Zaprzestanie stosowania leków antydepresyjnych

Below is a Polish translation of our information resource on stopping antidepressants. You can also view our other Polish translations.

Te informacje są przeznaczona dla każdego, kto chciałby dowiedzieć się więcej na temat odstawiania leków antydepresyjnych.

Opisano w nich:

• powody, dla których ktoś może zdecydować się na zaprzestanie stosowania leków antydepresyjnych
• jak bezpiecznie przestać stosować leki antydepresyjne
• objawy, które mogą wystąpić po odstawieniu leku antydepresyjnego
• kilka sposobów na zmniejszenie efektu lub uniknięcie tych objawów.

Informacje te dokładnie odzwierciedlają zalecenia zawarte w wytycznych NICE dotyczących depresji u osób dorosłych. . 

Czym są leki antydepresyjne?

Leki antydepresyjne to leki przepisywane na takie schorzenia, jak depresja, uogólnione zaburzenie lękowe i zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD). Więcej informacji o tym, jak one działają, dlaczego są przepisywane, o ich efektach i skutkach ubocznych oraz alternatywnych metodach leczenia, znajdziesz w naszym osobnym źródle na temat leków antydepresyjnych.

Leki antydepresyjne zwykle należy przyjmować przez co najmniej 6 miesięcy po ustąpieniu objawów. Jednak lekarz przepisujący lek powinien to regularnie sprawdzać. Osoby cierpiące na ciężkie lub nawracające choroby psychiczne mogą wymagać dłuższego stosowania leków antydepresyjnych.

Kiedy przestać brać leki antydepresyjne?

Istnieje wiele powodów, dla których ludzie decydują się zaprzestać przyjmowania leków antydepresyjnych, np.:

• problemy ze zdrowiem psychicznym uległy złagodzeniu
• leki antydepresyjne nie działają
• leki antydepresyjne dają im nieprzyjemne skutki uboczne
• nie chcą już brać leków antydepresyjnych

Jeśli zażywasz leki antydepresyjne i doświadczysz któregokolwiek z tych objawów, porozmawiaj ze swoim lekarzem. Pomoże Ci on w podjęciu decyzji, czy zaprzestanie stosowania leków antydepresyjnych jest dla Ciebie odpowiednie — i jak to zrobić bezpiecznie.

W jaki sposób przestać brać leki antydepresyjne?

Zwykle nie należy nagle przerywać stosowania leków antydepresyjnych. Może to prowadzić do wystąpienia objawów odstawienia i zwiększyć ryzyko ponownego złego samopoczucia. Objawy odstawienia są u każdego inne. Mogą być one różne dla poszczególnych leków antydepresyjnych (patrz Załącznik 1).

Większość ludzi może stopniowo odstawiać leki antydepresyjne w ciągu kilku tygodni lub miesięcy, przyjmując mniejsze dawki, a następnie całkowicie zaprzestając ich stosowania. Nazywa się to redukcją dawki leku (ang. „tapering”). Może to zmniejszyć ryzyko wystąpienia objawów odstawienia lub sprawić, że jakiekolwiek objawy będą mniej nasilone.

Chcąc je odstawić, każdy pacjent powinien zmniejszać dawkę leków antydepresyjnych, ale niektórym osobom (zwykle osobom, które nie stosowały ich od bardzo dawna) wystarczy zmniejszenie dawki w kilku krokach.

Jeśli po krótkim czasie przerwiesz przyjmowanie leków antydepresyjnych, lekarz, który przepisał lek może zalecić postępowanie podobne do poniższego przykładu. W tym przypadku należy zmniejszać obecną dawkę o około 50% co 2–4 tygodnie i całkowicie zaprzestać stosowania po osiągnięciu niskiej dawki.

Jeśli masz trudności z szybkim zmniejszeniem dawki leków antydepresyjnych i wystąpią u Ciebie objawy odstawienia, gdy spróbujesz zaprzestać ich przyjmowania, będziesz musiał/-a wolniej zmniejszać dawki leków antydepresyjnych. Ważne jest, aby zmniejszyć dawkę w sposób odpowiedni dla Ciebie i nie powodujący problemów.

Ten biuletyn ma na celu pomóc Ci uniknąć lub zredukować liczbę objawów odstawienia. Porozmawiaj o tym z lekarzem, który wypisał receptę, aby znaleźć najlepszy sposób na zaprzestanie ich stosowania.

Jakie objawy mogą wystąpić po odstawieniu leków antydepresyjnych i jak poważne mogą być?

Wytyczne NICE sugerują, że u niektórych objawy odstawienia mogą być łagodne i ustąpić stosunkowo szybko, bez potrzeby jakiejkolwiek pomocy. U innych osób objawy mogą być poważniejsze i utrzymywać się znacznie dłużej (czasami miesiące lub ponad rok).

Obecnie, nie da się przewidzieć, u kogo wystąpią poważniejsze objawy odstawienia.

Objawy odstawienia leków antydepresyjnych

Jeżeli wystąpi którykolwiek z objawów wymienionych poniżej, należy powiedzieć o tym lekarzowi.

