Anoreksja i bulimia

Below is a Polish translation of our information resource on anorexia and bulimia. You can also view our other Polish translations.

Mamy nadzieję, że te informacje będą pomocne, jeśli:

• ciągle myślisz o swojej wadze i wyglądzie ciała
• czujesz, że twoje odżywianie lub dieta może stanowić problem
• obsesyjnie korzystasz z innych sposobów utraty wagi, takich jak nadmierne ćwiczenia lub wymuszanie wymiotów
• podejrzewasz, że możesz mieć anoreksję lub bulimię
• inne osoby martwią się, że schudłeś za dużo
• masz kogoś wśród znajomych lub krewnych, syna lub córkę, którzy mają tego rodzaju problem.

Informacje te nie obejmują problemów związanych z nadwagą.

Wstęp

Każdy z nas ma inne nawyki żywieniowe. Istnieje wiele „stylów odżywiania”, które mogą pomóc nam zachować zdrowie. Są jednak takie, które wynikają z intensywnego strachu przed otyłością i tak naprawdę szkodzą naszemu zdrowiu. Nazywa się je „zaburzeniami odżywiania” i obejmują:

• jedzenie za dużo
• jedzenie zbyt mało
• stosowanie szkodliwych sposobów na pozbycie się kalorii.

W rzeczywistości „zaburzenia odżywiania” obejmują zwykle znacznie więcej niż tylko zachowania związane z jedzeniem, dlatego osoby nimi dotknięte nieustannie martwią się, jak uniknąć przyjmowania kalorii, „spalić” je lub jak się ich pozbyć. Często też sprawdzają swoją wagę i wygląd, unikają oglądania się w lustrze lub fotografowania, aby utwierdzić się w przekonaniu, że ich waga nie wzrosła.

Niniejsza ulotka dotyczy dwóch zaburzeń odżywiania – jadłowstrętu psychicznego (anoreksji) i bulimii. Te dwa zaburzenia opisane są oddzielnie, jednak

• objawy anoreksji i bulimii często się przeplatają
• ludzie mogą również przejść od bulimii do anoreksji lub mogą zacząć od objawów anoreksji, ale później rozwiną się objawy bulimii.

Kto cierpi na zaburzenia odżywiania?

Dziewczęta i kobiety są 10 razy bardziej narażone na anoreksję lub bulimię w porównaniu z chłopcami i mężczyznami.

Wydaje się jednak, że zaburzenia odżywiania występują coraz częściej u chłopców i mężczyzn – jest bardziej prawdopodobne, że rozwiną się u nich zaburzenia związane z nadmiernym wykonywaniem ćwiczeń fizycznych i chęcią posiadania muskularnej budowy ciała, a nie bardzo szczupłej sylwetki.

Jadłowstręt psychiczny

Jakie są objawy?

Zauważasz, że:

• coraz bardziej martwisz się o swoją wagę
• jesz coraz mniej - liczenie kalorii
• ćwiczysz coraz więcej, aby spalić kalorie
• nie możesz powstrzymać się od dążenia do utraty wagi, nawet jeśli ważysz znacznie poniżej bezpiecznej wagi dla swojego wieku i wzrostu
• palisz więcej lub żujesz gumę, aby utrzymać niską wagę
• obsesyjnie sprawdzasz swoją wagę, sylwetkę lub odbicie w lusterkach
• wycofujesz się z sytuacji społecznych, które mogą wiązać się z jedzeniem
• nosisz luźne ubrania, aby ukryć swoje ciało
• pijesz dużo wody przed ważeniem
• wykluczasz pewne grupy żywności i postrzegasz niektóre produkty jako „dobre” i „złe”
• unikasz posiłków, szczególnie w szkole
• tracisz zainteresowanie seksem
  • U dziewcząt i kobiet - cykle miesiączkowe stają się nieregularne lub ustają.
  • U mężczyzn i chłopców - ustają erekcje i mokre sny, jądra kurczą się.

Niektórzy ludzie zauważają, że rozwinęły się u nich inne problemy z obsesyjnymi zachowaniami, takimi jak konieczność trzymania się sztywnych harmonogramów i godzin czy też obawa przed „skażeniem”, potrzeba ciągłej nauki lub pracy albo trudności z odpowiedzialnym wydawaniem pieniędzy.

Kiedy może się pojawić?

Obecnie wiemy, że anoreksja może wystąpić u osób w każdym wieku, ale zwykle zaczyna się ona w wieku nastoletnim. Dotyka ona mniej więcej:

• 1 piętnastoletnią dziewczynkę na 150
• 1 piętnastoletniego chłopca na 1000.

Czym się ona objawia?

