Iδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ)

«Είναι εμμονικός οπαδός του ποδοσφαίρου.»
«Είναι εμμονική με τα παπούτσια.»
«Είναι ψυχαναγκαστικός ψεύτης.»

Χρησιμοποιούμε αυτές τις φράσεις για να περιγράψουμε ανθρώπους που σκέφτονται πάρα πολύ κάποιο θέμα ή που κάνουν κάτι επαναλαμβανόμενα, ακόμα κι όταν οι άλλοι δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί. Συνήθως δεν είναι πρόβλημα, και σε μερικά επαγγέλματα μπορεί να είναι ακόμα και βοηθητικό.

Ωστόσο μερικοί άνθρωποι έχουν ανησυχητικές σκέψεις που έρχονται στο μυαλό τους ξανά και ξανά, ή έχουν την παρόρμηση να κάνουν το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά. Αυτό μπορεί να καταλήξει να κυριεύει τη ζωή σου, να σε σταματάει από το να απολαμβάνεις πράγματα, και ακόμα και να σε παρεμποδίσει από το να κάνεις πράγματα που είναι απαραίτητα.

Επομένως εάν:

• Σου έρχονται φριχτές σκέψεις στο μυαλό σου, ακόμα και αν παλεύεις να τις κρατήσεις μακριά

ή

• έχεις την ανάγκη να αγγίζεις ή να μετράς πράγματα, ή να επαναλαμβάνεις την ίδια πράξη ξανά και ξανά όπως να πλένεσαι συνέχεια

μπορεί να πάσχεις από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ).

Αυτό το φυλλάδιο είναι για οποιονδήποτε έχει προβλήματα με εμμονές ή ψυχαναγκασμούς. Ελπίζουμε ότι θα είναι επίσης χρήσιμο για οικογένειες και φίλους – καθώς και οποιονδήποτε άλλο που θέλει να μάθει περισσότερα για την ΙΨΔ.

Περιγράφει την εμπειρία του να έχεις ΙΨΔ, κάποια από τη διαθέσιμη βοήθεια και πόσο αποτελεσματική είναι, πώς μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου, καθώς και πώς να βοηθήσεις κάποιον που πάσχει από κατάθλιψη. Επίσης αναφέρει κάποια από τα πράγματα που δεν γνωρίζουμε για την ΙΨΔ. Στο τέλος του φυλλαδίου υπάρχει μια λίστα με μέρη στα οποία μπορείς να βρεις περισσότερες πληροφορίες, καθώς και παραπομπές στις έρευνες πάνω στις οποίες είναι βασισμένο αυτό το φυλλάδιο.

Πώς είναι να έχεις ΙΨΔ;

Τα δομικά στοιχεία της ΙΨΔ

Η ΙΨΔ έχει τρία κυρίως μέρη.

• Εμμονές – οι σκέψεις που σε αγχώνουν
• Συναισθήματα – το άγχος που νιώθεις
• Ψυχαναγκασμοί – τα πράγματα που κάνεις για να μειώσεις το άγχος σου

Ας τα εξετάσουμε με μεγαλύτερη λεπτομέρεια.

Εμμονές – οι σκέψεις που σε αγχώνουν

«Φοβάμαι ότι θα βλάψω το μωρό μου. Ξέρω ότι δεν το θέλω, αλλά συνέχεια έρχονται κακές σκέψεις στο μυαλό μου. Μπορώ να δω τον εαυτό μου να χάνει τον έλεγχο και να την μαχαιρώνει. Ο μόνος τρόπος που μπορώ να απαλλαγώ από αυτές τις σκέψεις είναι να πω μια προσευχή και μετά να κάνω κάποια καλή σκέψη, όπως «Ξέρω ότι την αγαπώ πάρα πολύ». Συνήθως νιώθω λίγο καλύτερα μετά απ' αυτό, μέχρι την επόμενη φορά που έρχονται αυτές οι φριχτές σκέψεις στο μυαλό μου. Έχω κρύψει όλα τα αιχμηρά αντικείμενα και τα μαχαίρια στο σπίτι μου. Σκέφτομαι «πρέπει να είσαι φριχτή μητέρα για να σκέφτεσαι τέτοια πράγματα. Νομίζω ότι πρέπει να τρελαίνομαι.» – Dawn

• Σκέψεις – σκέτες λέξεις, σύντομες φράσεις ή ρίμες που είναι δυσάρεστες, σοκαριστικές ή βλάσφημες. Προσπαθείς να μην τις σκέφτεσαι, αλλά δεν φεύγουν. Ανησυχείς ότι μπορεί να είσαι μολυσμένος/-η (από μικρόβια, βρωμιά ή ασθένειες), ή ότι κάποιος μπορεί να πάθει κακό επειδή δεν ήσουν αρκετά προσεκτικός/-ή.
• Εικόνες στο μυαλό σου  – βλέπεις την οικογένεια σου νεκρή, ή τον εαυτό σου να κάνει κάτι βίαιο ή σεξουαλικό που είναι τελείως έξω από τον χαρακτήρα σου, π.χ. να μαχαιρώνεις ή να κακοποιείς κάποιον, ή να είσαι άπιστος/-η. Τέτοιες σκέψεις μπορούν να είναι πολύ ανησυχητικές, τόσο για τον πάσχοντα όσο και για την οικογένειά του ή ακόμα και ειδικούς. Ωστόσο ξέρουμε ότι οι άνθρωποι με εμμονές δεν πράττουν με βάση αυτές ακόμα και αν φοβούνται ότι θα το κάνουν. Ένα άτομο με ΙΨΔ δεν έχει υψηλότερο ρίσκο να προκαλέσει κακό από οποιοδήποτε άλλο μέλος του κοινού. Παρ' όλα αυτά, εάν έχεις τέτοιες σκέψεις, είναι καλύτερο να δεις έναν ειδικό ψυχικής υγείας με ειδίκευση στην αντιμετώπιση της ΙΨΔ.
• Αμφιβολίες – αναρωτιέσαι για ώρες κατά πόσο έχεις προκαλέσει κάποιο ατύχημα ή αν έχεις φέρει κακοτυχία σε κάποιον. Μπορεί να ανησυχείς ότι έχεις χτυπήσει κάποιον με το αμάξι σου, ή ότι έχεις αφήσει ξεκλείδωτες τις πόρτες και τα παράθυρά σου.
• Κλωθογυρίσματα – τσακώνεσαι ατελείωτα με τον εαυτό σου για το αν θα κάνεις το ένα πράγμα ή το άλλο, με αποτέλεσμα να μην μπορείς να πάρεις ούτε την πιο απλή απόφαση.
• Τελειομανία – ενοχλείσαι με έναν τρόπο που δεν ενοχλούνται οι άλλοι, αν τα πράγματα δεν είναι ακριβώς στη σωστή σειρά, δεν είναι ισορροπημένα ή δεν βρίσκονται στη σωστή θέση. Για παράδειγμα, εάν τα βιβλία δεν είναι τοποθετημένα με ακρίβεια στο ράφι.

