌های خون منظم را برای مدت طولانی‌تر ترتیب دهد.

میزان لیتیوم در خون شما به مقدار آبی که در بدنتان وجود دارد بسیار حساس است. اگر دچار کم آبی شوید، سطح لیتیوم در خون شما افزایش می‌یابد و احتمال بروز عوارض جانبی یا حتی اثرات مسمومیت بیشتر خواهد شد¹. پس، توجه داشته باشید که:

• مقدار زیادی آب بنوشید – در هوای گرم یا زمانی که فعالیت بیشتری دارید، مقدار بیشتری آب بنوشید
• مراقب چای و قهوه باشید - آن‌ها مقدار آبی را که در ادرار دفع می‌کنید افزایش می‌دهند.

حدودا سه ماه یا بیشتر طول می کشد تا لیتیوم به درستی کار کند. بهتر است مصرف قرص‌ها را ادامه دهید، حتی اگر نوسانات خلقی شما در این مدت ادامه داشته باشد.

عوارض جانبی

عوارض جانبی ممکن است در چند هفته اول پس از شروع درمان لیتیوم شروع شوند. این عوارض ممکن است آزار دهنده و ناخوشایند باشند، اما اغلب به مرور زمان از بین می روند یا کمتر می شوند.

این عوارض عبارتند از:

• احساس تشنگی.
• دفع بیش از حد معمول (و تکرر) ادرار.
• افزایش وزن.

عوارض جانبی این دارو که کمتر شایع هستند، عبارتند از:

• تاری دید.
• ضعف عضلانی خفیف.
• اسهال گاه به گاه.
• لرزش ملایم دست‌ها.
• احساس بیماری خفیف.

این عوارض معمولاً با کاهش دوز لیتیوم قابل بهبود هستند.

علائم زیر نشان می‌دهند که سطح لیتیوم شما بسیار بالاست. اگر متوجه این علائم شدید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

• احساس تشنگی شدید دارید.
• دچار اسهال شدید یا استفراغ شده‌اید.
• دست و پایتان به صورت مشهود می‌لرزد.
• پرش عضلات دارید.
• احساس پریشانی یا گیجی دارید.

آزمایش خون و ادرار

ابتدا باید هر چند هفته یک بار آزمایش خون انجام دهید تا مطمئن شوید که سطح مناسبی از لیتیوم را در خون خود دارید. شما تا زمانی که لیتیوم مصرف می کنید به این آزمایش‌ها نیاز خواهید داشت، اما پس از چند ماه اول فاصله زمانی بین آزمایش‌ها کمتر می‌شود.

استفاده طولانی مدت از لیتیوم، می‌تواند بر کلیه‌ها یا غده تیروئید تأثیر بگذارد. شما باید هر چند ماه یک بار آزمایش خون و ادرار انجام دهید تا مطمئن شوید که این اندام‌ها همچنان به درستی کار می‌کنند. اگر برایتان مشکلی پیش آمد ممکن است لازم باشد لیتیوم را قطع کنید و با پزشک خود درباره جایگزین صحبت کنید.

مراقبت از خود⁵

• از یک رژیم غذایی متعادل استفاده کنید.
• به طور منظم مایعات شیرین نشده بنوشید. این به حفظ تعادل نمک و مایعات بدن شما کمک می‌کند. رژیم غذایی عاری از کولا‌ها و نوشیدنی‌های گازدار که مقدار زیادی شکر دارند، داشته باشید.
• به طور منظم غذا بخورید - این کار به حفظ تعادل مایعات بدنتان نیز کمک می‌کند.
• مراقب کافئین باشید – در چای، قهوه یا کولا. کافئین باعث می‌شود بیشتر ادرار کنید و بنابراین سطح لیتیوم شما را بر هم می‌زند.

سایر تثبیت کننده‌های خلق و خو

غیر از لیتیوم، داروهای دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند کمک کنند. نحوه استفاده از این‌ها بستگی به این دارد که مربوط به نوسان شیدایی یا افسردگی باشد و یا به منظور پیشگیری از وقوع آن است- و اینکه آیا فرد در حال مصرف یک داروی ضدافسردگی است یا خیر.