• Codziennie spożywasz bardzo mało kalorii. Jesz „zdrowo” – owoce, warzywa i sałatki – ale nie dostarczają one organizmowi wystarczającej ilości energii.
• Możesz także ćwiczyć, stosować pigułki odchudzające lub więcej palić, aby utrzymać niską wagę.
• Odmawiasz sobie jedzenia, ale kupujesz je i gotujesz dla innych.
• Nadal odczuwasz głód jak zawsze, a właściwie nie możesz przestać myśleć o jedzeniu.
• Coraz bardziej boisz się przybierać na wadze i jesteś bardziej zdeterminowany(-a), aby utrzymać wagę znacznie poniżej normy.
• Twoja rodzina jako pierwsza może zauważyć twoją chudość i utratę wagi.
• Może się okazać, że nie będziesz w stanie powiedzieć innym ludziom, ile naprawdę jesz i ile tracisz na wadze.
• Możesz również prowokować wymioty, jeśli zjesz coś, co nie było wcześniej zaplanowane, zwłaszcza jeśli stracisz kontrolę nad jedzeniem i zaczniesz się objadać. Nie jest to jednak bulimia, ale odmiana anoreksji zwana „anoreksją bulimiczną”. Osoby cierpiące na bulimię zazwyczaj mieszczą się w prawidłowym zakresie masy ciała.

Bulimia

Jakie są objawy?

Zauważasz, że:

• coraz bardziej martwisz się o swoją wagę
• objadasz się (patrz poniżej)
• powodujesz wymioty i/lub używasz środków przeczyszczających lub innych sposobów na pozbycie się kalorii
• masz nieregularne miesiączki
• czujesz się zmęczony(-a)
• czujesz się winny(-a)
• utrzymujesz prawidłową wagę pomimo wysiłków związanych ze stosowaniem diety.

Kiedy może się pojawić?

Bulimia często zaczyna się w okresie nastoletnim. Jednak ludzie mogą cierpieć na nią przez kilka lat, zanim zdecydują się zwrócić o pomoc. Ludzie najczęściej zwracają się o pomoc, gdy następują jakieś zmiany w ich życiu – początek nowego związku lub konieczność zamieszkania pierwszy raz z innymi ludźmi.

Około 4 na 100 kobiet w pewnym momencie życia cierpi na bulimię, liczba mężczyzn jest nieco mniejsza.

Objadanie się

• Bierzesz wszystko z lodówki lub wychodzisz i kupujesz dużo tuczącej żywności, której normalnie unikasz.
• Następnie zjadasz wszystko szybko, zwykle w tajemnicy.
• Możesz zjeść do końca całe paczki ciastek, kilka pudełek czekoladek i kilka ciast w ciągu zaledwie kilku godzin.
• Możesz nawet zabrać czyjeś jedzenie lub ukraść je ze sklepu, aby zaspokoić potrzebę objadania się.
• Objadanie się może zacząć się od zaplanowanego posiłku, ale ponieważ ograniczasz to, co jesz, okazuje się, że normalny posiłek cię nie satysfakcjonuje i nie możesz przestać jeść.
• Potem czujesz się przejedzony(-a) i wzdęty(-a) – prawdopodobnie masz poczucie winy i przygnębienia. Próbujesz pozbyć się spożytego jedzenia, wywołując wymioty lub stosując środki przeczyszczające. Jest to bardzo nieprzyjemne i męczące, ale wpadasz w rutynę objadania się, wymiotów i/lub przeczyszczania.

Kompulsywne objadanie się

Jeśli cierpisz na to zaburzenie, będziesz przestrzegać diety i objadać się, ale bez wywoływania wymiotów. 

Jest to bardzo stresujące i możesz bardzo przybrać na wadze.

Terapie psychologiczne mogą być pomocne, a twój lekarz rodzinny może skierować cię na program IAPT ( Improving Access to Psychological Therapies - Łatwiejszy dostęp do terapii psychologicznych).

Więcej informacji na temat leczenia tego zaburzenia można znaleźć na stronie NHS Choices website.

Jak anoreksja i bulimia mogą na ciebie wpływać?

Jeśli nie spożywasz wystarczającej ilości kalorii, możesz odczuwać:

Objawy psychologiczne

• Źle sypiasz.
• Trudno ci się skoncentrować lub jasno myśleć o czymkolwiek innym niż jedzenie i kalorie.
• Odczuwasz przygnębienie.
• Tracisz zainteresowanie innymi ludźmi.
• Masz obsesyjne myśli dotyczące żywności i odżywiania się (a czasem innych rzeczy, takich jak mycie, sprzątanie lub porządek).

