Dadl Iechyd Meddwl Pobl Ifanc

Roedd y Ddadl Iechyd Meddwl Genedlaethol ddiweddaraf ar gyfer Pobl Ifanc, a gynhaliwyd mewn partneriaeth â Technology Enabled Care (TEC) Cymru, yn atgof pwerus bod newid hinsawdd yn dal i fod yn her fythol bresennol ar y gorwel, ond yn dal i fod yn ddiwrnod llawn gobaith ac optimistiaeth ar gyfer y dyfodol.

Roedd y digwyddiad yn cynnwys pobl ifanc o dair ysgol gynradd ledled Cymru, gydag un yn ddewr iawn yn mynychu mewn person, a dwy ysgol uwchradd o Gaerdydd, ac yna dadl banel ar fanteisio ar gyfleoedd newid hinsawdd.

Gan gyfranwyr yr ysgolion cynradd, clywsom am ofid hinsawdd – mae’r pryder am ddyfodol ein hamgylchedd yn rhywbeth y mae plant a phobl ifanc yn ei brofi, gan effeithio ar eu hiechyd meddwl a’u lles. Roedd yna hefyd beth dicter, a risg o anobaith, drwy ddadleuon sydd wedi’u hymchwilio’n dda bod 100 o gwmnïau’n gyfrifol am 71% o allyriadau byd-eang. Yn wyneb hyn, beth all pobl ifanc ei wneud? Ydyn nhw hyd yn oed yn gyfrifol am argyfwng a grëwyd gan rywun arall?

Fodd bynnag, clywsom hefyd gan y dadleuwyr o bob oed am y pethau bach unigol y gallwn oll eu gwneud i leihau effaith newid yn yr hinsawdd. Mae cymryd rheolaeth, yn rhoi gobaith. Ailgylchu, plannu coed, gwneud pryniannau sy'n ymwybodol o'r amgylchedd, diffodd y PlayStation yn y plwg.  Awgrymodd y genhedlaeth 'a godwyd gan y rhyngrwyd' sut yr ydym yn fwy cysylltiedig, gyda gwybodaeth yn fwy hygyrch a rhanadwy, sy'n golygu y gall pobl ifanc roi pwysau ar sefydliadau, cyhoeddus a phreifat, y mae eu gwneuthurwyr penderfyniadau fel arall yn anhygyrch i'r cenedlaethau iau. Er, fel y dywedodd un person ifanc ag angerdd – mae symud cyfrifoldeb i’r unigolyn yn symud y ffocws oddi wrth yr hyn y mae corfforaethau, a thrwy ei rôl mewn deddfwrfa, llywodraeth yn ei wneud ar y newid yn yr hinsawdd.

Yn ystod ein dadl banel yn trafod y cynnig mai ‘newid yn yr hinsawdd yw’r argyfwng byd-eang mwyaf rhagweladwy ac ataliadwy, a’r cyfle arloesi mwyaf rhagweladwy ac y gellir manteisio arno’, clywsom gan ein cyd-gadeiryddion yr Athro Ahuja ar TEC Cymru, a’u prosiectau ar symud iechyd o ysbytai i fonitro o bell ac ymgynghori fideo i leihau teithio a lleihau allyriadau posibl, a Delyth Jewell MS ar y cynseiliau y gall Llywodraeth Cymru eu gosod ar ddyfodol mwy cynaliadwy.

Yn ogystal, ymunodd Prif Gynghorydd Gwyddonol Iechyd Llywodraeth Cymru, Dr Rob Orford, â’r trafodaethau panel gan roi persbectif unigryw ar yr effeithiau gwyddonol a’r dystiolaeth y tu ôl i newid yn yr hinsawdd, ac fe’n hatgoffwyd bod cydweithrediad byd-eang ym Mhrotocol Montreal wedi llwyddo i ddileu CFC a rydym yn gweld yr effaith ar yr haen osôn, a dylai hyn roi gobaith inni am gydweithrediad amgylcheddol yn y dyfodol. Ymunodd Alfred Williamson, o Lysgenhadon Hinsawdd Ieuenctid Cymru, â’r drafodaeth banel i amlygu safbwynt pobl ifanc ar y cynnig.

Neges gyffredin gan bawb oedd yn bresennol oedd sut y gall ein hymdeimlad ein hunain o ddiffyg grym effeithio ar newid yn yr hinsawdd, yn ogystal â’i effaith ar ein hiechyd meddwl a’n lles. Fodd bynnag, gall yr unigolyn cyfunol gael effaith. Felly, i adleisio sylw cloi disgybl o Ysgol Gynradd Llysfaen, “beth ydych chi'n mynd i'w wneud i achub ein planed?”.