Możesz zauważyć:

• niepokój, który pojawia się i znika, czasami w intensywnych „przypływach”;
• trudności w zasypianiu oraz żywe lub przerażające sny;
• zły nastrój, poczucie braku zainteresowania rzeczami lub braku czerpania z nich przyjemności;
• poczucie złego stanu fizycznego;
• szybko zmieniające się nastroje;
• złość, bezsenność, zmęczenie, utrata koordynacji i ból głowy;
• uczucie porażenia prądem w ramionach, nogach lub głowie; nazywa się je czasami „kopnięciami” a odwrócenie głowy na bok może je pogorszyć;
• poczucie, że rzeczy nie są prawdziwe („derealizacja”) lub uczucie, że masz „watę w głowie”;
• trudności z koncentracją;
• myśli samobójcze;
• mdłości;
• zawroty głowy (zwykle są łagodne, ale mogą być tak silne, że nie możesz wstać bez pomocy);
• uczucie wewnętrznego niepokoju i niemożności usiedzenia w miejscu (akatyzja).

W Załączniku 2 znajduje się lista innych zgłaszanych objawów.

Co powoduje objawy odstawienia leków antydepresyjnych?

Jest to nadal nie do końca wiadome. W grę wchodzą substancje chemiczne w mózgu zwane neuroprzekaźnikami (takie jak serotonina i noradrenalina). Umożliwiają komórkom nerwowym komunikację między sobą poprzez działanie na zakończenia nerwowe. Uważa się, że leki antydepresyjne zwiększają poziom tych substancji chemicznych w przestrzeni między komórkami nerwowymi w mózgu oraz w nerwach w całym ciele i jelitach. Wydaje się, że z biegiem czasu mózg i ciało powoli dostosowują się do zwiększonych poziomów.

Jeśli lek antydepresyjny zostanie odstawiony zbyt szybko, mózg i ciało będą potrzebowały czasu, aby ponownie się przystosować. Nagłe obniżenie poziomu neuroprzekaźników wydaje się powodować objawy odstawienia, podczas gdy mózg dostosowuje się do zmiany. Im bardziej stopniowe zmiany, tym łagodniejsze i bardziej tolerowane powinny być objawy. A może w ogóle ich nie być.

Dlatego zazwyczaj najlepiej jest powoli odstawiać leki antydepresyjne.

Kogo dotykają objawy odstawienia leków antydepresyjnych?

Od jednej trzeciej do połowy osób przyjmujących leki przeciwdepresyjne w pewnym stopniu doświadczy takich objawów. Nie możemy jeszcze przewidzieć, u kogo wystąpią te objawy.

Ryzyko wydaje się być większe w przypadku przyjmowania dużej dawki przez długi czas. Ale może się to zdarzyć, jeśli zażywasz lek antydepresyjny również przez krótki okres. Może to również zależeć od rodzaju przyjmowanego leku antydepresyjnego. Bardziej prawdopodobne jest wystąpienie tych objawów (i ich nasilenie), jeśli nagle przerwiesz przyjmowanie leku antydepresyjnego lub szybko zmniejszysz jego dawkę.

Jak rozpoznać, czy są to objawy odstawienia, czy nawrót depresji lub lęku?

Niektóre objawy odstawienia mogą przypominać objawy, które występowały przed rozpoczęciem stosowania leku antydepresyjnego. Zły nastrój i trudności ze snem mogą być odczuwane jako objawy depresji. Uczucie paniki jest częstym objawem odstawienia i może również wystąpić w przypadku stanu lękowego. W takim przypadku należy porozmawiać ze swoim lekarzem. Może zaistnieć potrzeba tymczasowego zwiększenia dawki, a następnie stopniowego jej zmniejszania, aby złagodzić objawy odstawienia.

Jeśli wystąpią objawy odstawienia, nadal możesz odstawić lek antydepresyjny, ale być może trzeba będzie to robić wolniej. Patrz część „Kiedy i jak odstawiać leki antydepresyjne”.

Oto niektóre ze sposobów, w jaki Ty i Twój lekarz możecie stwierdzić, czy masz objawy odstawienia, czy też są to objawy nawrotu lęku lub depresji:

Kiedy zaczynają się objawy
Objawy odstawienia zwykle pojawiają się wkrótce po zmniejszeniu dawki leku lub zaprzestaniu jego przyjmowania. W przypadku niektórych leków antydepresyjnych może to zająć jeden lub dwa dni – lub nawet w przypadku pominięcia pojedynczej dawki. Zwykle zaczynają się po kilku dniach, a potem stają się coraz gorsze.

Powrót depresji lub stanu lękowego zwykle trwa dłużej – zazwyczaj tygodnie lub miesiące. Niektóre leki antydepresyjne, takie jak fluoksetyna, opuszczają organizm znacznie dłużej. Zatem w przypadku tych leków objawy mogą rozpocząć się kilka dni lub nawet tygodni po zaprzestaniu stosowania leku lub po zmniejszeniu dawki. Może to utrudnić stwierdzenie, czy objawy wynikają z odstawienia, czy z powrotu pierwotnych objawów lęku lub depresji.

Istnieją doniesienia o innych lekach antydepresyjnych powodujących objawy odstawienia, które pojawiają się kilka tygodni po ich zaprzestaniu. Przyczyny tego nie są dobrze poznane.