Συναισθήματα – το άγχος που νιώθεις

«Περνάω όλη μου τη μέρα ελέγχοντας ότι δεν θα πάει τίποτα λάθος. Μου παίρνει μια ώρα να βγω από το σπίτι το πρωί, γιατί δεν είμαι ποτέ σίγουρος ότι έχω σβήσει όλες τις ηλεκτρικές συσκευές, όπως τον φούρνο, ή ότι έχω ασφαλίσει όλα τα παράθυρα. Οπότε ελέγχω ότι το μάτι είναι κλειστό πέντε φορές, αλλά αν δεν έχω τη σωστή αίσθηση μετά, πρέπει να κάνω όλη τη διαδικασία ξανά. Εν τέλει ζητάω πάντα στη σύντροφό μου να τα ελέγξει όλα ξανά για μένα. Στη δουλειά μένω πάντα πίσω γιατί ελέγχω τα πάντα κάμποσες φορές σε περίπτωση που έχω κάνει κάποιο λάθος. Αν δεν ελέγξω νιώθω τόσο αγχωμένος που δεν μπορώ να το αντέξω. Είναι γελοίο, το ξέρω, αλλά σκέφτομαι ότι αν συμβεί κάτι φριχτό, θα φταίω εγώ.»  – John

• Νιώθεις ένταση, άγχος, ενοχές, αποστροφή ή κατάθλιψη.
• Νιώθεις καλύτερα αν εκτελέσεις τη ψυχαναγκαστική σου συμπεριφορά ή το τελετουργικό σου, αλλά δεν κρατάει για πολύ.

Ψυχαναγκασμοί – τα πράγματα που κάνεις για να μειώσεις το άγχος σου

«Φοβάμαι ότι θα κολλήσω κάτι από τους άλλους. Περνάω ώρες κάθε μέρα καθαρίζοντας με χλωρίνη όλες τις επιφάνειες στο σπίτι μου για να σταματήσω τα μικρόβια, και πλένω τα χέρια μου πολλές φορές μέσα στη μέρα. Προσπαθώ να μην βγαίνω από το σπίτι όσο περισσότερο γίνεται. Όταν ο σύζυγός και τα παιδιά μου γυρίζουν σπίτι, τους ζητάω να μου πουν με κάθε λεπτομέρεια που έχουν πάει μέσα στη μέρα, σε περίπτωση που έχουν βρεθεί κάπου επικίνδυνα, όπως στο νοσοκομείο. Επίσης τους βάζω να βγάλουν όλα τους τα ρούχα και να πλυθούν καλά. Ένα κομμάτι μου συνειδητοποιεί ότι αυτοί οι φόβοι είναι χαζοί. Η οικογένειά μου δεν το αντέχει άλλο, αλλά συμβαίνει εδώ και τόσο καιρό που δεν μπορώ να σταματήσω.»  – Ελισάβετ

• Διορθώνοντας τις εμμονικές σκέψεις  – κάνεις εναλλακτικές «εξουδετερωτικές» σκέψεις, όπως να μετράς αριθμούς, να προσεύχεσαι ή να επαναλαμβάνεις μια ειδική λέξη ξανά και ξανά. Νιώθεις ότι αυτό αποτρέπει κακά πράγματα απ' το να συμβούν. Μπορεί επίσης να είναι ένας τρόπος να ξεφορτωθείς δυσάρεστες σκέψεις ή εικόνες που σε ενοχλούν.
• Τελετουργικά – πλένεις τα χέρια σου συχνά, κάνεις τα πράγματα πολύ αργά και προσεκτικά, ίσως τακτοποιείς αντικείμενα ή δραστηριότητες με συγκεκριμένο τρόπο. Η διαδικασία αυτή μπορεί να απαιτεί τόσο πολύ χρόνο που να χρειάζεται αιώνες για να πας οπουδήποτε ή να κάνεις οτιδήποτε χρήσιμο.
• Έλεγχος - στο σώμα σου για μόλυνση, ότι οι συσκευές είναι απενεργοποιημένες, ότι το σπίτι είναι κλειδωμένο ή ότι η διαδρομή του ταξιδιού σου είναι ασφαλής.
• Αποφυγή – για οτιδήποτε προκαλεί ανησυχητικές σκέψεις. Αποφεύγεις να αγγίζεις συγκεκριμένα αντικείμενα, να πηγαίνεις σε ορισμένα μέρη, να παίρνεις ρίσκα ή να αναλαμβάνεις ευθύνη. Για παράδειγμα, μπορεί να αποφεύγεις την κουζίνα επειδή ξέρεις ότι θα βρεις εκεί αιχμηρά μαχαίρια.
• Συγκέντρωση – άχρηστων και φθαρμένων αντικειμένων. Απλώς δεν μπορείς να πετάξεις τίποτα.
• Εφησυχασμός  – ζητάς συνεχώς από τους άλλους να σου λένε πως όλα είναι καλά.

Πόσο συχνό φαινόμενο είναι η ΙΨΔ (Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή);

Περίπου 1 στους 50 ανθρώπους πάσχει από ΙΨΔ κάποια στιγμή στη ζωή του, άνδρες και γυναίκες εξίσου. Αυτό αντιστοιχεί σε πάνω από 1 εκατομμύριο άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Διάσημοι πάσχοντες μπορεί να περιλαμβάνουν τον βιολόγο Charles Darwin, τη νοσηλεύτρια με τις πρωτοποριακές ενέργειες, Florence Nightingale, την ηθοποιό Cameron Diaz και τον ποδοσφαιριστή David Beckham.

Αν παίζετε τζόγο και καταναλώνετε φαγητό και ποτό «παρορμητικά», έχετε ΙΨΔ;

Όχι. Οι λέξεις «παρορμητικός» και «εμμονικός» χρησιμοποιούνται κάποιες φορές για να περιγράψουν ανθρώπους που ασχολούνται με τον τζόγο, που πίνουν αλκοόλ, ψωνίζουν, καταναλώνουν ναρκωτικές ουσίες - ή ακόμη και αν γυμνάζονται σε υπερβολικό βαθμό.

Ωστόσο , οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να είναι απολαυστικές. Οι παρορμητικές συμπεριφορές στην ΙΨΔ ποτέ δεν προσφέρουν ευχαρίστηση – πάντα γίνονται αισθητές ως μια δυσάρεστη απαίτηση ή βάρος.

Πόσο βλαβερή μπορεί να είναι ΙΨΔ;

Ανάλογα. H εργασία, οι σχέσεις και η οικογενειακή ζωή είναι πιο παραγωγικές και ικανοποιητικές, αν δεν έρχεσαι συνεχώς αντιμέτωπος με την ΙΨΔ.

Σε ακραία σοβαρό βαθμό η ΙΨΔ μπορεί να καθιστά αδύνατο το να δουλέψεις, ή να είσαι ενεργός στην οικογενειακή σου ζωή – ακόμη και το να συνυπάρχεις κανονικά με την οικογένεια σου.