• داروهای ضد صرع / ضد تشنج:
• والپروات سدیم، یک داروی ضد تشنج، ممکن است به خوبی لیتیوم عمل کند، اما ما هنوز مستندات و شواهد کافی برای اطمینان نداریم. اگر هنگام بارداری مصرف شود می‌تواند به نوزاد متولد نشده آسیب برساند پس نباید برای افرادی که ممکن است باردار شوند تجویز شود.
• کاربامازپین و لاموتریژین نیز برای برخی افراد موثرند.
• داروهای ضد روان‌پریشی: هالوپریدول، اولانزاپین، کوتیاپین و ریسپریدون.

زمان شروع تثبیت کننده خلق و خو

پس از تنها یک دوره، پیش‌بینی اینکه چقدر احتمال دارد که یک دوره دیگر داشته باشید مشکل است. برخی افراد تمایلی به شروع مصرف داروهای تثبیت کننده خلق و خو در این مرحله ندارند اما دوره‌های شیدایی می توانند شدید و بسیار مخرب باشند.

اگر دومین دوره را داشته باشید احتمال زیادی وجود دارد که دوره‌های بیشتری را تجربه کنید. بنابراین در این مرحله مصرف تثبیت کننده خلق و خو به شدت توصیه می‌شود.

دوره مصرف داروهای تثبیت کننده ی خلق و خو برای چه مدت است؟

برای حداقل:

• دو سال بعد از یک دوره اختلال دوقطبی.
• پنج سال در صورت وجود:
• بازگشت بیماری قبلی به صورت مکرر
• دوره‌های روان‌پریشی
• سوءمصرف مواد یا الکل
• استرس مداوم در خانه یا محل کار.

اگر تصمیم دارید مصرف داروهای خود را قطع کنید، حتما آن را با پزشک خود در میان بگذارید. معمولاً بهتر است پس از قطع دارو برای اختلال دوقطبی به مدت دو سال به روان‌پزشک خود مراجعه کنید تا بتواند هر گونه علائم تشدید بیماری را بررسی کند.

اگر همچنان دوره های خلقی دردسر ساز دارید، ممکن است لازم باشد مصرف دارو را برای مدت بیشتری ادامه دهید.

بهترین دارو برای من چیست؟

باید با پزشک خود مشورت کنید، اما چند اصل کلی وجود دارد.

• معمولا لیتیوم اولین انتخاب است. والپروات سدیم گزینه دوم است، گرچه می‌ توان آن را با لیتیوم نیز تجویز کرد. اگر لیتیوم و والپروات سدیم کمکی نکردند، می‌توان اولانزاپین را امتحان کرد.
• کوئتیاپین نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد به ویژه در مواردی که فردی بین دوره‌های شیدایی، افسرده باقی می‌ماند⁸.
• لاموتریژین ممکن است برای اختلال دوقطبی نوع ۲ یا افسردگی دوقطبی پیشنهاد شود، اما نه برای شیدایی.
• گاه به ترکیبی از این داروها نیاز است.

خیلی به این بستگی دارد که با یک داروی خاص چقدر خوب پیش می‌روید. آنچه که برای یک نفر مناسب است ممکن است برای فرد دیگر مناسب نباشد.

بدون مصرف دارو چه اتفاقی می‌تواند بیفتد؟

لیتیوم شانس عود را ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد⁸ اما هر چه دوره‌های شیدایی بیشتری داشته باشید، احتمال اینکه دوره دیگری را نیز تجربه کنید بیشتر می‌شود.

با افزایش سن، خطر تجربه دوره‌های بعدی تقریباً ثابت می‌ماند. حتی اگر برای مدت طولانی خوب بوده‌اید، باز هم خطر ابتلا به یک دوره دیگر را دارید.

حاملگی و درمان اختلال دوقطبی

شما باید هر گونه برنامه بارداری را با روان‌پزشک خود در میان بگذارید. شما با هم می‌توانید نحوه مدیریت خلق و خوی خود در دوران بارداری و چند ماه اول پس از تولد نوزاد را هماهنگ کنید. اگر باردارید یا قصد بارداری دارید، لیتیوم و والپروات سدیم نباید تجویز شوند.