Objawy fizyczne

• Masz trudności z jedzeniem, ponieważ twój żołądek się skurczył.
• Czujesz zmęczenie, osłabienie i jest ci zimno, gdy metabolizm twojego organizmu zwalnia.
• Masz zaparcia.
• Zauważasz zmiany w wyglądzie włosów i skóry. Niektóre osoby łysieją, ale na innych częściach ciała niż głowa wyrasta im puszyste owłosienie. Skóra staje się sucha i mogą wystąpić odleżyny.
• Nie osiągasz pełnego wzrostu lub „tracisz wzrost” poprzez „pochyloną” postawę.
• Kości stają się kruche i łatwo się łamią.
• Kobiety nie mogą zajść w ciążę.
• Następuje uszkodzenie wątroby, szczególnie jeśli pijesz alkohol.
• W skrajnych przypadkach możesz umrzeć. Anoreksja charakteryzuje się najwyższym wskaźnikiem śmiertelności spośród wszystkich zaburzeń psychicznych.

Jeśli wymiotujesz, możesz:

• utracić szkliwo na zębach (rozpuszcza się ono pod wpływem kwasu żołądkowego zawartego w wymiocinach)
• mieć opuchniętą twarz (gruczoły ślinowe na policzkach puchną)
• zauważyć nieregularne bicie serca - kołatanie serca (wymioty zaburzają równowagę soli we krwi)
• czuć się słabo
• stale odczuwać zmęczenie
• doświadczyć ogromnych wahań wagi (patrz poniżej)
• uszkodzić nerki
• mieć napady epilepsji
• nie móc zajść w ciążę.

Jeśli używasz dużo środków przeczyszczających, możesz:

• mieć utrzymujący się ból brzucha
• mieć opuchnięte palce
• doznać uszkodzenia mięśni jelit, przez co nigdy już nie będziesz w stanie korzystać z toalety bez stosowania środków przeczyszczających (ciągłe używanie środków przeczyszczających może uszkodzić mięśnie jelit)
• mieć duże wahania wagi. Podczas przeczyszczania tracisz dużo płynów, ale uzupełnisz ich poziom ponownie, kiedy wypijesz wodę (przy stosowaniu środków przeczyszczających nie tracisz kalorii).

Co powoduje zaburzenia odżywiania?

Nie ma na to prostej odpowiedzi, ale wszystkie poniższe teorie można uznać za wyjaśnienia:

• Genetyka: Istnieje wiele dowodów na to, że zaburzenia odżywiania występują w rodzinach, nawet jeśli osoby cierpiące na nie niekoniecznie mieszkają razem, oraz że pewne geny czynią ludzi bardziej podatnymi nie tylko na zaburzenia odżywiania, ale także na schorzenia z nimi związane.
• Brak „wyłącznika”: Większość z nas może stosować dietę tylko przez określony czas, zanim organizm powie nam, że nadszedł czas, aby ponownie zacząć jeść. Niektóre osoby chore na anoreksję mogą nie mieć tego samego „wyłącznika” w ciele i przez długi czas mogą utrzymywać niebezpiecznie niską masę ciała.
• Kontrola: Dieta może być bardzo satysfakcjonująca. Większość z nas zna to uczucie osiągnięcia celu, gdy waga wskazuje nam, że straciliśmy kilka kilogramów. Dobrze jest mieć poczucie, że potrafimy się kontrolować w jasny, widoczny sposób. Może się jednak zdarzyć, że twoja waga jest jedyną częścią twojego życia, nad którą czujesz, że masz jakąkolwiek kontrolę.
• Dojrzewanie: Anoreksja może odwrócić niektóre fizyczne zmiany związane z dorosłością – owłosienie łonowe i na twarzy u mężczyzn, piersi i miesiączki u kobiet. Może to pomóc odsunąć w czasie wyzwania związane z wiekiem, zwłaszcza te seksualne.
• Presja społeczeństwa: Nasze otoczenie społeczne ma ogromny wpływ na nasze zachowanie. W społeczeństwach, które nie przywiązują wagi do bycia szczupłym, występuje mniej zaburzeń odżywiania. W miejscach, w których ceni się szczupłość, np. w szkołach baletowych, częściej występują zaburzenia odżywiania. „Szczupłe jest piękne” w kulturze zachodniej. Telewizja, gazety i czasopisma pokazują zdjęcia wyidealizowanych, sztucznie wyszczuplonych ludzi. W przypadku osób o negatywnym obrazie własnego ciała siłownie i kluby fitness mogą również wzmocnić tę percepcję. Dlatego od czasu do czasu większość z nas próbuje przejść na dietę. Niektórzy z nas mogą stosować zbyt rygorystyczne diety, ale u osoby, która może być narażona na ryzyko wystąpienia zaburzeń odżywiania, może to spowodować, że dieta będzie niebezpieczna i może rozwinąć się anoreksja.
• Rodzina: Jedzenie jest ważną częścią naszych relacji z innymi ludźmi. Przyjmowanie jedzenia sprawia przyjemność, a jego odmowa może urazić drugą osobę. Jest to szczególnie widoczne w sytuacjach rodzinnych. Powiedzenie „nie” jedzeniu może być jedynym sposobem, w jaki możesz wyrazić swoje uczucia lub mieć wpływ na sprawy rodzinne. Otwarta i szczera komunikacja pomiędzy opiekunem a osobą cierpiącą jest tu kluczowa. Ważne jest również, aby nie być zbyt osądzającym. Z drugiej strony kochające rodziny często próbują chronić cię przed konsekwencjami zaburzeń odżywiania, a to może oznaczać, że zaburzenia odżywiania mogą trwać dłużej.
• Depresja: Większość z nas jadła dla pocieszenia, gdy byliśmy zdenerwowani lub nawet po prostu znudzeni. Osoby cierpiące na bulimię często popadają w depresję i może się zdarzyć, że napady objadania się będą początkowo sposobem radzenia sobie z uczuciem bycia nieszczęśliwym. Niestety wymioty i stosowanie środków przeczyszczających mogą sprawić, że będziesz się czuć równie źle.
• Niska samoocena: Osoby chore na anoreksję i bulimię często nie mają zbyt dobrej opinii o sobie i nieprzychylnie porównują się z innymi ludźmi. Utrata wagi może być sposobem na zdobycie poczucia szacunku i własnej wartości.
• Niepokój emocjonalny: Wszyscy reagujemy inaczej, gdy dzieją się złe rzeczy lub gdy coś zmienia się w naszym życiu. Anoreksja i bulimia są powiązane z:
  • trudnościami życiowymi
  • wykorzystywaniem seksualnym
  • chorobami fizycznymi
  • przykrymi wydarzeniami - śmierć lub rozpad związku
  • ważnymi wydarzeniami - ślub lub opuszczenie domu.
• Błędne koło: Zaburzenie odżywiania może trwać nawet wtedy, gdy minie pierwotny stres lub jego przyczyna. Gdy żołądek się skurczy, jedzenie może powodować dyskomfort i strach.
• Przyczyny fizyczne: Niektórzy lekarze uważają, że może istnieć przyczyna fizyczna, której jeszcze nie rozumiemy.
• Niektóre choroby i metody leczenia: Stosunkowo często występuje anoreksja u osób cierpiących na cukrzycę, mukowiscydozę lub inne choroby, w przypadku których należy monitorować dietę i bez odpowiedniego leczenia następuje utrata masy ciała. Zaniedbanie zdrowia w celu utraty wagi może być kuszące, ale jest to szczególnie niebezpieczne.