Rodzaj symptomu
Niektóre objawy odstawienia nie są jednakowe z tymi, które występują w przypadku lęku lub depresji. Na przykład „porażenia prądem”, „kopnięcia” lub podobne bardziej subtelne uczucia, których wcześniej nie doświadczyłeś/ -aś. Ludzie często mówią: „Nigdy wcześniej czegoś takiego nie czułem” lub „To nie jest moja depresja”.

Jak szybko symptomy ustąpią, jeśli ponownie zaczniesz brać leki antydepresyjne
Objawy odstawienia zwykle szybko ustępują (w ciągu kilku dni lub nawet godzin), jeśli ponownie zaczniesz przyjmować lek antydepresyjny. Jest to znacznie szybsze niż tygodnie, których leki antydepresyjne potrzebują, aby złagodzić objawy nawracającego lęku lub depresji.

Czy to oznacza, że leki antydepresyjne uzależniają?

Zaprzestanie stosowania leku antydepresyjnego może spowodować nieprzyjemne objawy odstawienia, które ustąpią, jeśli ponownie zaczniesz go zażywać.

Jeśli nie możesz przestać zażywać leków antydepresyjnych wtedy, kiedy chcesz, możesz czuć się tak, jakbyś był od nich uzależniony. To jednak nie to samo, co bycie „uzależnionym”.

Uzależnienie ogólnie oznacza to, że:

• odczuwasz potrzebę lub pragnienie zażycia danej substancji
• tracisz kontrolę nad używaniem danej substancji
• doświadczasz przyjemności lub „haju”, kiedy jej zażywasz.

Uzależnienie może wystąpić od substancji takich jak alkohol, nikotyna i benzodiazepiny.

Odstawienie leków antydepresyjnych może być trudne, ale bardziej precyzyjnie określa się tę trudność jako uzależnienie fizyczne.

Termin „uzależnienie fizyczne” jest mylony z uzależnieniem. Uzależnienie fizyczne oznacza, że organizm przystosował się do obecności danej substancji lub leku.

Wpływa to na tolerancję i skutkuje efektami odstawienia danej substancji, ponieważ organizm „tęskni” za tą substancją, kiedy już jej nie ma. Narkotyk nie musi wywoływać „haju”, aby powodować uzależnienie.

Kiedy i jak należy odstawić leki antydepresyjne?

To, jak długo zażywasz leki przeciwdepresyjne, zależy od tego, dlaczego zostały Ci one przepisane i czy musiałeś je wcześniej zażywać. Zapytaj swojego lekarza, kiedy najlepiej zacząć zmniejszać dawkę, a następnie zaprzestać przyjmowania leku antydepresyjnego.

Być może będziesz musiał zrównoważyć:

• korzyści stosowania leku antydepresyjnego, takie jak złagodzenie objawów lęku lub depresji

z

• problemami, które mogą wystąpić po dłuższym użytkowaniu. Mogą one obejmować silniejsze skutki uboczne, takie jak przyrost masy ciała. U niektórych osób leki antydepresyjne wydają się przestawać działać z biegiem czasu.

Jeśli dojdziesz do wniosku, że nadszedł czas, aby zaprzestać stosowania leku, Twój lekarz może pomóc Ci w opracowaniu planu stopniowego zmniejszania dawki. To, jak powolny powinien być ten plan, jest różne dla każdego.

Jeśli brałeś/ -aś lek antydepresyjny tylko przez kilka tygodni, być może uda Ci się zredukować dawkę i zaprzestać w ciągu około miesiąca. Nawet jeśli masz jedynie łagodne (lub żadne) objawy odstawienia, najlepiej robić to przez co najmniej cztery tygodnie.

Jeśli brałeś/ -aś leki antydepresyjne przez wiele miesięcy lub lat, najlepiej będzie zmniejszać dawkę wolniej (ponownie w tempie, które uznasz za wygodne). Zwykle będzie to trwało kilka miesięcy lub dłużej. Najlepiej jest także powoli zmniejszać dawkę, jeśli w przeszłości występowały objawy odstawienia. Dawki zazwyczaj będą redukowane o coraz mniejsze ilości, w miarę jak pierwotna dawka leku zmaleje. Niektórzy ludzie przed zaprzestaniem leczenia muszą zmniejszyć dawkę do bardzo małej, zaledwie 2% dawki pierwotnej.

Pamiętaj, że jeśli wystąpią u Ciebie objawy odstawienia, nie oznacza to, że nie możesz odstawić swojego leku antydepresyjnego. Będzie natomiast trzeba:

• wolniej, bardziej stopniowo zmniejszać dawki;
• redukować dawki każdorazowo o mniejszą ilość;
• odstawiać lek przez dłuższy czas.

Tylko sporadycznie, gdy lek przeciwdepresyjny powoduje poważne skutki uboczne, należy go odstawić natychmiast, bez zmniejszania dawki. Jeżeli tak się stanie, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, który przepisał lek.

Jak stopniowo zmniejszać dawkę?

