الکل، سلامت روان و مغز
Alcohol, mental health and the brain
Below is a Persian (Farsi) translation of our information resource on alcohol, mental health and the brain. You can also read our other Farsi translations.
این منبع به الکل و چگونگی تأثیر آن بر مغز و سلامت روان شما میپردازد. این برای بزرگسالهایی است که میخواهند درباره الکل بیشتر بیاموزند، به الکل وابسته هستند یا فردی را میشناسند که به الکل وابسته است.
اطلاعات این منبع به موارد زیر میپردازد:
- الکل چیست؟
- چگونگی تاثیر الکل بر مغز
- چگونگی تاثیر آن بر سلامت روان
- وابستگی به الکل
- آسیب مغزی مرتبط با الکل
- روش اندازهگیری میزان نوشیدن الکل (نوشیدنیهای الکلی)
- در صورت نوشیدن بیش از حد الکل، چگونه درخواست کمک کنیم؟
الکل چیست؟
الکل (همچنین معروف به «اتانول» یا «الکل اتیلیک)، مادهای است که پس از جذب در جریان خون میتواند وارد هر یک از اعضای بدن شود.
نوشیدنیهای حاوی الکل را نوشیدنیهای الکلی مینامند. انواع متفاوتی از نوشیدنیهای الکلی هستند که به روشهای مختلف تولید میشوند و حاوی طیفی از مواد تشکیل دهنده دیگر نیز میشوند. با این حال، آنها به طور کلی به دستههای زیر تقسیم میشوند:
- آبجو و شراب سیب
- شراب
- نوشیدنیهای الکلی که برای افزایش محتوای الکل خود تقطیر میشوند (مانند ودکا، جین یا ویسکی)
نوشیدنیهای الکلی مختلف حاوی «درصد» متفاوتی از الکل هستند. این یعنی برخی از نوشیدنیهای الکلی بیش از سایرین بر بدن تأثیر میگذارند.
خرید و نوشیدن الکل (نوشیدنیهای الکلی) برای بزرگسالهای بالای ۱۸ سال در بریتانیا قانونی است. به طور کلی، نوشیدن یا خرید الکل برای نوجوانان زیر ۱۸ سال غیرقانونی است. شما میتوانید در وبسایت دولت درباره قوانین مربوط به الکل بیشتر بدانید.
چرا مردم الکل (نوشیدنیهای الکلی) مینوشند؟
در مطالعهای که در سال ۲۰۲۱ روی مردم انگلستان انجام شد، کمتر از نیمی از افرادی که از آنها سؤال شد، گفتند که حداقل یک بار در هفته الکل مینوشند.
مردم به دلایل مختلف الکل مینوشند. برخی افراد برای خوشی یا آرام شدن نوشیدنی الکلی مصرف میکنند. برخی دیگر از افراد الکل مینوشند تا به آنها کمک کند تا با مشکلات زندگی خود کنار بیایند.
الکل به راههای مختلف بر افراد تأثیر میگذارد. برخی افراد متوجه میشوند که میتوانند گه گاه الکل بنوشند و از این کار لذت ببرند و این تاثیر منفی بر آنها ندارد. برخی دیگر از افراد کوشش میکنند که زیاد نوشیدنی الکلی مصرف نکنند یا هنگامی که نوشیدنی الکلی مصرف میکنند کارهایی انجام میدهند که باعث پشیمانی آنها میشود.
برخی افراد ترجیح میدهند که اصلا الکل ننوشند. این میتواند به دلایل مختلفی باشد، از جمله:
- آنها احساس مستی را دوست ندارند.
- آنها طعم نوشیدنی الکلی را دوست ندارند.
- نوشیدنی الکلی باعث میشود آنها احساس بیماری یا خواب آلودگی شدید کنند.
- برای حمایت از سلامتی خود
- به دلایل مذهبی
و برخی افراد نیز تصمیم میگیرند که الکل ننوشند.
چگونه میتوانم قدرت نوشیدنیهای الکلی را تشخیص دهم؟
دو راه برای تشخیص میزان قوی بودن نوشیدنیهای الکلی وجود دارد:
- واحد الکل – واحدهایی ساخته شدهاند تا افراد راحتتر بتوانند دریابند که چقدر نوشیدنی الکلی مینوشند. روش اندازهگیری واحدها در هر کشوری متفاوت است. در انگلستان، یک واحد الکل معادل ۱۰ میلی لیتر (۸ گرم) الکل خالص است.
- الکل بر حسب حجم یا ABV - یعنی مقدار الکل خالص در یک نوشیدنی الکلی چقدر است.
به عنوان مثال:
شما یک بطری دارید که حاوی ۷۵۰ میلی لیتر یا ۷۵ سانتی لیتر شراب است. روی بطری نوشته شده که مقدار الکل بر حسب حجم در این بطری ۱۲ درصد است یعنی این بطری ۱۲٪ الکل خالص دارد. این بطری شراب حاوی ۹ واحد است.
در مقایسه، یک بطری ودکای ۱۰۰ میلیلیتری یا ۱۰ سانتیلیتری معمولاً حاوی ٪۴۰ الکل بر حسب حجم یا ABV است، یعنی حاوی ۴۰ واحد است. شما میتوانید جدول واحدها و ABV در نوشیدنیهای الکلی مختلف را در راهنمای واحدهای الکل در پایان این منبع مشاهده کنید.
نوشیدن چه مقدار نوشیدنی الکلی بیخطر است؟
از آنجا که بدن هر کسی متفاوت عمل می کند، هیچ سطح «بیخطری» برای نوشیدن نوشیدنیهای الکلی وجود ندارد. شما هرگز نمیتوانید دقیقاً بدانید که نوشیدنیهای الکلی چگونه روی شما تأثیر می گذارند.
به بزرگسالهایی که نوشیدنی الکلی مینوشند توصیه میشود با نوشیدن کمتر از ۱۴ واحد الکل در هفته، خطرهای آسیب را محدود کنید. این معادل است با:
- ۵ پیمانه آبجو زیر ۳٪ الکل بر حسب حجم (ABV) یا
- ۱۰ استکان (۱۲۵ میلی لیتری) از شراب ۱۲ درصد.
این واحدها با روزهایی در هفته که نوشیدنی الکلی نمینوشید باید در طول هفته پخش شوند.