Ιδιαίτερα, η οικογένειά σου μπορεί να αναστατωθεί αν προσπαθήσεις να τους εμπλέξεις στα τελετουργικά σου.

Οι άνθρωποι με ΙΨΔ μπορούν να χάσουν τον έλεγχο;

Όχι – οι άνθρωποι με ΙΨΔ δεν χάνουν τον έλεγχο, αν και συχνά ανησυχούν πολύ γι' αυτό. Ακόμη μπορεί να ρωτήσουν αν «τρελαίνονται» ή «εξαγριώνονται». Συχνά νιώθουν ντροπή για το πως είναι και προσπαθούν να το κρύψουν, αν και δεν είναι δικό τους λάθος.

Πιθανόν να ανησυχείς ότι θα χάσεις τον έλεγχο, αλλά εμείς γνωρίζουμε ότι αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο.

Ποιες διαταραχές μοιάζουν με την ΙΨΔ;

Υπάρχουν πολλές άλλες καταστάσεις που μπορεί να επικαλύπτονται με την ΙΨΔ ή να έχουν άλλες ομοιότητες.

• Διαταραχή της σωματικής δυσμορφίας, ή «η θλίψη της φανταστικής ασχήμιας». Πείθεσαι ότι ένα μέρος του προσώπου ή του σώματός σου έχει λάθος σχήμα και περνάς ώρες μπροστά σε έναν καθρέφτη ελέγχοντας και προσπαθώντας να το καλύψεις. Πιθανόν να σταματήσεις να βγαίνεις έξω σε κόσμο.
• Τριχοτιλλομανία – μια επιθυμία να τραβάς τα μαλλιά ή τα φρύδια σου.
• Άγχος για την υγεία (υποχονδρίαση) – ο φόβος ότι θα υποφέρεις από σοβαρή σωματική ασθένεια, όπως ο καρκίνος.
• Άτομα με σύνδρομο Τουρέτ (όπου ένα άτομο μπορεί να φωνάξει ξαφνικά ή να τρέμει ανεξέλεγκτα) συχνά έχουν και ΙΨΔ.
• Παιδιά και ενήλικες με ορισμένες μορφές αυτισμού, όπως το σύνδρομο Άσπεργκερ, μπορεί να φαίνονται ότι έχουν ΙΨΔ επειδή τους αρέσει να παραμένει ίδια η καθημερινότητα και προτιμούν να κάνουν την ίδια δραστηριότητα ξανά και ξανά.

Πότε εμφανίζεται η ΙΨΔ;

Πολλά παιδιά έχουν ήπιες καταναγκαστικές συμπεριφορές. Μπορεί να οργανώνουν τα παιχνίδια τους πολύ προσεκτικά ή να αποφεύγουν να πατούν σε ρωγμές στο πεζοδρόμιο. Αυτό συνήθως εξαλείφεται όσο μεγαλώνουν.

Η ΙΨΔ των ενηλίκων συνήθως εμφανίζεται στην εφηβεία ή στις αρχές των είκοσι. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται με τον καιρό, αλλά οι πάσχοντες συχνά δεν ζητούν βοήθεια μέχρι να περάσουν χρόνια.

Τι είναι η προοπτική χωρίς βοήθεια ή θεραπεία;

Τα συμπτώματα της ΙΨΔ μπορεί να βελτιωθούν ή και να εξαφανιστούν για κάποιο διάστημα, αλλά συνήθως επανέρχονται. Ορισμένα άτομα θα χειροτερεύσουν σταδιακά, ενώ για άλλους τα συμπτώματα επιδεινώνονται όταν είναι αγχωμένοι ή καταθλιπτικοί.

Η θεραπεία συνήθως βοηθάει.

Από τι προκαλείται η ΙΨΔ;

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν το αν θα αναπτυχθεί η ΙΨΔ.

• Γονίδια- η ΙΨΔ είναι μία πολύπλοκη διαταραχή. Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν διάφοροι γενετικοί παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με το αν θα εμφανίσει κάποιος ΙΨΔ. Άτομα που έχουν συγγενή με ΙΨΔ είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν και αυτοί εν συγκρίσει με εκείνους που δεν έχουν.
• Άγχος– Ταραχώδεις καταστάσεις της καθημερινότητας πυροδοτούν την ΙΨΔ σε περίπου μία ή δύο από τις τρεις περιπτώσεις.
• Αλλαγές στη ζωή – Στιγμές όπου κάποιος πρέπει ξαφνικά να αναλάβει περισσότερες ευθύνες, όπως π.χ. η εφηβεία, η γέννηση ενός παιδιού ή μια νέα δουλειά.
• Αλλαγές στον εγκέφαλο – Δεν γνωρίζουμε αν είναι αιτία ή αποτέλεσμα της ΙΨΔ – αλλά αν έχεις τα συμπτώματα για περισσότερο από μικρό χρονικό διάστημα, οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρχουν αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί μια χημική ουσία που ονομάζεται σεροτονίνη (γνωστή και ως 5HT) στον εγκέφαλο.
• Προσωπικότητα – Αν είσαι ένας τακτικός, λεπτομερής και μεθοδικός άνθρωπος με υψηλά πρότυπα, μπορεί να έχεις μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξεις ΙΨΔ. Συνήθως είναι ωφέλιμα αυτά τα χαρακτηριστικά, αλλά μπορεί να εξελιχθούν σε ΙΨΔ αν γίνουν πολύ ακραία.
• Τρόποι σκέψης – Σχεδόν όλοι μας έχουμε παράξενες ή ανησυχητικές σκέψεις ή εικόνες στο μυαλό μας κατά καιρούς – «τι θα γινόταν αν έκανα ένα βήμα μπροστά από εκείνο το αυτοκίνητο;» ή «μπορεί να βλάψω το παιδί μου» . Οι περισσότεροι από εμάς απορρίπτουμε γρήγορα αυτές τις ιδέες και προχωράμε με τις ζωές μας. Αλλά, αν έχεις ιδιαίτερα υψηλά πρότυπα ηθικής και ευθύνης, μπορεί να νιώθεις ότι είναι απαίσιο ακόμα και να έχεις αυτές τις σκέψεις. Έτσι, είναι πιο πιθανό να προσέχεις αν επιστρέψουν – κάτι που καθιστά πιο πιθανό να συμβεί.

Λαμβάνοντας βοήθεια

Πώς μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου;

Ακολουθούν μερικά πράγματα που μπορείς να κάνεις μόνος σου, τα οποία έχουν βοηθήσει στο παρελθόν ανθρώπους που έχουν ΙΨΔ.