Poniżej znajduje się kilka ogólnych porad, jak to zrobić. Najlepiej jednak ustalić to z lekarzem, który wypisał receptę, aby mógł przepisać odpowiedni dla Ciebie preparat i dawkę(-i). Lekarz ten razem z farmaceutą sprawdzą wszelkie specjalne wymagania, tak aby recepta była dostosowana do Twoich potrzeb.

Nie próbuj pomijać leków żadnego dnia. W większości przypadków prowadzi to do wahań ilości leku w organizmie i zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia objawów odstawienia. Fluoksetyna pozostaje w organizmie dłużej niż inne leki antydepresyjne i można ją przyjmować co drugi dzień.  W tym przypadku, powinieneś porozmawiać ze swoim lekarzem, czy powinieneś tak ją przyjmować, czy nie.

Możesz zacząć, w ramach testu, od zmniejszenia zwykłej dawki o jedną czwartą (25%) lub o połowę (50%). Należy odczekać od dwóch do czterech tygodni, aż Twój organizm dostosuje się do nowej dawki i zobaczyć, jak się czujesz.

Jeżeli nie wystąpią żadne niepokojące objawy, spróbuj jeszcze bardziej zmniejszyć dawkę o jedną czwartą (25%) lub połowę (50%) dotychczasowej dawki. Odczekaj kolejne 2 do 4 tygodni i powtórz procedurę, z dalszymi okresami zmniejszania dawki i czekania, jeśli to konieczne.

Jeżeli po pierwszym zmniejszeniu dawki lub przy dalszym zmniejszeniu dawki wystąpią nieprzyjemne objawy, należy przerwać zmniejszanie dawki. Wróć do ostatniej dawki, przy której czułeś/-aś się komfortowo i poczekaj, aż poczujesz się gotowy/-a, aby spróbować ponownie. Może to oznaczać, że należy zastosować bardziej stopniowe redukowanie dawki, zmniejszając ją o mniejsze wartości, np. 10% lub nawet 5%.

Jeśli leki antydepresyjne przyjmowane były przez dłuższy czas

W przypadku, gdy:

• leki antydepresyjne przyjmowane były miesiącami lub dłużej
• wystąpiły niepokojące objawy odstawienia, gdy wcześniej próbowałeś zmniejszyć dawkę lub odstawić leki antydepresyjne
• rodzaj przyjmowanego leku antydepresyjnego, wiąże się z dużym ryzykiem wystąpienia objawów odstawiennych

prawdopodobnie najlepiej będzie od samego początku zastosować bardziej stopniowe redukcje dawki. Na przykład redukcje o jedną dwudziestą (5%) lub jedną dziesiątą (10%) pierwotnej dawki. Regularnie rozmawiaj ze swoim lekarzem, aby mógł monitorować przebieg choroby.

Długo działające leki antydepresyjne, takie jak fluoksetyna, mogą być obecne w organizmie do kilku tygodni (w większości przypadków do kilku dni). Zatem wszelkie objawy odstawienia mogą pojawić się dopiero kilka dni lub nawet kilka tygodni po zmniejszeniu dawki. Przed przystąpieniem do kolejnej redukcji dawki najlepiej odczekać co najmniej cztery tygodnie, aby zobaczyć, czy pojawią się jakieś objawy odstawienia.

Bez względu na to, jak niską dawkę osiągniesz, po całkowitym zaprzestaniu brania leków nadal możesz odczuwać objawy odstawienia. Jeśli tak się stanie, może być konieczne ponowne przyjmowanie małej dawki na pewien czas, zanim jeszcze raz zacznie się ją zmniejszać.

Jeśli po zmniejszeniu dawki i odstawieniu leku antydepresyjnego zaczniesz mieć myśli samobójcze, może to być objaw odstawienia lub nawrót depresji. Natychmiast porozmawiaj ze swoim lekarzem. Prawdopodobnie zasugerują powrót do ostatniej ilości dawki, przy której czułeś/ -aś się dobrze. Dowiedz się, jak szybko uzyskać pomoc, jeśli jej potrzebujesz.

Uwaga dotycząca dostępności

Sposób zmniejszenia dawki leku antydepresyjnego będzie zależał od dawek dostępnych w Wielkiej Brytanii w postaci tabletek i płynu. Jeśli lek antydepresyjny, który zażywasz, nie jest dostępny w postaci płynnej, może być konieczna zmiana na podobny lek, który jest dostępny w płynie. Może być też konieczne skorzystanie z innych opcji opisanych poniżej. Lekarz, który przepisał Ci lek, lub farmaceuta mogą doradzić Ci, jak najlepiej to zrobić.

Taśmy zmniejszające dawkę są jedną z możliwych opcji. Są to rolki lub paski saszetek zawierające kolejno nieco mniejsze dawki do przyjmowania każdego dnia. Nie posiadają one licencji Agencji Regulacyjnej ds. Leków i Produktów Opieki Zdrowotnej (Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency) (MHRA) w Wielkiej Brytanii. Oznacza to, że lekarz wypisujący receptę może zamiast tego zdecydować się na zastosowanie leku licencjonowanego.

Naczelna Izba Lekarska (ang. General Medical Council, GMC) twierdzi, że lekarze powinni dążyć do stosowania leków licencjonowanych, ale mogą stosować leki nielicencjonowane, jeśli nie ma licencjonowanej alternatywy.