همه افراد باید از «مست کردنهای مقطعی» یا نوشیدن بیش از مقدار مشروبات الکلی طی یک زمان کوتاه به قصد مست شدن پرهیز کنند. این به معنای نوشیدن بیش از ۸ واحد در روز برای مردان و بیش از ۶ واحد در روز برای زنان است.
چگونه میتوانم از نوشیدن بیش از حد نوشیدنیهای الکلی خودداری کنم؟
اگر گمان میکنید که نوشیدن الکل شما بیش از حد نرمال است و دوست دارید کنترل بیشتری بر میزان نوشیدن خود داشته باشید:
- اهدافی را برای خود تعیین کنید تا در طول زمان میزان نوشیدن الکل خود را کاهش دهید.
- از گذراندن وقت با افراد یا در محیطهایی که شما را تشویق به نوشیدن الکل بیشتر میکند، خودداری کنید.
- نوشیدنی الکلی دارای الکل کم مانند آبجوها یا شرابهای دارای الکل کم یا بدون الکل بنوشید.
- به فعالیتهایی فکر کنید که میتوانید انجام دهید و شامل نوشیدن الکل نیست.
- از شریک یا دوست خود کمک بگیرید. میتوانید با استفاده از ردیاب الکل در انتهای این منبع، یک هدف را با هم به توافق برسانید و پیشرفت خود را پیگیری کنید.
- در این مورد با پزشک عمومی خود گفتگو کنید. این مرحله ساده به بسیاری از افراد کمک میکند تا نوشیدن خود را کاهش دهند.
هنگام تعیین اهداف برای کنترل نوشیدن خود، سعی کنید آنها را مشخص، اندازه گیری آسان، قابل دستیابی، واقعبینانه کنید و به خود یک چارچوب زمانی بدهید که در آن آنها را انجام دهید. این احتمال دستیابی شما به اهدافتان را افزایش میدهد.
آیا الکل بر افراد مسن تأثیر متفاوتی دارد؟
با افزایش سن، بدن ما تغییر می کند و الکل را کندتر تجزیه می کند. این می تواند افراد مسن را نسبت به اثرات الکل حساس تر کند.
مواردی وجود دارد که می تواند به این معنی باشد که نوشیدن الکل در افراد مسن خطرناک تر است، از جمله:
- مشکلات سلامت - افراد مسن بیشتر احتمال دارد که دچار سایر مشکلات سلامت باشند. این میتواند آنها را در برابر اثرات الکل آسیبپذیرتر کند.
- خطر سقوط – معمولاً با افزایش سن، زمان واکنش و تعادل ما بدتر میشود. الکل می تواند شما را ناپایدارتر کند و بنابراین افراد مسن ممکن است هنگام نوشیدن بیشتر دچار زمین خوردن شوند.
- دارو – برخی داروها هستند که بیشتر توسط افراد مسن استفاده میشوند که میتوانند با الکل تداخل داشته و خطرناک باشند. مثلا اگر الکل مینوشید و داروهایی برای رقیق کردن خون مصرف میکنید، در صورت آسیبدیدگی میتواند خطر خونریزی شما را افزایش دهد. و اگر هنگام مصرف برخی آنتیبیوتیکها نوشیدنی الکلی بنوشید، میتواند حال شما را خیلی بد کند.
- فراموشی - گاهی اوقات وقتی افراد فراموشکارتر می شوند یا به زوال عقل مبتلا می شوند، فراموش می کنند که چقدر الکل می نوشند. اگر این اتفاق برای شما بیفتد، ممکن است بدون اینکه متوجه شوید میزان نوشیدنی خود را افزایش دهید.
انتخاب نوشیدن یا عدم مصرف الکل یک تصمیم شخصی است. به عوامل مختلف زیادی بستگی خواهد داشت. اگر نگران این هستید که الکل بر سلامت شما تأثیر بگذارد یا ممکن است با داروهای شما تداخل داشته باشد، با پزشک عمومی خود گفتگو کنید.
الکل چگونه بر مغز تأثیر میگذارد؟
الکل بر نحوه عملکرد مواد شیمیایی مغز به نام «فِرِستارهای عصبی (Neurotransmitters)» تأثیر میگذارد. فِرِستارهای عصبی اصلی تحت تأثیر الکل گابا و گلوتامات هستند. اینها برعکس عمل می کنند.
- گابا (GABA) مغز و بدن را "آرام" می کند. الکل اثر گابا (GABA) را افزایش میدهد، بنابراین مقدار کم الکل میتواند باعث شود که آرامتر شوید یا کمتر مضطرب باشید.
- گلوتامات (Glutamate) «محرک» مغز و بدن است. الکل تاثیر گلوتامات را کاهش میدهد. در نتیجه، مصرف الکل میتواند موجب کاهش هوشیاری شما شود.
علاوه بر این، الکل توانایی بدن در جذب ویتامینها و سایر مواد مغذی همچون تیامین و منیزیم که برای عملکرد صحیح مغز ضروری هستند را کاهش میدهد.
الکل چگونه بر سلامت روان تأثیر میگذارند؟
نوشیدن الکل میتواند به طرق مختلف بر سلامت روان شما تأثیر منفی بگذارد:
- اگر زیاد یا هر روز الکل مینوشید، با گذشت زمان میتواند بر خلق و خوی شما تأثیر منفی بگذارد. در این منبع میتوانید در مورد چرایی این موضوع بیشتر بدانید.
- اگر شما مشکل سلامت روان دارید یا به بیماری روانی مبتلا هستید، نوشیدن الکل میتواند این وضعیت را بسیار بدتر کند. نوشیدن الکل همچنین میتواند خطر آسیب رساندن به خود و خودکشی را افزایش دهد.
- اگر بیماری زمینهای سلامت روان دارید، ممکن است الکل بنوشید تا احساس بهتری داشته باشید. اما این میتواند اثر معکوس داشته باشد.
چرا الکل بر سلامت روان تاثیر میگذارد؟
دلایل متعددی برای تأثیر منفی نوشیدن الکل بر سلامت روان شما وجود دارند، از جمله:
- شیمی مغز - الکل بر شیمی مغز تأثیر میگذارد و خطر افسردگی، اختلال هراس (پانیک) و رفتار تکانشی را افزایش میدهد.
- خماری - حالت خماری میتواند باعث شود که شما احساس بیماری، اضطراب و بیقراری داشته باشید. اگر همیشه این اتفاق بیفتد، میتواند بر سلامت روان شما تأثیر منفی بگذارد.