Mężczyźni, osoby ze specjalnymi potrzebami i młodsze dzieci

Czy w przypadku mężczyzn jest inaczej?

• Wydaje się, że zaburzenia odżywiania zaczęły pojawiać się częściej u chłopców i mężczyzn.
• Zaburzenia odżywiania częściej występują w zawodach wymagających niskiej masy ciała (lub niskiej zawartości tkanki tłuszczowej). Należą do nich jazda konna, kulturystyka, zapasy, boks, taniec, pływanie, lekkoatletyka i wioślarstwo.
• Być może jest tak, że mężczyźni zamiast przemilczać ich problem, szukają obecnie pomocy w leczeniu zaburzeń odżywiania.

Osoby ze specjalnymi potrzebami i młodsze dzieci

Trudności w nauce, autyzm lub inne problemy rozwojowe mogą zakłócać prawidłowe odżywianie. Na przykład niektóre osoby z autyzmem mogą nie lubić koloru lub konsystencji żywności i odmawiać jej jedzenia.

Problemy z jedzeniem u dzieci w wieku przedszkolnym wynikają raczej z konsystencji jedzenia, „wybrednego jedzenia” lub złości, a nie z chęci bycia bardzo szczupłym. Sposoby radzenia sobie z tymi problemami różnią się znacznie od sposobów leczenia anoreksji i bulimii.

Czy ten problem mnie dotyczy?

W kwestionariuszu „SCOFF” używanym przez lekarzy zadaje się pytanie:

• czy wywołujesz u siebie wymioty (ang. Sick), bo masz uczucie nieprzyjemnej sytości?
• czy martwisz się, że nie masz kontroli (ang. Control) nad tym, ile jesz?
• czy ostatnio schudłeś(-aś) więcej niż 6 kilogramów (ang. One stone) w ciągu trzech miesięcy?
• czy wierzysz, że jesteś gruby(-a) (ang. Fat), kiedy inni mówią, że jesteś szczupły(-a)?
• czy powiedziałbyś, że jedzenie (ang. Food) dominuje w Twoim życiu?

Jeśli odpowiesz „tak” na dwa lub więcej z tych pytań, możesz mieć zaburzenia odżywiania.

Jak mogę sobie pomóc?

Bulimię można czasami pokonać, korzystając z podręcznika samopomocy pod okiem terapeuty.

Anoreksja zwykle wymaga bardziej zorganizowanej pomocy ze strony kliniki lub terapeuty. Mimo wszystko warto zdobyć jak najwięcej informacji na temat dostępnych opcji, aby móc dokonać najlepszego dla siebie wyboru.