Regularne monitorowanie umożliwi Tobie i Twojemu lekarzowi szybkie rozpoznanie wszelkich problemów, szczególnie w przypadku konieczności zmiany jednego leku antydepresyjnego na inny.

Przykłady planów zmniejszania dawki

Zanim zaczniesz zmniejszać dawkę leku, powinieneś uzgodnić plan zmniejszania dawki ze swoim lekarzem. Lekarz doradzi Ci, jak to zrobić bezpiecznie.

Poniżej znajdziesz przykładowe plany zmniejszania dawki, przy różnym rozłożeniu go w czasie. W swoim planie możesz nie chcieć lub nie musisz postępować zgodnie z każdym zawartym w nim krokiem. Niektórzy mogą jednak uznać to za konieczne.

Czas pomiędzy zmniejszeniem dawki powinien być taki długi, jak potrzeba do ustąpienia lub złagodzenia objawów odstawienia.

Niektórzy ludzie są w stanie odstawić leki antydepresyjne, stosując wyłącznie tabletki. Jeśli doświadczasz objawów odstawienia i masz trudności z odstawieniem leków antydepresyjnych, może być konieczne zastosowanie zarówno leków antydepresyjnych w tabletkach, jak i w płynie, w mniejszych dawkach.

Stosowanie płynnego leku wymaga bardzo ostrożnego zarządzania, aby nie popełnić błędu przy dawkowaniu. W przypadku zmiany tabletki na płyn należy porozmawiać z lekarzem, który przepisał lek lub z farmaceutą, aby upewnić się, że prawidłowo przelicza się dawkę.

Należy również pamiętać, że ten sam płynny lek może mieć więcej niż jedno stężenie. Na przykład może być dostępny preparat 5 mg/5 ml i 1 mg/5 ml. Ważne jest, aby dokładnie sprawdzić przyjmowaną dawkę, a nie polegać na ilości płynu.

Jak dokonane zostały przeliczenia w tych przykładach?

W przykładzie pierwszym wykorzystano proporcjonalne zmniejszanie dawki. Oznacza to, że każdy krok jest obliczany jako procent ostatniej dawki, a nie dawki pierwotnej. Na przykład:

• Jeśli bierzesz 20 mg leku i chcesz zmniejszyć tę dawkę o 25%, musisz obliczyć 25% z 20 mg leku, czyli 5 mg
• Zmniejszając dawkę o 5 mg, spadniesz do dawki 15 mg
• Jeśli chcesz następnie zmniejszyć dawkę o kolejne 25%, to przeliczysz 25% z 15 mg. To jest 3,75 mg.
• Zmniejszyłbyś swoją obecną dawkę 15 mg o 3,75 mg. Spowoduje to zmniejszenie dawki do 11,25 mg

Zmniejszanie dawki w sposób proporcjonalny będzie oznaczać konieczność dokonywania coraz mniejszych redukcji w miarę zmniejszania się dawek.

W przykładzie 2 zastosowano hiperboliczne zmniejszanie dawki. Opiera się ono na zrozumieniu wpływu leków przeciwdepresyjnych na mózg. Małe dawki leków antydepresyjnych mają znacznie większy wpływ na mózg, niż moglibyśmy się spodziewać, dlatego przy niższych dawkach zmniejszanie dawki musi być wolniejsze.

Hiperboliczne zmniejszanie dawki obejmuje bardzo podobne redukcje do zwykłego proporcjonalnego zmniejszania dawki, wyjaśnionego powyżej. Istnieją jednak pewne różnice. Niektóre dawki sugerowane w przykładzie 2 nie są dokładnie zgodne z zasadą proporcjonalności.

Przykład 1

W tym przykładzie zmniejszałbyś/ -ałabyś swoją obecną dawkę o około 50% co 2-4 tygodnie.

Niektóre osoby mogą potrzebować jeszcze wolniejszej redukcji dawki, co widać w przykładzie 2.

Przykład 2

W tym przykładzie zmniejszałbyś/ -ałabyś dawkę o około 10% co 2-4 tygodnie. Wszystkie etapy nie polegają na zmniejszeniu dawki dokładnie o 10%, ponieważ ten przykład opiera się na hiperbolicznym zmniejszaniu dawki (patrz wyżej). Niektórzy ludzie mogą potrzebować wolniejszej redukcji dawki. Na przykład zmniejszając dawkę o około 5% co 2-4 tygodnie.

Aby otrzymać poniższe małe dawki, należy zastosować kombinację tabletek i płynnych leków antydepresyjnych lub po prostu płynne leki antydepresyjne. Dzieje się tak dlatego, że leki antydepresyjne w tabletkach nie są dostępne w ilościach wystarczająco małych, aby tak wolno zmniejszać dawkę.

W dalszej części tego biuletynu wyjaśnimy zasady, jak to się robi. Należy porozmawiać z lekarzem, aby dowiedzieć się, jaki jest najlepszy sposób uzyskania wielkości dawki potrzebnej do bezpiecznego zredukowania dawki ostatecznie.

Pełny plan składający się z 38 kroków znajdziesz w Załączniku 3.

Którego planu mam przestrzegać?