- چالشهای زندگی - اگر مشکل الکل پیدا کنید، زندگی شما میتواند دشوارتر شود. نوشیدن نوشیدنیهای الکلی ممکن است بر روابط، کار، دوستی یا زندگی جنسی شما تأثیر بگذارد.
آیا در صورت ترک یا کاهش نوشیدن الکل، سلامت روان من بهبود مییابد؟
عموماً، کاهش نوشیدن نوشیدن الکل یا ترک آن میتواند تاثیر مثبتی بر سلامت روان شما بگذارد. اگر نوشیدن الکل باعث ناخوشی شما شده است، پس از چند هفته ننوشیدن ممکن است از نظر جسمی و روانی احساس بهتری داشته باشید. با این حال، رابطه بین الکل و سلامت روان پیچیده است، به خصوص برای افرادی که ضربه روانی را تجربه کرده اند و برای مقابله با چالشهای اساسی به کمک نیاز دارند تا بتوانند نوشیدن نوشیدنیهای الکلی را متوقف کنند.
اگر ترک نوشیدن الکل برای شما دشوار است یا الکل سلامت روان شما را بدتر می کند، با پزشک عمومی خود صحبت کنید. ممکن است دلیل دیگری وجود داشته باشد که شما مشکلات سلامت روان را تجربه میکنید و ممکن است به کمک بیشتری نیاز داشته باشید. مثلاً از راههای روان درمانی یا دارو.
در صورت ابتلای من به بیماری روانی، آیا میتوانم الکل بنوشم؟
اگر به یک بیماری روانی مبتلا هستید یا با سلامت روان خود در کشمکش هستید و هم اکنون الکل نمینوشید، بهترین کار این است که نوشیدن الکل را آغاز نکنید. نوشیدن الکل اگر به یک بیماری روانی مبتلا هستید میتواند بر خلق و خوی شما تأثیر منفی بگذارد و به طور بالقوه مشکلات شما را بدتر کند. همچنین میتواند با برخی داروها تداخل داشته باشد.
اگر هماکنون مشکل سلامت روان دارید یا به یک بیماری روانی مبتلا هستید، با پزشک عمومی خود در مورد تأثیری که نوشیدن الکل ممکن است بر شما داشته باشد گفتگو کنید. اگر داروهای خاصی مصرف میکنید، پزشک عمومی شما ممکن است به شما توصیه کند که الکل ننوشید.
اثرات کوتاهمدت نوشیدن الکل چیست؟
الکل میتواند اثرات مثبتی داشته باشد. الکل با درصد پایین میتواند باعث شود چنین احساساتی را تجربه کنید:
- خوشحالی
- آرامش
- پرحرفی
- اعتماد به نفس.
الکل همچنین میتواند اثرهای شرم آور یا بالقوه خطرناکی داشته باشد، از جمله باعث شود که:
- احساس خواب آلودگی کنید
- دست و پا چلفتی شوید
- گفتارتان نامفهوم شود.
هر چه بیشتر الکل بنوشید، بیشتر میتواند بر خودکنترلی و قضاوت شما تأثیر بگذارد. این میتواند به این معنا باشد که شما:
- کارهایی را انجام دهید که معمولاً انجام نمیدهید
- چیزهایی بگویید که معمولاً نمیگویید
- کارهای خطرناک یا بیپروا انجام دهید
- فراموش کنید وقتی الکل مینوشیدید چه میکردید
- روز بعد دچار خماری شوید.
الکل به راههای مختلف بر افراد تأثیر میگذارد. برخی افراد متوجه میشوند که این موارد حتی زمانی که به طور مکرر یا به مقدار زیاد الکل نمینوشند رخ میدهند.
خماری
خماری زمانی رخ میدهد که شما نوشیدنی الکلی مینوشید و آن را قطع میکنید و سطح الکل در بدن شما کاهش مییابد. این حالت چند ساعت پس از قطع نوشیدن نوشیدنی الکلی میافتد، اما ممکن است تا زمانی که از خواب بیدار نشدهاید متوجه آن نشوید. اگر احساس خماری دارید، ممکن است متوجه شوید که:
- دچار سردرد هستید
- احساس بیماری دارید
- مشکل خواب دارید
- احساس تحریک پذیری و اضطراب دارید.
این احساسات، ناشی از الکل و سایر مواد شیمیایی موجود در نوشیدنیهای الکلی است که باعث کم آب شدن بدن شما و افت قند خونتان میشود.
هیچ راهی برای رهایی کامل از خماری وجود ندارد. با این حال، باید آب بنوشید و از نوشیدن دوباره الکل خودداری کنید تا بدنتان زمان لازم برای بهبودی مناسب را داشته باشد.
اگر هنگام نوشیدن الکل دچار خماری نمیشوید، این لزوماً چیز خوبی نیست. عدم احساس خماری میتواند نشانه آن باشد که بدن شما به نوشیدن زیاد الکل عادت کرده است و ممکن است به این معنی باشد که به الکل وابسته شدهاید.
از دست دادن موقت هوشیاری یا حافظه ناشی از مستی (Blackouts)
Blackout زمانی رخ میدهد که در مدت زمان کوتاهی مقدار زیادی نوشیدنی مینوشید و نمیتوانید آنچه را که در زمان مستی رخ میدهند به یاد بیاورید. شما ممکن است به یاد نیاورید که چه گفتید یا انجام دادید یا حتی کجا بودید. شما هنگام blackout ممکن است کارهایی انجام دهید که بعداً پشیمان شوید، در موقعیتهای خطرناک یا در معرض آسیب دیگران قرار بگیرید.
Blackouts به این دلیل رخ میدهند که الکل، مغز شما را از ساختن خاطرههای جدید باز میدارد. Blackout یک هشدار است که شما بیش از حد الکل مینوشید. همچنین نشانه اولیه این است که الکل در حال آسیب رساندن به مغز شماست و ممکن است به الکل وابسته شده باشید.
مسمومیت با الکل
مسمومیت با الکل زمانی رخ میدهد که آنقدر نوشیدنی الکلی بنوشید که سطح الکل در بدن شما خطرناک شود. مسمومیت با الکل میتواند تنفس شما را کند کند، باعث بیهوشی یا تشنج شما شود و میتواند کشنده باشد.
وبسایت NHS فهرستی از نشانههایی دارد که نشان میدهد شما یا فردی که میشناسید ممکن است مسمومیت با الکل داشته باشید.