Co możesz zrobić:

• Trzymaj się stałych pór posiłków – śniadania, obiadu i kolacji. Jeśli twoja waga jest bardzo niska, spożywaj także przekąski rano, po południu i wieczorem.
• Spróbuj pomyśleć o jednym małym kroku, który możesz zrobić w kierunku zdrowszego sposobu odżywiania. Jeśli nie jesteś w stanie zjeść śniadania, spróbuj w porze śniadania posiedzieć kilka minut przy stole i po prostu wypić szklankę wody. Kiedy już się do tego przyzwyczaisz, zjedz tylko trochę, nawet pół kromki tosta – ale rób to codziennie.
• Prowadź dziennik, w którym zapiszesz, co jesz, kiedy to jesz oraz jakie masz myśli i uczucia każdego dnia. Możesz to wykorzystać, aby sprawdzić, czy istnieją powiązania między tym, jak się czujesz, o czym myślisz i tym, jak jesz.
• Staraj się otwarcie mówić o tym, co jesz, a czego nie, zarówno przed sobą, jak i innymi ludźmi. Tajemnica jest jednym z najbardziej izolujących aspektów zaburzeń odżywiania.
• Pamiętaj, że nie zawsze musisz coś osiągać – czasem możesz sobie coś odpuścić.
• Przypomnij sobie, że jeśli schudniesz więcej, w niedalekiej perspektywie będziesz czuć się bardziej niespokojny(-a) i przygnębiony(-a), chociaż możesz poczuć się lepiej przez krótki czas.
• Zrób dwie listy – jedną z tym, co przyniosły ci zaburzenia odżywiania, drugą z tym, co przez nie zostało utracone. Pomoże ci w tym książka samopomocy.
• Staraj się traktować przyjaźnie swoje ciało, nie karz go.
• Upewnij się, że wiesz, jaka jest dla ciebie rozsądna waga i czy rozumiesz dlaczego.
• Przeczytaj historie o doświadczeniach innych osób w procesie zdrowienia. Można je znaleźć w poradnikach lub w internecie.
• Pomyśl o dołączeniu do grupy samopomocy, takiej jak B-eat. Twój lekarz rodzinny może również polecić taką grupę.
• Unikaj witryn i sieci społecznościowych, które zachęcają do utraty wagi i utrzymania bardzo niskiej masy ciała. Zachęcają cię one do niszczenia swojego zdrowia, ale nie zrobią nic, aby ci pomóc, gdy zachorujesz.

Czego nie powinno się robić:

• Nie waż się częściej niż raz w tygodniu.
• Nie trać czasu na sprawdzanie swojego ciała i patrzenie na siebie w lustrze. Nikt nie jest idealny. Im dłużej na siebie patrzysz, tym większe jest prawdopodobieństwo, że znajdziesz coś, co ci się nie spodoba. Ciągłe sprawdzanie może sprawić, że najbardziej atrakcyjna osoba będzie niezadowolona ze swojego wyglądu.
• Nie odcinaj się od rodziny i przyjaciół. Możesz mieć taki zamiar, bo uważają, że jesteś za chudy(-a), ale mogą być dla ciebie ratunkiem.

Co się stanie, jeśli nie otrzymam pomocy lub nie zmienię nawyków żywieniowych?

Większość osób z poważnymi zaburzeniami odżywiania zostanie poddana jakiejś formie leczenia, więc nie jest pewne, co się stanie, jeśli nic nie zostanie w tym kierunku zrobione.

Wygląda jednak na to, że większość poważnych zaburzeń odżywiania nie ustępuje sama.

Niektóre osoby cierpiące na anoreksję umierają.

Ćwiczenia przy zaniżonej wadze są niebezpieczne, szczególnie jeśli ćwiczysz na świeżym powietrzu w zimne dni.

Uzyskanie profesjonalnej pomocy w przypadku anoreksji

Twój lekarz rodzinny może skierować cię do specjalisty, psychiatry lub psychologa.

Możesz wybrać prywatnego terapeutę, grupę samopomocy lub klinikę, ale zawsze bezpieczniej jest poinformować swojego lekarza rodzinnego, co się dzieje.

Mądrze jest przeprowadzić dokładne badanie stanu zdrowia fizycznego. Twoje zaburzenia odżywiania mogą być przyczyną problemów ze zdrowiem fizycznym. Rzadziej możesz mieć nierozpoznaną chorobę.

Najbardziej pomocne metody leczenia będą prawdopodobnie zależeć od Twoich konkretnych objawów, wieku i sytuacji.