• Θυμήσου – δεν είναι δικό σου φταίξιμο και δεν χάνεις τα λογικά σου.
• Εκθέσου στις ανησυχητικές σου σκέψεις. Ακούγεται περίεργο, αλλά είναι ένας τρόπος να αποκτήσεις περισσότερο έλεγχο πάνω τους. Μπορείς να τις καταγράψεις και να τις ακούσεις ξανά, ή να τις γράψεις και να τις ξαναδιαβάσεις. Θα πρέπει να το κάνεις τακτικά για περίπου μισή ώρα κάθε μέρα μέχρι να μειωθεί το άγχος σου.
• Αντιστάσου στην καταναγκαστική συμπεριφορά, αλλά όχι στη εμμονική σκέψη.
• Μην χρησιμοποιείς αλκοόλ ή παράνομες ουσίες για να ελέγξεις το άγχος σου.
• Αν οι σκέψεις σου ενέχουν ανησυχίες για την πίστη ή τη θρησκεία σας, κάποιες φορές βοηθάει να μιλήσετε σ΄ έναν πνευματικό ώστε να καταλάβετε εάν είναι πρόβλημα μιας ΙΨΔ.
• Επικοινώνησε με μία από τις ομάδες υποστήριξης ή τις ιστοσελίδες που δίνονται στο τέλος του φυλλαδίου.
• Δοκίμασε ένα βιβλίο αυτοβοήθειας, όπως αυτά που αναφέρονται στο τέλος του φυλλαδίου.

Λιγότερο βοηθητικές συμπεριφορές

Παραδόξως, κάποιοι από τους τρόπους που χρησιμοποιείς για να βοηθηθείς μπορεί να το συνεχίζουν:

• Προσπαθώντας να διώξεις τις άσχημες σκέψεις από το μυαλό σου – αυτό συνήθως τις κάνει να επιστρέψουν. Για παράδειγμα, προσπάθησε να μην σκεφτείς έναν ροζ ελέφαντα για το επόμενο λεπτό – θα δεις ότι είναι δύσκολο να σκεφτείς οτιδήποτε άλλο.
• Κάνεις «ασφαλείς» ή «διορθωτικές» σκέψεις. Για παράδειγμα, αφιερώνεις χρόνο διορθώνοντας μια ανησυχητική σκέψη με μια άλλη (όπως το να μετράς μέχρι το δέκα) ή με μια εικόνα (όπως το φαντάζεσαι ένα άτομο ζωντανό και υγιές).
• Τα τελετουργικά, οι έλεγχοι, η αποφυγή και η αναζήτηση επιβεβαίωσης θα μειώσουν προσωρινά το άγχος σου – ειδικά αν νιώθεις ότι αυτό ίσως να αποτρέψει κάτι τρομερό από το να γίνει. Όμως, κάθε φορά που τα κάνεις, ενισχύεις την πεποίθησή σου ότι αυτά αποτρέπουν τα κακά πράγματα από το να συμβούν.. Έτσι, νιώθεις περισσότερη πιέση να τα κάνεις... και ούτω καθεξής.

Τι βοήθεια μπορώ να πάρω;

Υπάρχουν διάφορες θεραπείες διαθέσιμες και άλλου είδους βοήθεια σε άτομα με ΙΨΔ.

Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT)

Είναι μια θεραπεία που σας βοηθάει να αλλάξετε τον τρόπο που σκέφτεστε και συμπεριφέρεστε ώστε να νιώσετε καλύτερα και να προχωρήσετε στη ζωή σας.

Υπάρχουν δύο τύποι γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας για την ΙΨΔ – Έκθεση με Παρεμπόδιση Αντίδρασης (ERP) και η Γνωσιακή Θεραπεία (CT).

Έκθεση με Παρεμπόδιση Αντίδρασης (ERP)

Είναι ένας τρόπος να σταματήσουμε ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές και άγχη από το να ενδυναμωθούν μεταξύ τους. Ξέρουμε ότι αν μείνετε σε μια αγχωτική κατάσταση για αρκετό καιρό, σταδιακά θα τη συνηθίσετε και το άγχος θα φύγει. Οπότε, αντιμετωπίζετε σταδιακά την κατάσταση που φοβάστε (έκθεση), αλλά σταματάτε τον εαυτό σας από τις συνηθισμένες ψυχαναγκαστικές διαδικασίες, τον έλεγχο ή το καθάρισμα (παρεμπόδιση αντίδρασης) και περιμένετε να φύγει το άγχος σας.

Συνήθως είναι καλύτερα να γίνεται με μικρά βήματα:

• κάντε μια λίστα με όλα τα πράγματα που φοβάστε ή που αποφεύγετε αυτήν τη στιγμή·
• βάλτε τις καταστάσεις ή τις σκέψεις που φοβάστε λιγότερο στο κάτω μέρος, τις χειρότερες στο πάνω·
• μετά, ξεκινήστε από κάτω και ανεβαίνετε, αντιμετωπίζοντας ένα πράγμα τη φορά. Μην πάτε στο επόμενο στάδιο μέχρι να έχετε ξεπεράσει το προηγούμενο.

Θα έχει καλύτερα αποτελέσματα αν το κάνετε συχνά, αρκετές φορές τη μέρα, τουλάχιστον για μία με δύο εβδομάδες. Κάθε φορά το κάνετε για αρκετό χρόνο ώστε να μειωθεί το άγχος σε λιγότερο από το μισό από όταν είναι στο χειρότερο του – αυτό μπορεί να πάρει από 10 έως 90 λεπτά για αρχή. Μπορεί να βοηθήσει να γράψετε μια μέτρηση του πόσο αγχωμένος/η είστε κάθε 5 λεπτά, για παράδειγμα, από το 0 (κανένας φόβος) μέχρι το 10 (απίστευτος φόβος). Θα δείτε πώς το άγχος σας αυξάνεται και στη συνέχεια μειώνεται.

Μπορείτε να κάνετε εξάσκηση κάποια από τα βήματα με τον ψυχοθεραπευτή σας, αλλά το μεγαλύτερο μέρος θα το κάνετε μόνοι σας, σε ρυθμό που νιώθετε άνετα. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι δεν χρειάζεται να εξαφανίσετε όλο το άγχος σας, μόνο να το χειρίζεστε καλύτερα. Να θυμάστε ότι το άγχος σας:

• είναι δυσάρεστο αλλά δεν θα σας προκαλέσει κακό.
• κάποια στιγμή θα φύγει.
• θα είναι ευκολότερο να το αντιμετωπίσετε με συχνή εξάσκηση.

Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι να δοκιμάσετε την ERP:

• Καθοδηγούμενη αυτοβοήθεια – Ακολουθείτε τις οδηγίες ενός βιβλίου ή ενός DVD ή χρησιμοποιείτε ένα πρόγραμμα λογισμικού σε έναν υπολογιστή, τάμπλετ ή σε μια εφαρμογή κινητού. Επίσης, έχετε μια περιστασιακή επικοινωνία με έναν επαγγελματία για συμβουλές και υποστήριξη. Αυτή η προσέγγιση ίσως είναι κατάλληλη αν η ΙΨΔ σας είναι μέτρια και έχετε την αυτοπεποίθηση να δοκιμάστε τρόπους να βοηθηθείτε.
• Άμεση συχνή επικοινωνία με έναν επαγγελματία μόνος/η σας ή σε ομάδα – Αυτό μπορεί να γίνει κατ΄ ιδίαν, τηλεφωνικά ή μέσω βίντεο. Συνήθως γίνεται κάθε εβδομάδα ή κάθε δύο στην αρχή και μπορεί να διαρκέσει από 45 μέχρι 60 λεπτά τη φορά. Μέχρι και δέκα ώρες επαφής συνίστανται για αρχή, αλλά μπορεί να χρειάζεστε και περισσότερες.