اگر فکر میکنید شما یا فردی که می شناسید مسمومیت با الکل دارد، فوراً با شماره تلفن 999 تماس بگیرید.
اثرات طولانی مدت نوشیدن الکل چیست؟
الکل و بدن
اگر مقدار زیادی الکل مینوشید یا به طور مکرر برای مدت طولانی الکل می نوشید، در معرض خطر بیشتر آسیبهای زیر قرار دارید:
- آسیب جسمی
- فشار خون بالا
- نارسایی قلبی
- سکته مغزی
- پانکراتیت - به وضعیتی اشاره دارد که در آن پانکراس ملتهب و دچار آسیب میشود
- بیماری کبد - بیماری کبدی مرتبط با الکل در مراحل مختلف اتفاق میافتد. این میتواند منجر به آسیب دائمی و زخم شدن کبد شود
- سرطانها، شامل سرطان کبد، دهان، سر و گردن، پستان و روده
- مشکلات جنسی مانند ناتوانی جنسی یا زودانزالی
- ناباروری
- آسیب مغزی - بخش آسیب مغزی مرتبط با الکل را در ادامه این منبع ببینید.
وابستگی به الکل
وابستگی به الکل با عنوان اعتیاد به الکل یا الکلیسم نیز شناخته میشود. وابسته بودن به الکل گاهی با عنوان «الکلی بودن» نامیده میشود. برخی از این اصطلاحات توسط برخی افراد انگ تلقی میشوند.
از هر ۱۰۰ بزرگسال در بریتانیا یک نفر به الکل وابسته است. اگر به الکل وابسته هستید، شما ممکن است:
- میل شدیدی به نوشیدن الکل احساس کنید
- کنترل میزان نوشیدن الکل برایتان دشوار باشد
- به نوشیدن الکل ادامه دهید حتی اگر تأثیر منفی بر زندگی شما داشته باشد.
برای وابسته بودن به الکل نیاز نیست که مقدار مشخصی الکل بنوشید یا همیشه الکل بنوشید.
برخی افراد که به الکل وابسته هستند دارای علائم جسمی نیز هستند، از جمله:
- تحمل پذیر شدن نسبت به الکل - اگر شما به طور منظم الکل زیاد مینوشید، به مرور زمان مغزتان به اثرات مثبت آن کمتر پاسخ میدهد. در این حالت، شما برای تجربه همان اثرات گذشته، نیاز به مصرف بیشتر یا الکل قویتر دارید. این یعنی شما نسبت به الکل «تحمل پذیر» شدهاید.
- سندرم ترک – اگر به الکل وابسته هستید، این وابستگی تعادل بین فرستارهای عصبی گابا و گلوتامات در مغز شما را تغییر میدهد. این یعنی اگر به طور ناگهانی نوشیدن الکل خود را قطع یا کم کنید، مغزتان بیش از حد واکنش نشان میدهد. در نتیجه شما ممکن است دچار اضطراب، تحریک پذیری، لرزش و تعریق شوید. اینها علائم ترک نامیده میشوند.
سندرم ترک الکل
سندرم ترک الکل زمانی رخ میدهد که افراد پس از یک دوره طولانی نوشیدن الکل، نوشیدن آن را به صورت ناگهانی قطع میکنند.
معمولا در عرض یک یا دو روز پس از قطع نوشیدن شروع می شود و تا سه روز طول میکشد.
افراد مبتلا به سندرم ترک الکل برخی علائم جسمی زیر را تجربه خواهند کرد:
- لرزش
- احساس بیماری
- مشکل در خوابیدن
- تپش قلب
- فشار خون بالا
- تشنج
و برخی علائم روانی زیر:
- ترس
- افسردگی
- سراسیمگی
- توهمات (دیدن، احساس کردن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند)
سندرم ترک الکل یک بیماری جدی است. اگر هر یک از علائم بالا را دارید، باید از پزشک عمومی یا سایر متخصصهای مراقبت های سلامت کمک بخواهید.
سندرم ترک الکل چگونه درمان میشود؟
چگونگی درمان سندرم ترک الکل به شدت آن بستگی دارد. برخی افراد می توانند بدون درمان پزشکی نوشیدن نوشیدنیهای الکلی را قطع کنند. اما برخی دیگر اگر علائم ترکشان متوسط یا شدید باشد به درمان و حمایت حرفهای نیاز خواهند داشت.
سندرم ترک الکل را میتوان با دارویی به نام بنزودیازپین درمان کرد. اگر شما به سندرم ترک الکل مبتلا باشید، یک دوره بنزودیازپین برای چند روز یا تا زمانی که علائم ترک الکل شما قطع شوند به شما داده میشود.
سپس دوز بنزودیازپین شما پیش از آن که به طور کامل قطع شود، باید به آرامی کاهش یابد. این به این دلیل است که بنزودیازپینها در صورت مصرف طولانیمدت، اعتیادآور هستند.
برخی افراد برای درمان سندرم ترک الکل باید به بیمارستان بروند.
دلیریوم ترمنس (Delirium tremens) یا جنون الکلی
دلیریوم ترمنس یا جنون الکلی که به آن DTs نیز گفته میشود، یک عارضه جدی و خطرناک ترک الکل است. «دلیریوم» حالتی از گمگشتگی را توصیف می کند که اغلب شامل توهم و هذیان است. «ترمنس» لرزش را توصیف میکند که هنگام ترک الکل رخ میدهد.
دلیریوم ترمنس (جنون الکلی)، یک فوریت پزشکی است. همواره این خطر وجود دارد که فردی که دچار دلیریوم ترمنس (جنون الکلی) است بمیرد. افرادی که دچار جنون الکلی هستند باید برای حمایت پزشکی فوری در بیمارستان بستری شوند.
علائم جنون الکلی چیست؟
اگر دچار جنون الکلی هستید، برخی از علائم سندرم ترک الکل را خواهید داشت و:
- درک آنچه در اطراف شما اتفاق میافتد، دشوار است
- نمیدانید کجا هستید، چرا آنجا هستید یا ساعت چند است
- چیزهایی را میبینید یا میشنوید که آنجا نیستند، مانند حیوانات کوچک یا حشرات، سر و صدا یا آواهای انسانی
- احساس خطر میکنید
- احساس ترس میکنید یا پرخاشگرانه رفتار میکنید
جنون الکلی بسیار خطرناک است و میتواند باعث شود که چنین مواردی را تجربه کنید:
- کم شدن آب بدن
- عدم تعادلهای شیمیایی
- فشار بر قلب
- کاهش مقاومت در برابر عفونتها.