Pierwsze kroki po skierowaniu na leczenie anoreksji

• Psychiatra lub psycholog będzie chciał najpierw z Tobą porozmawiać, aby dowiedzieć się, kiedy problem się zaczął i jak się rozwinął. Zostaniesz zważony(-a) i, w zależności od tego, ile schudłeś(-aś), może być konieczne przeprowadzenie badania fizykalnego oraz badania krwi. Za twoją zgodą psychiatra prawdopodobnie będzie chciał porozmawiać z twoją rodziną (i być może przyjacielem), aby zobaczyć, jakie światło mogą rzucić na problem. Jeśli nie chcesz, aby twoja rodzina angażowała się w leczenie, nawet bardzo mali pacjenci mają prawo do poufności. Czasami może to być właściwe ze względu na przemoc lub stres w rodzinie.
• Jeśli nadal mieszkasz z rodzicami, ich zadaniem może być sprawdzenie, jakie jedzenie jesz, przynajmniej na początku. Wiąże się to z zapewnieniem, że jesz regularne posiłki z resztą rodziny i dostarczasz organizmowi wystarczającą ilość kalorii. Będziesz regularnie spotykać się z terapeutą, zarówno w celu sprawdzenia masy ciała, jak i uzyskania wsparcia.
• Radzenie sobie z tą sytuacją może być stresujące dla wszystkich, których to dotyczy, dlatego także twoja rodzina może potrzebować wsparcia. Nie musi to koniecznie oznaczać, że na sesje terapeutyczne musi przychodzić cała rodzina (choć w przypadku młodszych osób może to być pomocne). Oznacza to jednak, że twoja rodzina może uzyskać pomoc w zrozumieniu problemu i radzeniu sobie z nim. Jednak zaangażowanie rodziców u boku osoby cierpiącej wraz z psychiatrą może czasami pomóc w powrocie do zdrowia.
• Będziesz mieć okazję omówić wszystko, co może cię niepokoić – relacje, naukę, pracę lub wyzwania związane z poczuciem pewności siebie.
• Na początku prawdopodobnie nie będziesz chciał(a) myśleć o powrocie do normalnej wagi, ale by poczuć się lepiej – a aby poczuć się lepiej, musisz wrócić do prawidłowej wagi. Co musisz wiedzieć:
  • jaka jest twoja zdrowa waga?
  • ile posiłków dziennie potrzebujesz, żeby ją osiągnąć?
  • jak upewnić się, że nie staniesz się otyły(-a)?
  • jak upewnić się, że masz kontrolę nad tym, co jesz?

Psychoterapia lub poradnictwo w przypadku anoreksji

• Obejmuje ona rozmowę z terapeutą, być może przez godzinę tygodniowo, na temat Twoich myśli i uczuć. Pomoże to zrozumieć, jak zaczął się problem i jak możesz zmienić niektóre sposoby myślenia i odczuwania różnych rzeczy. Rozmowa o pewnych rzeczach może być przygnębiająca, ale dobry terapeuta pomoże to zrobić w taki sposób, by pomóc ci lepiej radzić sobie z trudnościami. Terapeuci pomogą ci także bardziej docenić siebie i odbudować poczucie własnej wartości.
• Często oferowane są specjalnie ukierunkowane wersje terapii poznawczo-behawioralnej i terapii interpersonalnej, gdy poczujesz się na tyle dobrze, by móc skorzystać z wyzwań terapii i nie będą wywoływać one dodatkowego stresu. Wydaje się, że stres może pogorszyć sytuację, a nie ją polepszyć, jeśli poddajesz się terapii, gdy twoja waga jest niska lub spada.
• Czasami można to zrobić w małej grupie osób z podobnymi problemami.
• Za twoją zgodą można dołączyć innych członków rodziny. Najlepiej popartą badaniami formą terapii rodzinnej w przypadku anoreksji jest „model Maudsleya”. Osoby dorosłe posiadające partnera mogą być traktowane jak para. Krewni i opiekunowie mogą również spotykać się oddzielnie podczas sesji, aby pomóc im zrozumieć twój stan, jak mogą z tobą współpracować i jak mogą sobie poradzić z tą sytuacją.
• Taka forma leczenia może trwać miesiącami, a nawet latami.
• Lekarz zasugeruje przyjęcie do szpitala tylko wtedy, gdy powyższe kroki nie pomogą lub jeśli pacjent ma niebezpieczną dla życia niedowagę.

Leczenie szpitalne

Obejmuje ono również kontrolę spożycia posiłków i rozmawianie o problemach, tylko w bardziej nadzorowany i uporządkowany sposób.

• Zostaną wykonane badania krwi w celu sprawdzenia, czy nie cierpisz na anemię lub czy jesteś narażony(-a) na infekcję.
• Regularne kontrole wagi – aby mieć pewność, że powoli przybierasz na wadze.
• Mogą być potrzebne inne testy, aby monitorować wszelkie problemy z sercem, płucami i kośćmi.