اگر در دوران مصرف لیتیوم باردار شدید بهتر است درباره اینکه آیا نیاز به قطع لیتیوم دارید یا خیر، با روان‌پزشکتان صحبت کنید. اگرچه لیتیوم در بارداری ایمن‌تر از سایر تثبیت‌کننده‌های خلق و خو است، اما خطر ابتلای نوزاد به مشکلات قلبی قابل توجه است. این خطر باید با خطر افسردگی یا شیدایی شما سنجیده شود.

این خطر در سه ماه اول بارداری بیشتر است. لیتیوم پس از هفته بیست و ششم بارداری بی‌خطر است، اما اگر لیتیوم مصرف می‌کنید نباید شیر خود را به کودکتان دهید زیرا می‌تواند برای کودک شما سمی باشد¹².

بحث درباره امکان شروع برخی از درمان های روان‌شناختی ذکر شده در بالا ارزش دارد.

در طول بارداری، همه افراد درگیر - متخصص زنان و زایمان، ماماها، بازدیدکنندگان سلامت، پزشک عمومی، روان‌پزشک و پرستار روان‌پزشکی جامعه - باید با یکدیگر ارتباط نزدیک داشته باشند.

درمان‌های روان‌شناختی برای اختلال دوقطبی

در طول یک دوره افسردگی یا بین دوره‌های شیدایی و افسردگی، درمان‌های روانشناختی می توانند مفید باشند^{1 5 11}. این درمانها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آموزش روان‌شناسی - یادگیری بیشتر در مورد اختلال دوقطبی
• پایش خلق و خو - شما یاد می‌گیرید که تشخیص دهید که چه زمانی خلق و خوی شما شروع به نوسان می‌کند.
• کمک به پرورش مهارت‌های سازگاری عمومی
• درمان شناختی-رفتاری (CBT) برای دوره‌های افسردگی و نیز در بین این دوره‌ها (درمان معمولاً شامل حدود ۱۶ تا ۲۰ جلسه یک ساعته در یک دوره ۳ تا ۴ ماهه است)
• درمان بین فردی (IPT)
• زوج درمانی
• جلسات خانوادگی.
  

درمان یک دوره شیدایی یا افسرد

دوره‌های افسردگی

• اگر افسردگی شما نسبتا شدید باشد، پزشکتان ممکن است این موارد را پیشنهاد دهد:
  • فلوکستین (یک ضد افسردگی SSRI) با اولانزاپین (یک داروی ضد روان‌پریشی که به عنوان تثبیت کننده خلق و خو عمل می‌کند)
  • کوئتیاپین
  • دیگر گزینه‌ها در صورتی که گزینه‌های بالا کمکی نکرده باشند.
• اگر در حال حاضر لیتیوم یا والپروات سدیم مصرف می‌کنید، اضافه کردن کوئتیاپین می‌تواند کمک کند.
• اگر اخیراً یک دوره شیدایی داشته‌اید یا اختلال تناوب سریع دارید، یک داروی ضد افسردگی ممکن است شما را به سمت نوسان شیدایی سوق دهد. ممکن است افزایش دوز تثبیت کننده خلق و خو بدون داروی ضد افسردگی ایمن‌تر باشد.
• ممکن است بین دو تا شش هفته طول بکشد تا داروهای ضد افسردگی خلق و خوی شما را بهبود بخشند، اما ابتدا معمولا خواب و اشتها بهبود می یابند. مصرف داروهای ضد افسردگی باید به مدت چهار هفته پس از بهبود افسردگی ادامه یابد. سپس شما و پزشکتان می‌توانید درباره چگونگی ادامه دادن دارو یا گفتگو درمانی صحبت کنید. اگر قرار است داروی ضد افسردگی شما قطع شود، پیش از آن که آن را به طور کامل قطع کنید باید دوز دارو را آرام و تدریجی کم کرد.
• اگر دوره‌های افسردگی تکرارشونده را تجربه کرده‌اید اما هرگز با داروهای ضدافسردگی دچار شیدایی نشده‌اید، می‌توانید از یک تثبیت‌کننده‌ خلقی به همراه یک داروی ضدافسردگی برای پیش‌گیری از حملات بعدی استفاده کنید.
• اگر دوره‌های شیدایی داشته‌اید، نباید داروهای ضد افسردگی را به صورت طولانی مدت مصرف کنید.