جنون الکلی چگونه درمان میشود؟
اگر دچار جنون الکلی هستید، باید در بیمارستان بستری شوید. در اینجا، برای کاهش شدت ترک الکل به شما درمان پیشنهاد میشود. این معمولا یک بنزودیازپین خواهد بود.
توهم الکلی
توهم الکلی زمانی است که وقتی مست نیستید یا ناگهان نوشیدن را قطع نکردهاید صداها، آواهای انسانی یا موسیقی میشنوید. این وضعیت، زمانی میتواند رخ دهد که شما به طور منظم الکل مینوشید و به الکل وابسته میشوید. این با جنون الکلی متفاوت است. توهم الکلی میتواند حتی پس از ترک الکل نیز ادامه یابد.
آسیب مغزی مرتبط با الکل
آسیب مغزی مرتبط با الکل (ARBD) میتواند در نتیجه مصرف روزانه الکل به مدت طولانی و در مقادیر بالا رخ دهد.
مطالعات نشان میدهند که سه نفر از هر ده نفر که به الکل وابستهاند ممکن است ARBD داشته باشند.
تغییرات در حافظه و تفکر مرتبط با ARBD بیشتر احتمال دارد در این افراد رخ دهد:
- بانوانی که بیش از ۵۰ واحد الکل در هفته برای پنج سال یا بیشتر مینوشند
- مردهایی که بیش از ۶۰ واحد الکل در هفته برای پنج سال یا بیشتر مینوشند..
آسیب مغزی مرتبط با الکل (ARBD) بیشتر بر افرادی که در دهه ۵۰ زندگی خود هستند، تاثیر میگذارد اما میتواند در هر سنی رخ دهد. بانوانی که زیاد الکل مینوشند، زودتر از مردها دچار مشکلات حافظه و تفکر میشوند.
الکل چگونه به مغز آسیب میزند؟
نوشیدن مقدار زیاد الکل برای مدت طولانی باعث بروز چندین عامل میشود که میتواند به آسیب مغزی منجر شود، از جمله:
- آسیب سلولهای عصبی - این منجر به مشکلات حافظه و تغییرات در رفتار میشود.
- کمبود ویتامین – الکل جذب ویتانین B1 و سایر مواد مغذی را برای بدن دشوارتر می کند. بدون ویتامین ب۱ کافی، سلولهای مغز شما میتوانند آسیب ببینند. اگر مقدار زیادی الکل مینوشید، ممکن است فراموش کنید به درستی غذا بخورید که میتواند باعث کمبودهای تغذیهای بیشتر شود.
- خون رسانی به مغز - اگر مقدار زیادی الکل مینوشید، افزایش خطر سکته مغزی خواهید داشت که میتواند به خونرسانی به مغز شما آسیب برساند.
- آسیبهای سر – اگر مقدار زیادی الکل مینوشید، بیشتر احتمال دارد که آسیبهای سر را تجربه کنید. این آسیبها میتوانند باعث آسیب مستقیم به مغز شما شوند.
- آسیب به مخچه – این بخش از مغز مسئول تعادل و راه رفتن است و میتواند به شدت تحت تأثیر مصرف الکل قرار گیرد و خطر سقوط را افزایش دهد.
- کوچک شدن سایز مغز – مغز ما معمولاً با افزایش سن کوچکتر میشود. با این حال، پژوهشها نشان دادهاند که نوشیدن مقدار زیادی الکل میتواند این انقباض را افزایش دهد.
چگونه میتوانم بفهمم که الکل به مغزم آسیب میرساند؟
اگر الکل در حال آسیب رساندن به مغز شما باشد، ممکن است متوجه شوید که:
- تحریکپذیر شدهاید
- با مشکلات توجه مواجه شدهاید و چیزهای اطراف یا افکار خودتان حواس شما را پرت میکند
- مراقبت درست از خود را متوقف کردهاید
- نمیتوانید دورههای زمانی یا آنچه انجام دادهاید را به طور کامل به یاد آورید
- بازدارندگیهای خود را از دست میدهید و شروع میکنید به:
- گفتن چیزهای نامناسب مانند ناراحت کردن یا تهدید دیگران
- آزار جسمی، احساسی یا جنسی نسبت به افراد دیگر
این تغییرها ناشی از تأثیر الکل بر بخش جلویی مغز است که رفتار و تعاملات اجتماعی را کنترل میکند.
آسیبهای مغزی مرتبط با الکل (ARBD) چند نوع هستند؟
انواع مختلفی از ARBD هست، از جمله:
- آنسفالوپاتی ورنیکه (آنسفالوپاتی الکلی)
- سندرم کورساکوف
- زوال عقل مرتبط با الکل
آنسفالوپاتی ورنیکه (آنسفالوپاتی الکلی)
آنسفالوپاتی ورنیکه زمانی رخ میدهد که ویتامین ب۱ بدن شما تمام شود. اگر به آنسفالوپاتی ورنیکه مبتلا هستید، ممکن است یک یا چند مورد از سه مورد زیر به طور ناگهانی رخ دهد:
- شما گیج و سردرگم خواهید شد، مثلا نمیدانید کجا هستید یا ساعت چند است
- شما بر روی پای خود ناپایدار خواهید شد
- چشمهایتان به سرعت از یک طرف به طرف دیگر حرکت میکند (که به آن "نیستگموس" میگویند)
از میان این سه نشانه، اکثر مردم (۸۰٪) فقط نشانههای سردرگمی را خواهند داشت.
آنسفالوپاتی ورنیکه کشنده است، اما در صورت دریافت سریع کمک قابل درمان است. درمان آنسفالوپاتی ورنیکه تزریق ویتامین ب۱ است. این دارو معمولاً به صورت «سرم» در بیمارستان یا به صورت تزریقی در خانه داده میشود.
اگر شما یا فردی که میشناسید نشانههای آنسفالوپاتی ورنیکه را دارد، فوراً با 999 تماس بگیرید.
انسفالوپاتی ورنیکه تا چندین روز ادامه دارد. متأسفانه، این اثرات ممکن است نادیده گرفته شوند یا با حالت مستی اشتباه گرفته شوند. فرد مبتلا به انسفالوپاتی ورنیکه اگر درمان نشود، می تواند دچار مشکلات دائمی حافظه شود. این مشکلات، سندرم کورساکوف نامیده میشوند.