Porady i pomoc w zakresie odżywiania i ćwiczeń

• Może się z Tobą spotkać dietetyk, aby omówić zdrowe odżywianie – ile jesz i jak upewnić się, że otrzymujesz wszystkie składniki odżywcze potrzebne, by cieszyć się zdrowiem.
• Przez pewien czas możesz potrzebować suplementacji witamin i minerałów, ponieważ twojemu organizmowi może brakować niezbędnych składników odżywczych.
• Powrót do prawidłowej wagi można osiągnąć jedynie poprzez zwiększenie spożytych posiłków, co na początku może być bardzo trudne. Personel pomoże ci:
• Ustalić rozsądne cele dotyczące przybierania na wadze
• Jeść regularnie
• Pokonać niepokój, który odczuwasz
• Twój lekarz pierwszego kontaktu będzie mógł skierować cię do odpowiednio wykwalifikowanego fizjologa specjalizującego się w ćwiczeniach fizycznych, aby doradził ci odpowiednią ilość, rodzaj i intensywność ćwiczeń.

Leki pomagające walczyć z anoreksją

Lekarze czasami przepisują leki, które pomagają zmniejszyć niepokój odczuwany podczas zmagania się z chorobą, a zwłaszcza ograniczyć „rozmyślania”, które opisują osoby cierpiące.

Najczęściej stosowany jest lek Olanzapina, ponieważ jest on najbezpieczniejszy u młodych ludzi i osób z niską wagą. Może być skuteczniejszy niż diazepam i podobne leki i rzadziej powoduje uzależnienie.

Przybieranie na wadze to nie to samo, co powrót do zdrowia – ale bez przybierania na wadze nie można odzyskać zdrowia. Osobom poważnie głodującym zwykle trudno jest się skoncentrować i jasno myśleć, zwłaszcza o swoich uczuciach.

Przymusowe leczenie anoreksji

Zdarza się to niezwykle rzadko. Ma to miejsce tylko wówczas, gdy stan zdrowia danej osoby jest na tyle zły, że:

• nie potrafi samodzielnie podjąć właściwych decyzji
• należy ją chronić przed poważnymi krzywdami.

W anoreksji może się to zdarzyć, jeśli twoja waga jest tak niska, że twoje zdrowie (lub życie) jest zagrożone, a utrata wagi poważnie wpływa na twój sposób myślenia.

Jak skuteczne jest leczenie anoreksji?

• Ponad połowa chorych wraca do zdrowia, choć choroba trwa średnio 6-7 lat.
• Pełne wyzdrowienie może nastąpić nawet po 20 latach ciężkiej anoreksji.
• Wcześniejsze badania bardzo ciężko chorych osób przyjętych do szpitala sugerowały, że jedna na pięć z nich może umrzeć. Przy nowoczesnej opiece śmiertelność jest znacznie niższa, jeśli dana osoba pozostaje w kontakcie z opieką medyczną.
• Dopóki serce i inne narządy nie ulegną uszkodzeniu, większość powikłań związanych z niedożywieniem wydaje się ustępować powoli, gdy dana osoba zjada wystarczającą ilość pożywienia.

Uzyskanie profesjonalnej pomocy w przypadku bulimii

Twój lekarz rodzinny może skierować cię do specjalisty, psychiatry lub psychologa.

Możesz wybrać prywatnego terapeutę, grupę samopomocy lub klinikę, ale zawsze bezpieczniej jest poinformować swojego lekarza rodzinnego, co się dzieje.

Mądrze jest przeprowadzić dokładne badanie stanu zdrowia fizycznego. Twoje zaburzenia odżywiania mogą być przyczyną problemów ze zdrowiem fizycznym. Rzadziej możesz mieć nierozpoznaną chorobę.

Najbardziej pomocne metody leczenia będą prawdopodobnie zależeć od Twoich specyficznych objawów, wieku i okoliczności.

Psychoterapia w leczeniu bulimii

Wykazano, że w leczeniu bulimii skuteczne są dwa rodzaje psychoterapii. Obie odbywają się w cotygodniowych sesjach przez około 20 tygodni.

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)

Zwykle odbywa się ona z indywidualnym terapeutą, przy użyciu poradnika, podczas sesji grupowych lub przy użyciu płyty CD.

CBT pomaga szczegółowo przyjrzeć się swoim myślom i uczuciom. Być może będziesz musiał prowadzić dziennik swoich nawyków żywieniowych, aby dowiedzieć się, co wywołuje napady objadania się.

Następnie możesz wypracować lepsze sposoby myślenia o tych sytuacjach i uczuciach oraz radzenia sobie z nimi. Podobnie jak podczas leczenia anoreksji, terapeuta pomoże ci odzyskać poczucie własnej wartości jako osoby.

Terapia interpersonalna (IPT)

Zwykle odbywa się to również z indywidualnym terapeutą, ale koncentruje się bardziej na relacjach z innymi ludźmi. Być może straciłeś przyjaciela, lub umarła ukochana osoba, a może przeszłaś/przeszedłeś w swoim życiu dużą zmianę, na przykład przeprowadzkę. Terapia pomoże ci odbudować wspierające relacje, które będą w stanie zaspokoić twoje potrzeby emocjonalne lepiej niż jedzenie.