شیدایی (مانیا) و دوره‌های افسردگی ترکیبی (Mania and mixed depressive episodes)

هرگونه داروی ضد افسردگی باید قطع شود. هالوپریدول، اولانزاپین، کویتیاپین یا ریسپریدون می‌تواند برای درمان یک دوره شیدایی استفاده شود. اگر این‌ها به خوبی کار نمی‌کنند، می‌توان لیتیوم را اضافه کرد.

پس از شروع درمان، علائم معمولاً ظرف چند روز بهبود می‌یابند، اما ممکن است چند هفته طول بکشد تا بهبودی کامل شود. اگر می‌خواهید در حین مصرف این نوع داروها رانندگی کنید، باید با پزشکتان مشورت کنید.

کمک‌های دیگر

اگر مثلاً از خرج کردن بیش از حد در زمانی که شیدا هستید با مشکل مواجه می‌شوید، تیم سلامت روان شما باید به شما کمک کند تا با بانک یا افرادی که به آنها بدهکار هستید مذاکره کنید. اگر این اتفاق افتاده است، ممکن است ارزش آن را داشته باشد که درباره دادن وکالت امورتان به یک مراقب یا خویشاوندی که به او اعتماد دارید فکر کنید.

مدیریت کردن نوسانات خلقی شما

نظارت بر خود

چگونگی تشخیص علائم نوسان و از کنترل خارج شدن خلق و خوی خود را بیاموزید تا بتوانید زودتر کمک بگیرید. ممکن است بتوانید که هم از تجربه کردن دوره‌های خلقی کامل و تمام عیار و هم از بستری شدن در بیمارستان جلوگیری کنید. نگه داشتن یک دفترچه خاطرات خلقی می‌تواند کمک کند آنچه در زندگی تان به شما کمک می‌کند و آنچه به شما کمک نمی‌کند را بشناسید.

دانش

تا آنجا که می‌توانید، درباره بیماری خود بیاموزید و کمک‌های موجود را بیابید. منابع اطلاعات بیشتر در انتهای این جزوه موجودند. برای گروه‌های حمایتی و سازمان‌های مراقبت به زیر مراجعه کنید.

فشار روانی (استرس)

سعی کنید از موقعیت‌های استرس‌زا اجتناب کنید زیرا چنین موقعیت‌هایی می‌توانند ماشه شروع یک دوره شیدایی یا افسردگی را بکشند. اجتناب از همه استرس‌ها غیرممکن است، بنابراین یادگیری روش‌های مدیریت بهتر استرس‌ ممکن است مفید باشد. می‌توانید با سی‌دی یا دی‌وی‌دی آرام‌سازی (تمدد اعصاب) را بیاموزید، به یک گروه تمدد اعصاب بپیوندید یا از یک روانشناس بالینی مشاوره بگیرید.

روابط

افسردگی یا شیدایی می‌تواند فشار زیادی را بر دوستان و خانواده وارد کند. ممکن است متوجه شوید که پس از یک دوره خلقی باید برخی روابط را بازسازی کنید.

اگر حداقل یک نفر را داشته باشید که بتوانید به او اتکا و اعتماد کنید، مفید است. وقتی حالتان خوب است، سعی کنید این بیماری را برای افرادی که برایتان مهمند توضیح دهید. آن‌ها باید بفهمند بر شما چه می‌گذرد و چه کاری می‌توانند برای شما انجام دهند.

فعالیت‌ها

سعی کنید بین زندگی و کار، اوقات فراغت و روابط خود با خانواده و دوستان خود تعادل برقرار کنید. اگر بیش از حد سرتان شلوغ شود، ممکن است یک دوره شیدایی در شما ایجاد شود.