Ορίστε ένα παράδειγμα:

Ο Τζον δεν μπορούσε να φύγει εγκαίρως από το σπίτι για τη δουλειά κάθε μέρα επειδή έπρεπε να ελέγξει τόσα πολλά πράγματα μέσα στο σπίτι. Ανησυχούσε ότι το σπίτι μπορεί να καιγόταν ή να τον λήστευαν αν δεν έλεγχε συγκεκριμένα πράγματα πέντε φορές το καθένα. Έκανε μια λίστα με το τι έλεγχε ξεκινώντας από το πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί. Ήταν κάτι σαν αυτό:

1. Ο φούρνος (το φοβόταν λιγότερο)
2. Ο βραστήρας
3. Το αέριο
4. Τα παράθυρα
5. Οι πόρτες (ο μεγαλύτερος φόβος)

Το πρώτο του βήμα ήταν να χειριστεί τον φούρνο, καθώς αυτό ήταν το θέμα που φοβόταν λιγότερο. Αντί να βεβαιωθεί ότι ήταν κλειστός αρκετές φορές, τον έλεγξε μόνο μία (έκθεση). Στην αρχή, ένιωθε πολύ αγχωμένος. Σταμάτησε τον εαυτό του από το να τον ελέγξει πάλι. Συμφώνησε, επίσης, να μην ζητήσει από τη σύζυγό του να ελέγξει τα πάντα γι' αυτόν και να μην της ζητήσει επιβεβαίωση ότι το σπίτι ήταν ασφαλές (παρεμπόδιση αντίδρασης). Σταδιακά, μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες, ένιωθε λιγότερο φόβο.

Μετά, συνέχισε στο βήμα δύο (τον βραστήρα) και τα λοιπά. Τελικά, κατάφερε να φύγει από το σπίτι χωρίς κάποια από τις ελεγκτικές διαδικασίες του. Μπορούσε πια να πάει εγκαίρως στη δουλειά.

Αποτελεσματικότητα

Σχεδόν 3 από τους 4 ανθρώπους που ολοκληρώνουν την ERP βοηθούνται πολύ. Από αυτούς που καλυτερεύουν, περίπου 1 στους 5 θα εμφανίσει συμπτώματα στο μέλλον και θα χρειαστεί επιπλέον θεραπεία. Ωστόσο, περίπου 1 στους 4 αρνούνται να δοκιμάσουν την ERP ή δεν την ολοκληρώνουν. Μπορεί να φοβούνται πολύ ή να νιώθουν πελαγωμένοι για να το κάνουν.

Γνωσιακή θεραπεία (Γ/Σ)

Η γνωσιακή θεραπεία είναι μια ψυχολογική θεραπεία που σας βοηθάει να αλλάξετε την αντίδρασή σας στις σκέψεις αντί να προσπαθείτε να τις ξεφορτωθείτε. Αυτό είναι βοηθητικό αν έχετε ανησυχητικές εμμονικές σκέψεις, αλλά δεν κάνετε κάποιες διαδικασίες ή ενέργειες για να νιώσετε καλύτερα. Μπορεί, επίσης, να προστεθεί στην θεραπεία έκθεσης (ERP), ώστε να βοηθήσει να ξεπεράσετε την ΙΨΔ.

Η γνωσιακή θεραπεία σας βοηθάει, να:

Σταματήσετε, να πολεμάτε τις σκέψεις σας

Όλοι κάνουμε περίεργες σκέψεις κάποιες φορές, αλλά αυτό είναι όλο. Δεν σημαίνει, ότι είστε κακός άνθρωπος ή ότι θα σας συμβούν άσχημα πράγματα – και ενώ προσπαθείτε να απαλλαγείτε από τέτοιες σκέψεις, απλά δεν λειτουργεί. Η γνωσιακή θεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να αισθανθείτε καλύτερα, ακόμη και ήρεμος/η, ενώ έχετε τέτοιου είδους σκέψεις. Μπορείτε να μάθετε, να αντιμετωπίζετε τις ιδέες αυτές με μία μικρή δόση περιέργειας ή σαν παιχνίδι. Εάν έχετε και άλλες δυσάρεστες σκέψεις, θα μάθετε να μην εναντιώνεστε σε αυτές, απλώς να τις αφήνετε να συμβούν και τις επεξεργάζεστε, με τον ίδιο τρόπο. Τέτοιου είδους σκέψεις συχνά ατονούν, όταν σταματήσετε να προσπαθείτε, να τις κάνετε να φύγουν.

Αλλάξετε την αντίδρασή σας, απέναντι στις σκέψεις σας

Θα μάθετε, να παρατηρείτε πότε έχετε στενάχωρες «σκέψεις για τις σκέψεις σας», όπως για παράδειγμα «είμαι κακός άνθρωπος, για να σκέφτομαι έτσι». Μπορείτε να κρατήσετε ημερολόγιο αυτών των μη ωφέλιμων τρόπων σκέψης και μετά να τις αμφισβητήσετε, ρωτώντας τον εαυτό σας:

• Ποιά απόδειξη υπάρχει υπέρ - και ποιά κατά, ότι αυτή η ιδέα είναι πραγματική;
• Πόσο χρήσιμη είναι αυτή η ιδέα; Ποιός άλλος τρόπος εξέτασης της ιδέας αυτής υπάρχει;
• Ποιό είναι το χειρότερο/καλύτερο/πιο ρεαλιστικό επακόλουθο της ιδέας αυτής;
• Τί θα συμβούλευα έναν φίλο, που θα είχε τα ίδια προβλήματα; Εάν συμβουλεύω τον φίλο μου διαφορετικά από τον εαυτό μου, γιατί συμβαίνει αυτό;

Χειριστείτε με υπευθυνότητα και ευθύνη την ΙΨΔ

Έχετε μη ρεαλιστικές σκέψεις και σκέψεις αυτοκριτικής, οι οποίες μπορεί να συμπεριλαμβάνουν:

• Να δίνετε μεγάλη σημασία στις σκέψεις σας (είναι «απλά» σκέψεις)·
• να υπερεκτιμάτε τις πιθανότητες, να συμβεί κάτι άσχημο·
• να αναλαμβάνετε την ευθύνη, για τα άσχημα πράγματα που συμβαίνουν, ακόμη και όταν είναι εκτός του ελέγχου σας·
• να προσπαθείτε να αποκλείσετε οποιοδήποτε κίνδυνο από τις ζωές των αγαπημένων σας.