Najlepszy dla Ciebie plan zmniejszania dawki będzie zależał od wielu czynników, takich jak:

• lek jaki przyjmujesz
• to, jak długo go przyjmujesz
• dawka początkowa leku
• jak silne są lub występowały w przeszłości objawy odstawienia.

Najważniejszą rzeczą jest to, że te plany zmniejszenia dawki to dopiero punkt wyjścia i powinny być dostosowane do Twojego doświadczenia w tym zakresie.

Jeśli nie masz problemów ze zmniejszaniem dawki

Jeśli redukcje nie sprawiają Ci żadnych problemów, być może uda Ci się przyspieszyć realizację planu zmniejszania dawki. Możesz być w stanie pozostawić mniej czasu pomiędzy zmniejszeniem dawki lub przejść przez mniej kroków. Dzięki temu będziesz mieć pewność, że nie będziesz przyjmować leków dłużej niż to konieczne.

Jeśli wystąpią u Ciebie objawy odstawienia

Jeśli objawy odstawienia są zbyt poważne, należy przerwać lub spowolnić plan stopniowego zmniejszania dawki. Może to oznaczać, że:

• zmniejszenie dawki o mniejsze ilości leku
• pozostawienie większego odstępu czasu przed kolejnym zmniejszeniem dawki
• obie czynności powyżej

Podaliśmy przykłady kilku powszechnie stosowanych leków antydepresyjnych, które mogą być odpowiednie dla obu stylów stopniowego zmniejszania dawki. Więcej przykładów znajduje się w załącznikach na końcu tego biuletynu.

Przykład 1 może być odpowiednim punktem wyjścia dla osób przyjmujących leki antydepresyjne wymienione w kolumnach „umiarkowane, niskie lub najniższe ryzyko” w Załączniku 1 na końcu tego biuletynu.

• Citalopram
• Escitalopram
• Fluvoxamina
• Sertralina
• Trazodon
• Fluoksetyna
• Amitriptylina

Przykład 2 może być odpowiednim punktem wyjścia dla osób przyjmujących leki przeciwdepresyjne z kolumny „najwyższe ryzyko” w Załączniku 1.

• Duloksetyna
• Mirtazapina
• Paroksetyna
• Wenlafaksyna

Dzieje się tak dlatego, że im większe ryzyko wystąpienia objawów odstawienia, tym wolniejsze będzie zmniejszanie dawki.

To, jaki przykład zastosujesz, będzie jednak zależeć od Twoich indywidualnych potrzeb. Należy dostosowywać swój plan stopniowego zmniejszania dawki na bieżąco, w zależności od doświadczanych objawów odstawienia, zamiast wybierać plan i trzymać się go bez względu na wszystko.

Jak mogę przyjmować mniejsze ilości leków antydepresyjnych?

Niektórzy będą musieli zmniejszyć dawki leków antydepresyjnych o ilości mniejsze, niż te dostępne w postaci tabletek. Ma to na celu uniknięcie wystąpienia objawów odstawienia. Aby to zrobić, możesz użyć płynnego leku antydepresyjnego i rozcieńczyć go.

Poniżej znajduje się przykład, który może pomóc Ci zrozumieć zasady rozcieńczania płynnych leków antydepresyjnych w celu stopniowego zredukowania jego dawki. Najlepiej jest przedyskutować to ze swoim lekarzem lub farmaceutą, aby mieć pewność, że podejmujesz się działania takiego jak ten przedstawiony poniżej.

Przykład

W tym przykładzie masz płynny lek antydepresyjny.

Płyn znajduje się w mechanizmie zakraplającym, który dozuje kroplę płynu. Ta kropla ma około 0,05 ml i zawiera 2 mg leku.

Aby zredukować dawkę tego leku, musisz przyjąć dawkę mniejszą niż 2 mg, ale mechanizm kroplomierza nie pozwoli ci tego zrobić.

Aby zmierzyć mniejsze dawki, należy wyjąć mechanizm zakraplający z butelki i użyć strzykawki doustnej.

Może być również konieczne rozcieńczenie płynu w wodzie, aby uzyskać słabszy roztwór. Wynika to z faktu, że najmniejsza ilość roztworu, którą można dokładnie zmierzyć za pomocą strzykawki doustnej wynosi około 0,2 ml.

Możesz użyć strzykawek doustnych do pomiaru dokładnych ilości płynnego leku antydepresyjnego i wody. Te strzykawki są dostępne w wersjach 1 ml, 5 ml i 10 ml.

Możesz kupić te strzykawki doustne w aptece lub w Internecie albo poprosić swojego lekarza o przepisanie ich, jeśli otrzymujesz recepty za darmo.

Przykładowe instrukcje

W tym przykładzie używasz płynnego leku antydepresyjnego 40 mg / ml. Oznacza to, że każdy 1 ml tego płynnego leku antydepresyjnego zawiera 40 mg leku.

Dlatego każde 0,5 ml tego płynnego leku antydepresyjnego zawiera 20 mg leku.