سندرم کورساکوف
سندرم کورساکوف زمانی رخ میدهد که انسفالوپاتی ورنیکه درمان نشود. اگر شما دچار سندرم کورساکوف شدهاید، ممکن است نشانههایی از آسیب مغزی را نشان دهید، از جمله:
- تغییرات شخصیتی
- ناتوانی در یادآوری هر چیزی که به تازگی اتفاق افتاده است. شاید هنوز توانایی خواندن، نوشتن و تمرکز را داشته باشید.
- مشکل در یادگیری چیزهای جدید
- از دست دادن خاطرات مسائلی که پیش از شروع بیماری رخ داده بودند
- «افسانه سازی» (confabulation) - هنگامی که شما سعی میکنید شکافی در حافظه خود را با اطلاعات نادرست پر کنید. برای مثال، با استفاده از یک حافظه قدیمی در جای نادرست. شما از اینکه این کار را انجام میدهید آگاه نخواهید بود، اما دیگران ممکن است متوجه این موضوع شوند.
زوال عقل مرتبط با الکل
زوال عقل یا دمانس (Dementia) یک اصطلاح عمومی برای مشکلات حافظه و تغییرات در تفکر و شخصیت است که با گذر زمان بدتر میشود. زوال عقل در افراد مسن شایعتر است.
الکل میتواند باعث زوال عقل شود زیرا به سلولهای مغزی آسیب میزند. زوال عقل مرتبط با الکل، مشکلات زیر را ایجاد میکند:
- حافظه
- حل مسئله
- تغییرات شخصیتی.
برخلاف سایر گونههای زوال عقل، اگر شما دچار زوال عقل مرتبط با الکل باشید مهارتهای زبانی خود را از دست نخواهید داد. با این حال، این موضوع میتواند تشخیص زوال عقل مرتبط با الکل را برای دیگران دشوارتر کند. علائم زوال عقل مرتبط با الکل را میتوان با مست بودن شما اشتباه گرفت. برای مثال، اگر به نظر میرسد انگیزه کمتری دارید یا نامناسب رفتار میکنید.
بیشتر گونههای زوال عقل با گذشت زمان بدتر میشوند. با این حال، اگر فردی که مبتلا به زوال عقل مرتبط با الکل است نوشیدن الکل را متوقف کند، ممکن است مشکلات او بدتر نشوند و حتی رو به بهبودی برود.
آیا من میتوانم از آسیب مغزی مرتبط با الکل بهبود یابم؟
اگر آسیب مغزی مرتبط با الکل (ARBD) در شما خفیف است، حافظه و سایر مهارتهای فکری شما اغلب پس از قطع نوشیدن الکل به میزان قابل توجهی بهبود مییابند، هرچند ممکن است مدتی طول بکشد.
اگر شما مبتلا به گونه شدیدتر ARBD به ویژه سندرم کورساکوف هستید، روند بهبودی ممکن تا دو یا سه سال پس ازقطع نوشیدن الکل ادامه داشته باشد. با این حال، برخی افراد با مشکلات شدید مواجه خواهند شد و نیاز به مراقبت طولانی مدت دارند.
برای افراد مبتلا به ARBD که نوشیدن الکل را متوقف میکنند، تخمین زده میشود که:
- از هر چهار نفر، یک نفر به طور کامل بهبود خواهد یافت.
- از هر چهار نفر، دو نفر قدری بهبود مییابند اما برخی مشکلات آنها همچنان باقی خواهد ماند
- از هر چهار نفر یک نفر همچنان مشکلات شدیدی خواهد داشت.
هر چه فرد مسنتر باشد، احتمال بهبود یافتن او کمتر است.
اگر ARBD دارید و این مشکل بر توانایی عملکرد شما تاثیر میگذارد، ممکن است بتوانید مزایا یا سایر اشکال حمایت را مطالبه کنید. شما میتوانید در وب سایت ما اطلاعات بیشتری را درباره مزایا، حمایت مالی و مشاوره بدهی کسب کنید.
چگونه میتوانم برای ترک نوشیدن الکل کمک بگیرم؟
اگر نگران هستید که بیش از حد نوشیدنی الکلی مینوشید و برای ترک نوشیدن یا نوشیدن به صورت ایمن کمک میخواهید، با پزشک عمومی خود صحبت کنید. او باید از شما بپرسد که:
- چقدر نوشیدنی الکلی مینوشید
- هر چند وقت یکبار نوشیدنی الکلی مینوشید
- سابقه نوشیدن الکل شما
- هر گونه اختلال مصرف مواد دیگر شما
- اگر مشکلات روانی یا جسمی دیگری دارید.
این پرسشها به او کمک میکند بفهمد چه نوع حمایتی ممکن است نیاز داشته باشید.
شما همچنین میتوانید بدون ارجاع توسط یک پزشک عمومی، خودتان به یک خدمات محلی الکل مراجعه کنید. همچنین شما میتوانید از وبسایت Frank برای پیدا کردن خدمات نزدیک خود استفاده کنید.
خودیاری
برخی افراد میتوانند مقدار نوشیدن خود را کاهش دهند یا بدون کمک متخصص، نوشیدن الکل را قطع کنند.
در حال حاضر منابع آنلاین بسیار خوبی هستند که میتوانند به شما کمک کنند تا بفهمید کدام نوع پشتیبانی برای شما بهترین است. پزشک عمومی شما همچنین باید بتواند شما را از سازمانهای محلی یا گروههای حمایتی که در ترک یا کاهش دادن میزان نوشیدن الکل کمک کنند، مطلع سازد.
اگر به الکل وابسته هستید و ترک نوشیدن به تنهایی برایتان دشوار است، ممکن است حمایت بیشتری به شما ارائه شود. برای مثال، ارجاع به یک خدمات جامعه در مورد اعتیاد
درمانهای روانشناختی
ممکن است به شما یک درمان روانشناختی پیشنهاد شود:
- درمان شناختی- رفتاری (CBT)
- درمان رفتار اجتماعی و شبکه
- نوع دیگری از رفتار درمانی.
اینها به شما کمک میکنند تا بفهمید چرا الکل مینوشید و چگونه نوشیدن الکل بر رفتار و زندگی اجتماعی شما تأثیر می گذارد.