مطمئن شوید که زمان کافی برای تمدد اعصاب و استراحت دارید. اگر در استخدام نیستید، به فکر گذراندن یک دوره آموزشی یا انجام کارهای داوطلبانه که ربطی به بیماری روانی ندارد، باشید.

ورزش

به نظر می‌رسد ورزش نسبتاً شدید سه بار در هفته به مدت ۲۰ دقیقه یا بیشتر باعث بهبود خلق و خو می‌شود.

سرگرمی

مطمئن شوید که به طور منظم کارهایی انجام می‌دهید که از آن‌ها لذت می‌برید و به زندگی شما معنا می‌بخشند.

مصرف داروهایتان را ادامه دهید

قبل از اینکه پزشکتان فکر کند که قطع کردن داروهایتان ایمن است، ممکن است بخواهید داروهایتان را قطع کنید، - اما این کار می‌تواند منجر به نوسانات خلقی دیگری شود. وقتی حالتان خوب است با پزشک و خانواده خود درباره آن صحبت کنید.

نظر خود را درباره نحوه درمان برای اختلال دوقطبی بگویید

اگر به دلیل اختلال دوقطبی در بیمارستان بستری شده‌اید، ممکن است بخواهید برای پزشک و خانواده خود درباره این موارد بنویسید:

• یک «بیانیه تصمیم‌گیری پیشاپیش» درباره این که اگر دوباره بیمار شدید چگونه مورد درمان قرار بگیرید (این بیانیه می‌تواند شامل اطلاعاتی باشد که شما فکر می‌کنید برای سلامت یا مراقبت شما مهم است)
• یک «تصمیم‌گیری پیشاپیش» اگر درمان‌های خاصی وجود دارند که نمی‌خواهید آن‌ها را انجام دهید.
  

از پزشک عمومی (GP) خود چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟ (فقط در انگلستان و ولز)

اگر لیتیوم یا هر داروی دیگری را برای اختلال دوقطبی خود مصرف می‌کنید، اکنون انتظار می‌رود پزشک عمومی شما یک بررسی (چکاپ) سالانه سلامت جسمی به شما بدهد.¹ این چکاپ موارد زیر را در شما بررسی می‌کند:

• فشار خون.
• وزن و شاخص توده بدنی (BMI).
• سیگار کشیدن و استفاده از الکل.
• سطوح قند خون.
• سطوح چربی - برای تمام بیماران بالای ۴۰ سال.
• اگر لیتیوم مصرف می‌کنید، به موارد زیر نیاز دارید:
  • بررسی سطح لیتیوم هر ۳ تا ۶ ماه یک بار.
  • یک آزمایش خون برای عملکرد تیروئید و کلیه هر ۶ ماه یک بار. در صورت بروز هر گونه مشکل، ممکن است نیاز داشته باشید که این آزمایش‌های خون را با فواصل زمانی کمتری انجام دهید.

اطلاعات برای خانواده و دوستان

شیدایی یا افسردگی می‌تواند برای خانواده و دوستان ناراحت کننده و طاقت‌فرسا باشد.

چگونگی مواجهه با یک دوره خلقی

افسردگی
دانستن اینکه به فردی که بسیار افسرده است چه باید گفت، می‌تواند دشوار باشد. او همه چیز را منفی می‌بیند و ممکن است نتواند بگوید چه کاری از شما می‌خواهد که انجام دهید. او می تواند گوشه‌گیر و تحریک‌پذیر باشد، اما در عین حال به کمک و حمایت شما نیاز دارد. او ممکن است نگران باشد اما نخواهد یا نتواند توصیه‌ها را بپذیرد. سعی کنید تا حد امکان صبور باشید و او را درک کنید.

شیدایی (Mania)
در آغاز یک نوسان خلقی شیدایی فرد شاد، پرانرژی و برون‌گرا به نظر می‌رسد - «زندگی و روح» هر مهمانی یا بحث داغ. اما هیجان چنین موقعیت‌هایی باعث می‌شود خلق آن‌ها حتی شیداتر شود. بنابراین سعی کنید آن‌ها را از چنین موقعیت‌هایی دور نگه دارید. می‌توانید او را متقاعد کنید که کمک بگیرد - یا شاید اطلاعاتی درباره آن‌ بیماری و خودیاری برایش بگیرید.