Τεστάρετε τις μη ωφέλιμες πεποιθήσεις σας

Ένας συνηθισμένος φόβος της ΙΨΔ είναι: ότι: «εάν το σκέφτομαι, θα συμβεί». Προσπαθήστε να κοιτάξετε έξω από το παράθυρο ενός κτηρίου και φανταστείτε, ότι πέφτετε κάτω. Αναπαραστήστε όσο πιο ρεαλιστικά γίνεται, την εικόνα αυτή στο μυαλό σας. Τι συμβαίνει; Ακόμη μία πεποίθηση, που προκαλεί αναστάτωση, είναι: ότι «το να έχεις τέτοιες σκέψεις είναι το ίδιο άσχημο με το να τις πραγματοποιείς». Φανταστείτε, ότι ένας γείτονάς σας είναι άρρωστος και χρειάζεται να κάνει κάποια ψώνια. Απλά φανταστείτε, ότι τα κάνατε. Αυτό σας κάνει καλό άτομο; Μάλλον όχι. Προκειμένου να τον βοηθήσετε, πρέπει να πραγματοποιήσετε αυτήν την ενέργεια. Το ίδιο ισχύει και για τις «άσχημες» σκέψεις. Είναι σημαντικό να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας, ότι ένα άτομο με ΙΨΔ δεν πραγματοποιεί τις εμμονικές του σκέψεις.

Ένας θεραπευτής/τρια γνωσιακής θεραπείας θα σας βοηθήσει, να αποφασίσετε ποιές από τις σκέψεις σας θέλετε να αλλάξατε και θα σας βοηθήσει να δημιουργήσετε νέες ιδέες, που να είναι πιο ρεαλιστικές, ισορροπημένες και ωφέλιμες.

Οι περισσότερες συναντήσεις με έναν θεραπευτή/τρια πραγματοποιούνται στο τοπικό παθολογικό ιατρείο του/της, σε κάποια κλινική ή μερικές φορές στο νοσοκομείο. Ενδέχεται να μπορείτε να κάνετε Γ/Σ (γνωσιακή θεραπεία) από το τηλέφωνο ή στο σπίτι σας, εάν δεν μπορείτε να βγείτε έξω.

Αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή

Τα αντικαταθλιπτικά με ΕΑΕΣ (Επιλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης) μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των εμμονών και των ψυχαναγκασμών, ακόμη και εάν δεν έχετε κατάθλιψη. Παραδείγματα συμπεριλαμβάνουν, τη σερτραλίνη, την φλουοξετίνη,την παροξετίνη, τη σιταλοπράμη και την φλουβοξαμίνη.

Γενικά είναι ασφαλή, ωστόσο, μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες τις πρώτες ημέρες, όπως νευρικότητα, πονοκέφαλο, ξηροστομία ή ναυτία. Τα αντικαταθλιπτικά με ΕΑΕΣ (Επιλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης) μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνα τους ή μαζί με τη ΓΣΘ (Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία), για ήπια έως σοβαρή ΙΨΔ. Οι μεγαλύτερες δόσεις φαρμακευτικής αγωγής, συνήθως λειτουργούν καλύτερα στην ΙΨΔ.

Εάν η θεραπεία με ένα αντικαταθλιπτικό ΕΑΕΣ δεν έχει βοηθήσει καθόλου μετά από 3 μήνες, το επόμενο βήμα είναι, να αντικατασταθεί με ένα διαφορετικό αντικαταθλιπτικό με SSRI ή με ένα φάρμακο, που ονομάζεται κλομιπραμίνη. Συστήνεται, να συνεχιστεί η φαρμακευτική αγωγή για τουλάχιστον 12 μήνες, εάν βοηθάει. Αυτά τα φάρμακα δεν είναι εθιστικά, αλλά θα πρέπει να μειώνονται σταδιακά, για αρκετές εβδομάδες, πριν τα διακόψουμε.

Αποτελεσματικότητα

Περίπου 6 στους 10 ανθρώπους, βελτιώνονται με την φαρμακευτική αγωγή. Κατά μέσο όρο, τα συμπτώματα μειώνονται, περίπου κατά το ένα τρίτο. Η φαρμακευτική αγωγή για τις εμμονές, όντως βοηθάει στο να μην επανέλθει η ΙΨΔ για όσο διάστημα λαμβάνετε την αγωγή, ακόμη και για αρκετά χρόνια μετά. Ωστόσο, περίπου 1 στους 3, από αυτούς που θα σταματήσουν την φαρμακευτική αγωγή, θα αποκτήσουν ξανά συμπτώματα τους επόμενους μήνες, αφότου σταματήσουν την θεραπεία.  Αυτό είναι λιγότερο πιθανό να συμβεί, εάν η φαρμακευτική αγωγή συνδυαστεί με τη ΓΣΘ (Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία).

Ποιά θεραπευτική προσέγγιση είναι καλύτερη για εμένα – η φαρμακευτική αγωγή ή το να κάνω θεραπεία;

Μπορείτε να δοκιμάσετε την θεραπεία έκθεσης (ERP), χωρίς επαγγελματική βοήθεια (σε πιο ήπιες καταστάσεις), η οποία είναι αποτελεσματική και δεν έχει παρενέργειες, εκτός από το άγχος. Από την άλλη, χρειάζεται πολύ μεγάλη προθυμία και πολύ σκληρή δουλειά, και όντως δημιουργεί ένα επιπλέον άγχος, για ένα μικρό χρονικό διάστημα.

Η ΓΣΘ (Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία) και η φαρμακευτική αγωγή είναι κατά πάσα πιθανότητα εξίσου αποτελεσματικές. Εάν απλά έχετε ήπια ΙΨΔ, η ΓΣΘ μπορεί από μόνη της, να αποδειχτεί αποτελεσματική.

Εάν έχετε ελαφρώς σοβαρή ΙΨΔ, τότε μπορείτε να διαλέξετε είτε τη ΓΣΘ (έως 10 ώρες συνεδριών με έναν θεραπευτή/τρια) ή μπορείτε πρώτα να ακολουθήσετε κάποια φαρμακευτική αγωγή (για 12 εβδομάδες). Εάν δεν αισθανθείτε καλύτερα, τότε θα πρέπει να ακολουθήσετε και τις δύο θεραπείες μαζί.  Μπορεί να υπάρχει λίστα αναμονής αρκετών μηνών, σε ορισμένα μέρη της χώρας, προκειμένου να δείτε έναν επαγγελματία.