داروها
ترک با کمک پزشکی
اگر وابستگی جدی تری به الکل دارید، ممکن است برای قطع ایمن نوشیدن الکل، به کمک نیاز داشته باشید. خدمات حمایتی الکل باید شما را ارزیابی کند تا مشخص شود که آیا میتوانید الکل را در خانه ترک کنید یا باید به یک مرکز تخصصی درمان الکل مراجعه کنید.
داروهای پیشگیری از عود
داروهایی که میتوانند به شما در جلوگیری از شروع مجدد نوشیدن کمک کنند عبارتند از:
- آکامپروسات (Acamprosate) – این دارویی است که میتواند به کاهش میل به الکل کمک کند. پس از ترک الکل، میتوان به شما آکامپروسات داد و ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد.
- نالترکسون (Naltrexone) – دارویی است جهت متوقف کردن اثرات الکل تا افراد را از نوشیدن آن باز دارد. شما ممکن است این دارو را تا ۶ ماه یا بیشتر مصرف کنید.
- دی سولفیرام (Disulfiram) – اگر آکامپروسات و نالترکسون را امتحان کردهاید و این داروها مؤثر نبودهاند یا اگر به دلایلی نمیتوانید این داروها را مصرف کنید، این داروها ممکن است به شما پیشنهاد شوند.
توانبخشی اقامتی
اگر با موارد زیر نیز مواجه هستید، ممکن است سکونت در یکی از واحدهای توانبخشی اقامتی به شما پیشنهاد شود:
- مشکلات سلامت جسمی
- مشکلات سلامت روان
- مشکلات اجتماعی، مانند مسکن یا مشکلات مالی.
این باید حداکثر برای سه ماه باشد. اینکه آیا به شما توانبخشی اقامتی پیشنهاد شود یا خیر، بستگی به موجود بودن این خدمات در منطقه شما دارد.
آیا ترک ناگهانی نوشیدن نوشیدنیهای الکلی خطرناک است؟
اگر نوشیدن الکل بر سلامت جسم یا روان شما تأثیر میگذارد ، ممکن است بخواهید به سرعت نوشیدن الکل خود را کاهش دهید یا مصرف الکل را به طور کامل ترک کنید. با این حال اگر روزانه در سطوح بالا نوشیدنی الکلی مینوشید یا برای مدت طولانی نوشیدنی الکلی می نوشید، میتواند بسیار خطرناک باشد.
ترک ناگهانی نوشیدن الکل میتواند موارد زیر را در شما ایجاد کند:
- از علائم سندرم ترک مصرف الکل رنج ببرید
- حملات صرع را تجربه کنید که معمولاً در ۴۸ ساعت اول پس از قطع نوشیدن الکل رخ میدهند. اینها معمولاً پس از بروز علائم ترک مصرف شما رخ میدهند.
- عوارض ناشی از ترک شدید الکل ایجاد شوند. مانند: مانند DTs، انسفالوپاتی ورنیکه یا سندرم کورساکوف.
مهم است که نوشیدن الکل خود را آهسته و به تدریج کاهش دهید. همچنین کمک گرفتن برای انجام این کار، ایمنترین روش است، به خصوص اگر برای مدت طولانی زیاد الکل مصرف کرده باشید.
چگونه میتوانم به فردی که به الکل وابسته است، کمک کنم؟
الکل اعتیاد آور است و ترک آن دشوار است. اگر فردی را میشناسید که به الکل وابسته است و قصد حمایت از او را دارید، گامهای زیر را در نظر بگیرید:
- بیشتر بیاموزید – درک اینکه وابستگی به الکل چیست و چگونه کار میکند، میتواند به شما کمک کند تا فردی را که میشناسید و آنچه که هر دوی شما در حال تجربه آن هستید را بهتر درک کنید.
- انتظارات خود را تعیین کنید - این که افراد نوشیدن الکل را برای مدت طولانی متوقف کنند اما دوباره شروع کنند متداول است. گرچه ممکن است این وضعیت به عنوان یک پسرفت دیده شود، اما به یاد داشته باشید که این به این معنی نیست که او یا شما «شکست خوردهاید». همچنین، این وضعیت به این معنا نیست که فرد دیگر قادر به ترک الکل در آینده نخواهد بود.
- درک کنید که چه کارهایی را میتوانید انجام دهید و چه کارهایی را نمی توانید انجام دهید – فردی که میشناسید باید با اراده خودش مصرف الکل را کم یا قطع کند و شما تنها به اندازهای میتوانید در این انتخاب به او کمک کنید. دانستن این که فردی با نوشیدن الکل به خود یا دیگران آسیب میزند، میتواند برای شما دشوار باشد. فردی را پیدا کنید که بتوانید با اطمینان درباره احساسات خود با او گفتگو کنید.
- برای خودتان برنامههای حمایتی پیدا کنید- اگر فردی را میشناسید که به الکل وابسته است، پزشک عمومی شما میتواند شما را با سازمانهای محلی که میتوانند کمک کنند، در تماس قرار دهد. برخی سازمانها یا گروهها به طور خاص برای حمایت از خانوادهها و دوستان هستند.
- ایمن بمانید– اگر نوشیدن الکل توسط فردی دیگر، شما یا فردی را که می شناسید را در معرض خطر قرار می دهد، این موضوع را با فردی که به او اعتماد دارید در میان بگذارید. اگر در معرض خطر فوری هستید با 999 تماس بگیرید.
اطلاعات و حمایت بیشتر
اطلاعات درباره الکل
مشاوره در خصوص الکل، NHS - اطلاعات درباره الکل، محاسبه واحدها، کالری و نکاتی درباره کاهش مصرف.
خدمات حمایتی مرتبط با الکل
برای یافتن خدمات حمایتی مرتبط با الکل در محل زندگی خود، از وبسایتهای زیر استفاده کنید:
Alcohol Change UK Alcohol Change UK یک موسسه خیریه پیشرو در زمینه الکل در بریتانیا است که از ادغام Alcohol Concern و Alcohol Research UK تشکیل شده است. آنها اطلاعاتی درباره الکل و مدیریت نوشیدن الکل شما ارائه میدهند.
اطلاعات درباره وابستگی به الکل
- اختلالات مصرف الکل: تشخیص، ارزیابی و مدیریت نوشیدن مضر (نوشیدن پرخطر) و وابستگی به الکل، توسط مؤسسه ملی تعالی سلامت و مراقبت (NICE) - این اطلاعات توسط مؤسسه ملی تعالی سلامت و مراقبت (NICE) برای آگاهی رسانی به عموم مردم منتشر شده است تا افراد وابسته به الکل، از خدماتی که حق آنهاست مطلع شوند.