کمک عملی بسیار مهم است و بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد. مطمئن شوید که خویشاوند یا دوست شما می‌تواند به درستی از خود مراقبت کند و کارهای عملی و روزمره مانند پرداخت صورت‌حساب‌ها فراموش نمی‌شوند.

کمک به سلامت عزیزانتان

در بین اپیزودهای خلقی، درباره اختلال دوقطبی بیشتر بیاموزید. ممکن است مفید باشد که با دوست یا عزیزتان به قرارهای ملاقات با پزشک عمومی یا روان‌پزشک بروید.

مرکز خدمات محلی روان‌پزشکی شما باید بتواند به خانواده شما حمایت، جلسات خانوادگی و اطلاعاتی درباره اختلال دوقطبی ارائه دهد.

مراقبت از خودتان

فضا و زمانی را برای شارژ کردن انرژی خود اختصاص دهید. مطمئن شوید که برای خودتان یا با دوستان قابل اعتمادی که حمایت مورد نیازتان را به شما خواهند داد، وقت دارید. اگر دوست یا خویشاوندی نیاز به رفتن به بیمارستان دارد، این کار را نوبتی با فردی دیگر انجام دهید. اگر شما خیلی خسته نباشید بهتر می‌توانید دوست یا خویشاوندتان را حمایت کنید.

مواجهه با شرایط اضطراری

• در شیدایی شدید، یک فرد می‌تواند متخاصم، مشکوک و به صورت کلامی یا فیزیکی انفجاری شود.
• در افسردگی شدید، فرد ممکن است به فکر خودکشی بیفتد.

اگر دیدید فردی:

• با نخوردن یا آشامیدن به شدت از خود غافل می‌شود
• طوری رفتار می کند که خودش و دیگران را در خطر قرار می‌دهد
• صحبت از آسیب زدن یا کشتن خودش می‌کند

فورا کمک پزشکی دریافت کنید. ممکن است یک شماره شرایط بحرانی برای سلامت روان یا یک تیم اورژانس وجود داشته باشد که به آن تلفن بزنید. دپارتمان‌های A&E در ۲۴ ساعت شبانه روز یک روان‌پزشک دارند.

نام یک متخصص مورد اعتماد (و شماره تلفن او) که می‌توانید در هرگونه شرایط اضطراری مشابه، با او تماس بگیرید را نگه دارید. گاهی ممکن است به یک بستری کوتاه در بیمارستان نیاز باشد.

مراقبت از کودکان در صورت ابتلای شما به اختلال دوقطبی

اگر شیدا یا افسرده شوید، ممکن است برای مدتی نتوانید به درستی از فرزندانتان مراقبت کنید. شریک زندگی شما یا یکی دیگر از اعضای خانواده باید هنگامی که حالتان خوب نیست، این کار را انجام دهد. ممکن است مفید باشد که از قبل و هنگامی که حالتان خوب است برای این کار برنامه‌ریزی کنید.

کودک شما ممکن است زمانی که حال شما خوب نیست احساس اضطراب و سردرگمی کند. کودکان نوپا اگر نتوانند ناراحتی خود را با کلمات بیان کنند، ممکن است دشوار یا وابسته شوند. کودکان بزرگتر آن را به روش‌های دیگری نشان می‌دهند.

اگر بزرگسالان اطراف کودکان حساس و فهمیده باشند و بتوانند به مشکلات و سؤالاتشان به شیوه‌ای آرام، منسجم و حمایت‌گر پاسخ دهند، کودکان آن را مفید خواهند یافت. یک بزرگسال می‌تواند به کودکان کمک کند بفهمند چرا مادر یا پدرشان رفتار متفاوتی دارند. به سؤالات باید با آرامش، مبتنی بر واقعیت‌ها و به زبانی که برای آن‌ها قابل درک باشد پاسخ داده شود. کودکان اگر بتوانند به روال معمول روزانه خود ادامه دهند، احساس بهتری خواهند داشت.