Zamierzasz wziąć tylko 1 mg leku. Aby to zrobić, potrzebujesz:

• Strzykawka doustna o pojemności 1 ml
• Pojemnik z zakrętką, który nie wycieka po potrząśnięciu
• Twój płynny lek antydepresyjny

Kroki

1. Odmierz 0,5 ml płynnego leku antydepresyjnego za pomocą 1 ml strzykawki doustnej
2. Włóż to do pojemnika
3. Odmierz 9,5 ml wody za pomocą 10 ml strzykawki doustnej
4. Dodaj to do pojemnika z płynnym lekiem antydepresyjnym
5. Mieszaj energicznie, wstrząsając
6. To da Ci 10 ml rozcieńczonego roztworu, który będzie zawierał 20 mg leku
7. Oczyść wodą strzykawkę doustną o pojemności 1 ml
8. Użyj czystej strzykawki, aby pobrać 0,5 ml tego rozcieńczonego roztworu, który będzie zawierał 1 mg leku
9. Usuń resztę rozcieńczonego roztworu*

Możesz uzupełnić inne dawki stosując tę sama metodę. Musisz jednak wiedzieć:

• Ile leku zawiera płynny lek antydepresyjny, którego używasz (różni się to w przypadku różnych leków antydepresyjnych)
• Zamienna dawka w postaci tabletki, która nie zawsze może być taka sama (na przykład 8 mg cytalopramu w postaci płynnej odpowiada 10 mg cytalopramu w postaci tabletki)

Powinno to umożliwić stworzenie mniejszych dawek leku antydepresyjnego, co pozwoli na przejście do planu ich stopniowego zmniejszania.

Zawsze staraj się rozmawiać ze swoim lekarzem przed rozpoczęciem planu stopniowego zmniejszania dawek leku antydepresyjnego.

*Ulotka producenta (zwana również „Charakterystyką produktu leczniczego”) mówi, że po zmieszaniu z wodą roztwór należy natychmiast spożyć. Oznacza to, że po przyjęciu dawki rozcieńczonego roztworu należy wyrzucić resztę i wymieszać nową partię, gdy konieczne będzie przyjęcie leku w następnej kolejności. Poproś swojego lekarza przepisującego receptę o ulotkę producenta dotyczącą używanego leku.

Inne formy zmniejszania dawek leku antydepresyjnego
Stosowanie płynnych wersji leków antydepresyjnych wyjaśniono powyżej. Istnieją również inne sposoby wytwarzania mniejszych dawek leków antydepresyjnych w celu ich zmniejszania.

Informacje te mają pomóc w informowaniu ludzi o różnych formach zmniejszania dawek leku antydepresyjnego. Nie należy próbować żadnej z tych metod bez uprzedniej rozmowy z lekarzem.

Rozdwojenie tabletki

Nie wszystkie tabletki nadają się do rozdwojenia, nawet jeśli mają linię pośrodku. Zanim to zrobisz, skonsultuj się ze swoim farmaceutą lub lekarzem, który wypisał lek. Najłatwiejszym sposobem rozdwojenia tabletek jest użycie noża do tabletek. W jaki sposób to zrobisz, będzie zależeć od kształtu tabletki:

• Okrągłe tabletki można zwykle przekroić na pół i ćwiartki, chyba że są szczególnie małe.
• Pastylki lub tabletki w kształcie kapsułki czasami mają linię pośrodku, dzięki czemu można je przedzielić na pół. Można to zrobić w sposób bardziej dokładny przy pomocy noża do tabletek.

Noże do tabletek zwykle mają pojemniki do zbierania lub są przystosowane do zbierania kawałków tabletek na inne sposoby.

W zależności od tego, ile tabletek zamierasz zebrać, możesz pokroić tabletki na pół lub ćwiartki. Nie da się odciąć nożem do tabletek mniej niż ćwiartki tabletki.

Tabletki, które nie są okrągłe, można ogólnie przekroić tylko na połówki. Nie powinno się ćwiartować tabletki o takim kształcie, ponieważ może okazać się to niedokładne.

Przykład

Masz tabletkę 40 mg i chcesz wziąć 10 mg.

W przypadku niektórych tabletek można to osiągnąć, dzieląc tabletkę na ćwiartki, o ile tabletka nie rozpadnie się w momencie jej krojenia. Aby to zrobić, należy użyć noża do tabletek, aby przeciąć tabletkę na pół. Następnie należy wziąć każdą z tych połówek i przekroić je na pół.

Masz wtedy cztery ćwiartki, każda zawierająca około10 mg.

Należy wziąć jedną z tych połówek na każde następnecztery dawki. Oznacza to, że nawet jeśli ćwiartki nie są idealnie przycięte, weźmiesz w sumie odpowiednią ilość.

Liczenie lub ważenie mikrokapsułek

Niektóre leki, takie jak wenlafaksyna i duloksetyna są dostarczane w postaci kapsułek zawierających małe mikrokapsułki „o powolnym uwalnianiu”. Oznacza to, że mikrokapsułki mają powłokę, która pozwala na powolne uwalnianie leku do organizmu. Skontaktuj się z farmaceutą, czy przyjmowana marka zawiera te mikrokapsułki, ponieważ nie dotyczy to wszystkich marek.