- SMART Recovery - این سازمان خیریه، شبکهای ملی از جلسات کمک متقابل و برنامههای آموزشی آنلاین را برای کمک به مردم برای پرهیز از رفتارهای اعتیادآور ارائه میدهد.
- Alcoholics Anonymous (AA) - AA یک گروه خودیاری است که هدف آن حمایت از افراد برای بهبود یافتن از وابستگی به الکل است. گروه AA همچنین جلساتی را در سراسر بریتانیا و خارج از کشور ارائه میدهد.
- With You - ، که قبلا با عنوان Addaction شناخته میشد، یک موسسه خیریه است که از افراد مبتلا به اختلالات مصرف الکل یا مواد حمایت میکند. آنها اطلاعات و خدماتی را در انگلستان و اسکاتلند و یک خدمات پشتیبانی آنلاین ارائه میدهند.
- Nacoa یک موسسه خیریه است که اطلاعات، مشاوره و پشتیبانی را برای همه افرادی که تحت تأثیر نوشیدن الکل توسط پدر و مادر قرار دارند، ارائه میدهد.
اطلاعات برای دوستان، خانواده و مراقبها
Alcohol Change UK لیستی از خدمات پشتیبانی برای دوستان و خانواده را ارائه میدهد.
اطلاعات درباره ARBD
- Alcohol-related brain damage: the road to recovery, Alcohol Change UK - کتاب راهنما برای خانوادهها، مراقبها و دوستان افراد مبتلا به ARBD
- ARBD Network - شبکه ای برای افزایش آگاهی از آسیب مغزی مرتبط با الکل در میان متخصصها، مراقبتهای سلامت و عموم مردم از طریق آموزش و اطلاعات.
منابع در رابطه با خشونت خانگی
اگر شما یا فردی که میشناسید در نتیجه مصرف الکل توسط فردی خشونت خانگی را تجربه میکنید یا اگر فکر میکنید نوشیدن الکل شما را به سمت رفتارهای آزار دهنده سوق میدهد، در اینجا چند منبع مفید وجود دارد:
- آزار خانگی: نحوه دریافت کمک - وبسایت Gov.uk منابع مفیدی را برای افرادی که در سراسر بریتانیا تجربه خشونت خانگی دارند، ارائه میدهد.
- خط تلفن رسپکت –مؤسسه خیریه رسپکت به افرادی اختصاص دارد که فکر میکنند ممکن است رفتارهای خشونتآمیز داشته باشند و میخواهند کمک بگیرند.
- گزارش کودک آزاری (NSPCC) – اگر نگران این هستید که کودکی مورد آزار و سوءاستفاده یا بیتوجهی قرار گرفته است، NSPCC میتواند به شما مشاوره دهد.
راهنمای واحدهای الکل
آبجو، سیدر و آلکوپاپها (مشروبات الکلی شیرین)
قدرت الکل (ABV) | نیم پاینت | پاینت | بطری/قوطی (۳۳۰ میلی لیتر) | بطری/قوطی (۵۰۰ میلی لیتر) | |
---|---|---|---|---|---|
آبجو، لاگر یا سیدر با درصد ملایم | ۳-۴٪ | ۱ واحد | ۲ واحد | ۱/۵ واحد | ۲ واحد |
آبجو، لاگر یا سیدر با درصد معمولی | ۴-۵٪ | ۱/۵ واحد | ۳ واحد | ۱/۷ واحد | ۲/۵ واحد |
آبجو، لاگر یا سیدر با درصد اضافه | ۷/۵-۹٪ | ۲/۵ واحد | ۵ واحد | ۳ واحد | ۴/۵ واحد |
الکوپاپها | ٪۵ | - | - | ۱/۷ واحد | - |
شراب و اسپرايتها
قدرت الکل (ABV) | تک (۲۵ میلی لیتر) | دوبل (۵۰ میلی لیتر) | لیوان کوچک شراب (۱۲۵ میلی لیتر) | لیوان کوچک شراب (۲۵۰ میلیلیتر) | قوطی (۷۵۰ میلی لیتر) | |
---|---|---|---|---|---|---|
شرابها | ۱۲-۱۴٪ | - | - | ۱/۵ تا ۱/۸ واحد | ۳ تا ۳/۵ واحد | ۹ تا ۱۰/۵ واحد |
شرابهای تقویت شده (شری، مارتینی، پورت) | ۱۵-۲۰٪ | - | ۱ واحد | - | - | ۱۴ واحد |
اسپرایتها (ویسکی، ودکا، جین) | ۴۰٪ | ۱ واحد | ۲ واحد | - | - | ۳۰ واحد |
ردیاب مصرف الکل
بیشتر ما، مقدار الکلی را که مینوشیم دست کم میگیریم. برای بررسی آنچه که واقعاً اتفاق میافتد، میزان الکلی که در طول یک هفته مینوشید را در یک دفترچه یادداشت کنید.
این راه میتواند تصور واضحتری از میزان الکلی که مینوشید به شما بدهد. چنین اقدامی همچنین میتواند به برجسته کردن موقعیتهای پرخطر - زمانها، مکانها و افرادی که باعث نوشیدن بیشتر شما میشوند، کمک کند.
روز | چه میزان؟ | چه زمان؟ | کجا؟ | با چه کسی؟ | واحدها | کل |
---|---|---|---|---|---|---|
دوشنبه | ||||||
سه شنبه | ||||||
چهارشنبه | ||||||
پنجشنبه | ||||||
جمعه | ||||||
شنبه | ||||||
یکشنبه | ||||||
مجموع برای هفته |
همکاران
این اطلاعات توسط هیات تحریریه تعامل با همگان کالج سلطنتی روانپزشکان (PEEB) تولید شدهاند. این اطلاعات، بهترین شواهد و مستندات موجود در زمان نگارش را منعکس میکند.
نویسندگان متخصص: Dr Jim Bolton, Dr Tony Rao, Professor Wendy Burn and Professor Julia Sinclair
با تشکر ویژه از خانم دایان گوسلار (Diane Goslar)، کاربر خدمات، که به تولید این منبع کمک کردند.
منابع کامل در صورت درخواست موجودند.
This translation was produced by CLEAR Global (Sep 2024)