Εάν έχετε σοβαρή ΙΨΔ, είναι πιθανώς προτιμότερο, να δοκιμάσετε εξ΄ αρχής την φαρμακευτική αγωγή μαζί με τη ΓΣΘ. Η φαρμακευτική αγωγή από μόνη της, αποτελεί μία επιλογή, εάν η ΙΨΔ σας είναι πιο σοβαρή, και αισθάνεστε, ότι δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε το άγχος της ERP (Θεραπεία Έκθεσης) και της ΙΨΔ σας. Η φαρμακευτική αγωγή βοηθάει 6 στους 10 ανθρώπους, αλλά υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα, η ΙΨΔ να επανέλθει στο μέλλον – περίπου στον 1 στους 3 από αυτούς, σε σύγκριση με τον 1 στους 5, από όσους κάνουν θεραπεία έκθεσης (ERP). Η φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να λαμβάνεται για περίπου ένα χρόνο, και κανονικά δεν θα πρέπει να είναι η πρώτη σας επιλογή, εάν είστε έγκυος ή εάν θηλάζετε.

Θα ήταν καλό, να συζητήσετε αυτές τις επιλογές με το γιατρό σας, ο οποίος θα μπορέσει να σας δώσει οποιεσδήποτε περαιτέρω πληροφορίες χρειάζεστε. Ενδέχεται, επίσης, να θέλετε να ρωτήσετε έμπιστους φίλους ή μέλη της οικογένειά σας σχετικά.

Τι γίνεται σε περίπτωση, που δεν βοηθάει η θεραπεία;

Ο γιατρός σου ενδέχεται, να σε παραπέμψει σε μία εξειδικευμένη ομάδα, που μπορεί να περιλαμβάνει ψυχιάτρους, ψυχολόγους, νοσοκόμους/ες, κοινωνικούς λειτουργούς και επαγγελματίες θεραπευτές/τριες. Αυτοί μπορεί, να προτείνουν:

• να προσθέσετε τη γνωσιακή θεραπεία στην θεραπεία έκθεσης ή στην φαρμακευτική αγωγή·
• να λαμβάνετε δύο φάρμακα για τις εμμονές ταυτοχρόνως, όπως για παράδειγμα την κλομιπραμίνη μαζί με την σιταλοπράμη·
• να προσθέσετε κάποια αντι-ψυχωσική φαρμακευτική αγωγή, όπως για παράδειγμα την αριπιπραζόλη ή την ρισπεριδόνη·
• τη θεραπεία άλλων ασθενειών (περίπου 1 στα 3 άτομα με ΙΨΔ έχει άγχος, κατάθλιψη ή πρόβλημα με την κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών)·
• τη συνεργασία με την οικογένεια και τους φροντιστές σας για τους στηρίξουν και να τους συμβουλεύσουν.

Αν δυσκολεύεστε να ζήσετε μόνοι σας, ενδέχεται να σας προτείνουν να βρείτε κατάλληλη στέγαση με άτομα που μπορούν να σας βοηθήσουν να γίνετε πιο ανεξάρτητος/η.

Με θεραπεία, οι προοπτικές για τα περισσότερα άτομα με ΙΨΔ είναι καλές. Ωστόσο, αν έχετε πολύ σοβαρή ΙΨΔ που δεν έχει βελτιωθεί:

• Ένα εντατικότερο καθημερινό πρόγραμμα ψυχολογικής θεραπείας (ΓΣΘ και μοντέλο προσέγγισης Ενσάρκωσης-Προβολής-Παιχνιδιών Ρόλου), στο οποίο θα διαμένετε στο νοσοκομείο κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
• Μια νέα προσέγγιση που ερευνάται αυτήν τη στιγμή είναι η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση, η οποία χρησιμοποιεί ηλεκτρικούς παλμούς για να ανακουφίσει τα συμπτώματα.
• Μια θεραπεία που προσφέρεται σπάνια, αν τίποτε άλλο δεν έχει βοηθήσει, είναι μια εγκεφαλική επέμβαση που ονομάζεται «αφαιρετική νευροχειρουργική επέμβαση». Πρόκειται για μια έσχατη λύση, καθώς ενδέχεται να υπάρξουν σοβαρές παρενέργειες.

Θα χρειαστεί να μπω σε νοσοκομείο για θεραπεία;

Η κατάσταση των περισσότερων ατόμων βελτιώνεται με τη λήψη φροντίδας από ένα ιατρείο γενικής ιατρικής ή μιας κλινικής που μπορεί να ενσωματωθεί σε ένα νοσοκομείο. Η εισαγωγή σε μια μονάδα ψυχικής υγείας συστήνεται μόνο εάν:

• τα συμπτώματά σας είναι πολύ σοβαρά, δεν μπορείτε να φροντίσετε τον εαυτό σας ή έχετε αυτοκτονικές σκέψεις·
• έχετε άλλα σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως μια διατροφική διαταραχή, σχιζοφρένεια, ψύχωση ή μια μορφή σοβαρής κατάθλιψης·
• η ΙΨΔ σας αποτρέπει από το να απευθυνθείτε σε μια κλινική για θεραπεία.

Ποιες θεραπείες δεν λειτουργούν για την ΙΨΔ;

Κάποιες από αυτές τις προσεγγίσεις ενδέχεται να λειτουργούν για άλλες παθήσεις, αλλά δεν υπάρχουν ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία υπέρ τους για την ΙΨΔ:

• Συμπληρωματικές ή εναλλακτικές θεραπείες όπως ή ύπνωση, η ομοιοπαθητική, ο βελονισμός και τα φυτικά φάρμακα, παρότι φαίνονται ελκυστικές επιλογές.
• Άλλα είδη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, εκτός εάν πάσχετε και από κατάθλιψη πέραν της ΙΨΔ.
• Υπνωτικά χάπια και ηρεμιστικά (ζοπικλόνη, διαζεπάμη και άλλες βενζοδιαζεπίνες) για περισσότερες από δύο εβδομάδες. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να γίνουν εθιστικά.
• Θεραπεία ζεύγους, εκτός εάν υπάρχουν άλλα προβλήματα στη σχέση πέρα από την ΙΨΔ. Είναι χρήσιμο ο/η σύντροφος και η οικογένεια να προσπαθήσουν να μάθουν περισσότερα για την ΙΨΔ και τους τρόπους που μπορούν να βοηθήσουν.
• Συμβουλευτική και ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία. Οι πιο εξειδικευμένες θεραπείες που περιγράφονται παραπάνω φαίνεται να λειτουργούν πολύ καλύτερα για τα συμπτώματα της ΙΨΔ. Ωστόσο, κάποια άτομα με ΙΨΔ το βρίσκουν χρήσιμο να μιλούν για την παιδική τους ηλικία και εμπειρίες του παρελθόντος.

Κι αν η αναμονή για την έναρξη γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας είναι μεγάλη;

Ο γενικός γιατρός σας μπορεί να σας παραπέμψει σε μια τοπική υπηρεσία που ονομάζεται «Βελτίωση της Πρόσβασης σε Ψυχολογικές Θεραπείες» (Improving Access to Psychological Therapies) ή σε μια εξειδικευμένη ομάδα ψυχικής υγείας.