W takim przypadku kapsułki można ostrożnie otworzyć, a mikrokapsułki umieścić w pojemniku. Te mikrokapsułki można policzyć lub zważyć, aby uzyskać mniejsze dawki. Uważa się, że mikrokapsułki są bezpieczne po wyjęciu z kapsułek. Oznacza to, że można je przechowywać w szczelnej butelce chronionej przed światłem (np. w butelce medycznej o kolorze bursztynowym) przez kilka dni przed ich zażyciem.

Przykład

Masz kapsułkę 75 mg wenlafaksyny. Opróżniasz mikrokapsułki i liczysz je.

Kapsułka zawiera 200 mikrokapsułek. Oznacza to, że 160 mikrokapsułek będzie zawierać 60 mg wenlafaksyny.

Pamiętaj, że istnieją pewne różnice w wielkości tych mikrokapsułek. Ważenie mikrokapsułek może być zatem bardziej precyzyjne niż ich liczenie. Ważenie niewielkich ilości wymaga użycia specjalnych rodzajów wag i otoczenia, gdzie nie ma przeciągów.

Przed połknięciem tych mikrokapsułek należy umieścić je z powrotem w kapsułce. Mikrokapsułki wenlafaksyny można wysypać na łyżkę jogurtu, aby ułatwić ich połykanie bez podrażnienia gardła. Mikrokapsułek duloksetyny nie należy mieszać z jedzeniem lub płynem.

Rozpuszczanie pudru z kapsułek w wodzie

Niektóre kapsułki zawierają proszek. Jaknakreślone przez Specjalistyczna Obsługę Farmaceutyczną NHS, tekapsułki można otwierać, a ich zawartość rozpuszczać w wodzie.

Przykład

Masz kapsułkę 20 mg. Chcesz wziąć 4 mg leku antydepresyjnego.

Mieszasz proszek w kapsułce ze 100 ml wody. Ta mieszanina zawiera teraz 1 mg na każde 5 ml.

Przy pomocy strzykawki pobierasz 20 ml mieszaniny, która zawiera 4 mg antydepresyjnego.

Każdą wytworzoną mieszaninę należy energicznie wstrząsnąć przed spożyciem, aby upewnić się, że lek jest równomiernie rozprowadzony w cieczy. Pamiętaj, aby wyrzucić pozostałości płynu po wybraniu tej ilości, jakiej potrzebujesz.

Rozpuszczanie tabletek w wodzie

Wiele leków antydepresyjnych w postaci tabletek można umieścić w wodzie gdzie się rozdrabniają i mieszają z wodą. Nazywa się to dezintegracją. Często następuje to w przedziale kilku minut, ale może potrwać nieco dłużej. Po rozdrobnieniu zawartość tabletki należy rozpuścić w cieczy poprzez zmieszanie lub wstrząśnięcie tabletką znajdującą się w płynie.

Proces ten można przyspieszyć poprzez uprzednie pokruszenie tabletki spodem łyżki.

Przykład

Masz tabletkę 20 mg, ale chcesz przyjąć 2 mg.

Tabletkę należy wymieszać ze 100 ml wody. Ta mieszanina będzie zawierać 1 mg leku na każde 5 ml mieszaniny.

Możesz przy użyciu strzykawki wyciągnąć 10 ml tej mieszaniny, co da ci 2 mg leku.

Tę mieszaninę należy energicznie wstrząsnąć przed użyciem, aby upewnić się, że lek jest równomiernie rozprowadzony w cieczy. Pamiętaj, aby wyrzucić pozostałości płynu po wybraniu tej ilości, jakiej potrzebujesz.

Załącznik nr 1: Potencjalne ryzyko wystąpienia objawów odstawienia poszczególnych leków antydepresyjnych

Załącznik nr 2: Potencjalne rodzaje objawów odstawienia leków antydepresyjnych

Załącznik nr 3: przykład 2 szczegółowego programu stopniowego zmniejszania dawki leku

*Nie wszystkie tabletki nadają się do dzielenia na pół. Zanim to zrobisz, skonsultuj się ze swoim farmaceutą lub lekarzem, który wypisał lek.

Autorzy

Niniejsze informacje opracowała redakcja rady ds zaangażowania publicznego (PEEB) przy Królewskiej Wyższej Szkole Psychiatrycznej. Informacje te odzwierciedlają najbardziej rzetelne dane dostępne w czasie ich opracowywania.

Eksperci:

• Profesor Wendy Burn, były rektor, Królewska Wyższa Szkoła Psychiatryczna
• Dr Mark Abie Horowitz, pracownik badań klinicznych (NELFT), honorowy pracownik badań klinicznych (UCL)
• George Roycroft, kierownik ds. polityki i kampanii, Królewska Wyższa Szkoła Psychiatryczna
• Profesor David Taylor, profesor psychofarmakologii (KCL)

Jesteśmy wdzięczni lekarzom Królewskiej Wyższej Szkole Psychiatrycznej, Królewskiemu Towarzystwu Farmaceutycznemu i Wyższej Szkoła Farmacji Zdrowia Psychicznego za poparcie tej pracy, oraz wszystkim, którzy przedstawili swoje uwagi i poparli jej rozwój.

© Royal College of Psychiatrists 

This translation was produced by CLEAR Global (Apr 2024)