توضیح دادن اختلال دوقطبی به کودکان

کودکان بزرگتر گاهی نگرانند که مسبب بیماری والدین خود شده‌اند. باید به آن‌ها اطمینان داده شود که مقصر نیستند. همچنین باید به آن‌ها زمان و حمایت داده شود. هنگامی که یک کودک بزرگتر متوجه می‌شود که دارد از مادر یا پدری بیمار مراقبت می‌کند، به درک و حمایت عملی خاصی نیاز دارد.

گروه‌های حمایتی و سازمان‌های مراقبتی

Bipolar UK
Bipolar UKارائه دهنده خدمات، توصیه‌ها و اطلاعات برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، دوستان و مراقبان آن‌ها.
خط پشتیبانی همتایان: (تلفن تماس و امکان گذاشتن پیام) ۰۷۵۹۱۳۷۵۵۴۴

Bipolar Fellowship Scotland
Bipolar Fellowship Scotland اطلاعات و پشتیبانی و مشاوره برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و همه مراقبانشان ارائه می‌دهد. آن‌ها کمک به خود را در سراسر اسکاتلند ترویج می‌کنند و درباره این بیماری و سازمان اطلاع‌رسانی می‌کنند و آموزش می‌دهند.
تلفن: ۰۱۴۱۵۶۰۲۰۵۰

Side by Side - MIND online community
Side by Side یک جامعه آن‌لاین حامی است که در آن می‌توانید احساس کنید در خانه هستید و درباره سلامت روان خود صحبت می‌کنید و با دیگرانی که می‌فهمند بر شما چه می‌گذرد ارتباط برقرار کنید.

خطوط تلفن امداد مایند (MIND Helplines)
مایند چندین خط تلفن امداد برای گفتگو درباره سلامت روان ارائه می‌دهد.

سمریتنز (Samaritans)
سمریتنز (Samaritans)حمایت محرمانه و بدون قضاوت ۲۴ ساعته از طریق تلفن و ایمیل به هر فردی که نگران یا ناراحت است یا قصد خودکشی دارد، ارائه می‌دهند.
تلفن: ۱۱۶۱۲۳
ایمیل: jo@samaritans.org

مطالب بیشتر برای مطالعه

• Fast A. J., Preston J. D. دوست داشتن فرد مبتلا به اختلال دوقطبی: درک و کمک به شریک زندگی خود. New Harbinger Publications; 2012.
• Geddes, J. (2003) اختلال دوقطبی. سلامت روان مبتنی بر شواهد، 6 (4): 101-2.
• Goodwin, G.M. (2009) دستورالعمل های مبتنی بر شواهد برای درمان اختلال دوقطبی: ویرایش سوم تجدید نظر شده - توصیه های انجمن بریتانیایی برای داروسازی روانی. مجله روان فارماکولوژی، 30(6); 495-553.
• Kay Redfield Jamison. An unquiet mind. Alfred A. Knopf; 1995.

اطلاعات نایس (NICE) برای عموم

• استاندارد‌های کیفی نایس (NICE) برای اختلال دوقطبی
• NICE CG185: اختلال دوقطبی: ارزیابی و مدیریت اختلال دوقطبی در بزرگسالان، کودکان و نوجوانان، در مراقبت های اولیه و ثانویه (2014)
• Morriss, R. (2004). مداخله علائم هشدار دهنده اولیه برای بیماران مبتلا به اختلال عاطفی دوقطبی. پیشرفت در درمان روانپزشکی، 10: 18 - 26.
• Persaud R., Royal College of Psychiatrists. ذهن: راهنمای کاربران. Bantam; 2007.

اعتبارات

تهیه شده توسط هیئت تحریریه RCPsych Public Engagement

ویرایش‌گر مجموعه: دکتر فیل تیمز

مدیر مجموعه: توماس کندی

© August 2020 Royal College of Psychiatrists

این بروشور را به طور کامل یا جزئی نمی‌توان بدون اجازه کالج سلطنتی روان‌پزشکان تکثیر کرد.

(This translation was produced by CLEAR Global (May 2024