Αυτήν τη στιγμή, υπάρχει έλλειψη επαγγελματιών στο Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου που έχουν εκπαιδευτεί στη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Σε κάποιες περιοχές, ίσως χρειαστεί να περιμένετε αρκετούς μήνες για να αρχίσετε τη θεραπεία. Οι πιστοποιημένοι ψυχοθεραπευτές είναι συνήθως εγγεγραμμένοι στη Βρετανική Ένωση Συμπεριφορικών και Γνωσιακών Ψυχοθεραπειών (British Association of Behavioural and Cognitive Psychotherapies).

Εάν τα μέτρα που περιγράφονται στην ενότητα «Πώς μπορώ να βοηθήσω τον εαυτό μου;» δεν βοηθούν, μπορείτε να ζητήσετε από τον γενικό γιατρό σας να αρχίσετε μια αγωγή επιλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης  στο μεταξύ.

Τι είδους βοήθεια μπορούν να παρέχουν η οικογένεια και οι φίλοι;

Ακολουθούν κάποιοι τρόποι με τους οποίους η οικογένεια και οι φίλοι μπορούν να προσφέρουν βοήθεια και υποστήριξη.

• Η συμπεριφορά κάποιου με ΙΨΔ μπορεί να είναι αρκετά εκνευριστική. Προσπαθήστε να θυμάστε ότι το άτομο δεν προσπαθεί να κάνει τον/η δύσκολο/η ή να συμπεριφερθεί παράξενα. Κάνει ό,τι μπορεί για να διαχειριστεί την κατάσταση.
• Μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος ώσπου κάποιος να αποδεχτεί ότι χρειάζεται βοήθεια. Ενθαρρύνετε το άτομο να διαβάσει σχετικά με την ΙΨΔ και να συζητήσει το θέμα με κάποιον επαγγελματία.
• Μάθετε περισσότερα σχετικά με την ΙΨΔ.
• Ίσως να μπορέσετε να συμβάλετε στις θεραπείες έκθεσης αντιδρώντας διαφορετικά στους ψυχαναγκασμούς του συγγενούς σας:
  • ενθαρρύνετε το άτομο να αντιμετωπίσει τρομακτικές καταστάσεις·
  • πείτε «όχι» στη συμμετοχή σε τελετουργικά ή ελέγχους·
  • μην τον/την καθησυχάζετε ότι όλα πάνε καλά.
• Μην ανησυχείτε μήπως κάποιος με εμμονικό φόβο ότι θα ασκήσει βία θα το κάνει κιόλας. Αυτό δεν συμβαίνει.
• Είναι καλύτερα να μην επιχειρήσετε να αποτρέψετε σωματικά κάποιον/α από τη διεξαγωγή ενός τελετουργικού.
• Ρωτήστε αν μπορείτε να συνοδεύσετε το άτομο σε μια επίσκεψη στον γενικό του γιατρό, ψυχίατρο ή άλλον επαγγελματία.

Τι άλλα είδη υποστήριξης και πηγές είναι διαθέσιμα;

Ομάδες υποστήριξης

OCD Action
Μια φιλανθρωπική οργάνωση για άτομα με ΙΨΔ, διαταραχή σωματικής δυσμορφίας, ψυχαναγκαστικό πείραγμα του δέρματος και τριχοτιλλομανία.

Γραμμή βοήθειας και πληροφοριών: 0845 390 6232

Email: support@ocdaction.org.uk.

OCD-UK
Εθνική ομάδα υποστήριξης για παιδιά και ενήλικες με ΙΨΔ.

Συμβουλευτική γραμμή: 0845 120 3778

Email: support@ocduk.org.  

Anxiety UK
Μια οργάνωση για άτομα με προβλήματα άγχους, συμπεριλαμβανομένων του πανικού, των φοβιών, της ΙΨΔ και συναφών παθήσεων. Παρέχει υποστήριξη σε πάσχοντες, στις οικογένειες και στους φροντιστές τους. Διαδικτυακή συνομιλία, email, βιβλία αυτοβοήθειας, CD, DVD και πηγές.

Γραμμή υποστήριξης: 0844 775774

Email: support@anxietyuk.org.uk.

Περαιτέρω πληροφορίες

NHS Choices
Πληροφορίες από το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με παθήσεις, θεραπείες, τοπικές υπηρεσίες και υγιεινούς τρόπους ζωής.

British Association for Behavioural & Cognitive Psychotherapies (BABCP)

Το βασικό σώμα για τις διαφορετικές ομάδες επαγγελματιών που προσφέρουν γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία εντός κι εκτός του Εθνικού Συστήματος Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου. Τηρεί πρότυπα ορθής πρακτικής, παρέχει πληροφορίες, φυλλάδια και διατηρεί μητρώο των μελών με τα οποία μπορεί να επικοινωνήσει κανείς για θεραπεία εκτός του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Τηλέφωνο: 0161 054 304· email: babcp@babcp.com. 

Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία υποβοηθούμενη από υπολογιστές

Για πληροφορίες σχετικά με πακέτα υπολογιστών αυτοβοήθειας για άγχος, κατάθλιψη, φοβίες, πανικό και ΙΨΔ, δείτε το φυλλάδιό μας για την γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία ή τους ακόλουθους συνδέσμους: 

• NICE
• Anxiety UK
• OCD in the 21st Century

Για περαιτέρω ενημέρωση

Reading Well Books on Prescription

Αυτό το σύστημα σάς βοηθάει στη διαχείριση της ευημερίας σας μέσω της ανάγνωσης βιβλίων αυτοβοήθειας. Η λίστα των βιβλίων προσυπογράφεται από άτομα που ζουν με τις αναφερθείσες παθήσεις και από επαγγελματίες υγείας, συμπεριλαμβανομένου του Βασιλικού Κολεγίου Ψυχιάτρων (Royal College of Psychiatrists). Υποστηρίζεται ευρέως από δημόσιες βιβλιοθήκες.

Κατανοώντας την καθοδήγηση NICE

Πληροφορίες για άτομα με ΙΨΔ ή διαταραχή σωματικής δυσμορφίας, τις οικογένειες και τους φροντιστές τους, και το κοινό.

Βιβλία

Break Free from OCD: Overcoming Obsessive Compulsive Disorder with CBT των Fiona Challacombe, Victoria Bream Oldfield και Paul Salkovskis, Vermillion.

Understanding Obsessions & Compulsions: A self-help manual του Frank Tallis, Sheldon Press.

Overcoming Obsessive-Compulsive Disorder: a self-help book using cognitive-behavioural techniques των David Veale και Robert Willson, Constable and Robinson.

Ευχαριστίες

Συντάχθηκε από τη Συντακτική Ομάδα Δημόσιας Συμμετοχής του Βασιλικού Κολεγίου Ψυχιάτρων (RCPsych Public Engagement Editorial Board)

Επιμέλεια εμπειρογνώμονα: Dr Paul Blenkiron

Επιμελητής σειράς: Dr Phil Timms

Υπεύθυνος σειράς: Thomas Kennedy