Porady żywieniowe pomocne przy bulimii

Wspierają one powrót do regularnego odżywiania, dzięki czemu będziesz mógł/mogła utrzymać stałą wagę bez głodowania i wymuszania wymiotów. Dietetyk może służyć radą w zakresie zdrowego odżywiania.

Pomocny może być przewodnik taki jak „Getting Better BITE by BITE” (zobacz referencje).

Lekarstwa na bulimię

Nawet jeśli nie cierpisz na depresję, wysokie dawki leków przeciwdepresyjnych, takich jak fluoksetyna (Prozac), mogą zmniejszyć potrzebę objadania się.

Może to złagodzić objawy w ciągu 2-3 tygodni i stanowić „rozpoczęcie” psychoterapii. Niestety, bez innych form pomocy, korzyści, jakie przynoszą, po pewnym czasie ustępują.

Jak skuteczne jest leczenie bulimii?

• Około połowa chorych wraca do zdrowia, ograniczając objadanie się i przeczyszczanie o co najmniej połowę. Nie jest to całkowite wyleczenie, ale pozwoli ci odzyskać kontrolę nad swoim życiem, przy mniejszych zakłóceniach ze strony problemów z jedzeniem.
• Wynik jest gorszy, jeśli masz także problemy z narkotykami, alkoholem lub samookaleczeniem.
• Terapia CBT i IPT działają równie skutecznie po roku, choć wydaje się, że CBT zaczyna działać nieco wcześniej.
• Istnieją pewne dowody na to, że połączenie leków i psychoterapii jest bardziej skuteczne niż leczenie każdą z tych metod osobno.
• Powrót do zdrowia zwykle następuje powoli, w ciągu kilku miesięcy lub wielu lat.

Więcej informacji

Porady internetowe

B-eat (dawniej Eating Disorders Association - Stowarzyszenie Zaburzeń Odżywiania): Infolinia dla dorosłych: 0845 634 1414; infolinia dla młodzieży b-eat (poniżej 25 roku życia): 0845 634 7650. B-eat to wiodąca brytyjska organizacja charytatywna wspierająca osoby dotknięte zaburzeniami odżywiania lub problemami z jedzeniem, w tym rodziny i przyjaciół.

Bodywhys – The Eating Disorders Association of Ireland: Telefon zaufania: 1890 200 444. Email: info@bodywhys.ie

DWED (Strona internetowa dla diabetyków z zaburzeniami odżywiania)

Eating Disorder Hope: Amerykańska witryna internetowa oferująca informacje, możliwości leczenia zaburzeń odżywiania, narzędzia i zasoby do odzyskiwania zdrowia dla osób cierpiących na zaburzenia odżywiania, podmiotów, zajmujących się ich leczeniem oraz ich bliskich.

Healthtalk.org: zawiera sekcję poświęconą młodym ludziom z zaburzeniami odżywiania.

Mental Health Ireland
Email: information@mentalhealthireland.ie. Niesie pomoc osobom chorym psychicznie i promuje pozytywny stan psychiczny.

NHS 111: Możliwości oferowane przez NHS: Zadzwoń pod numer 111, jeśli potrzebujesz szybkiej pomocy medycznej, numer alarmowy w nagłych przypadkach to 999. Jest on dostępny 24 godziny na dobę, 365 dni w roku, połączenia są bezpłatne z telefonów stacjonarnych i komórkowych.

Zasoby CBT online

• Overcoming Bulimia [Pokonać Bulimię]
• Overcoming Anorexia [Pokonać Anoreksję]

Dodatkowa lektura

Breaking free from anorexia nervosa: a survival guide for families, friends and sufferers [Uwolnić się od anoreksji: poradnik przetrwania dla rodzin, przyjaciół i osób cierpiących na tę chorobę] autorstwa Janet Treasure (Psychology Press).

Anorexia nervosa and bulimia: how to help [Anoreksja i bulimia: jak pomóc], autorzy M. Duker i R. Slade (Open University Press).

Zaburzenia odżywiania: A parents' guide [Poradnik dla rodziców] autorzy Rachel Bryant-Waugh i Brian Lask (Penguin Books).

Uczenie się oparte na umiejętnościach w zakresie opieki nad bliską osobą cierpiącą na zaburzenia odżywiania: The New Maudsley Method. [Nowa metoda Maudsleya.] Janet Treasure, Grainne Smith i Anna Crane.

Bulimia Nervosa and Binge eating: A guide to recovery [Bulimia i objadanie się: przewodnik powrotu do zdrowia] autorstwa P. J. Coopera oraz Christophera Fairbairna (Constable and Robinson).

Overcoming binge eating [Pokonanie napadowego objadania się] autorstwa Christophera Fairburna (Guildford Press).

Getting better BITE by BITE: A survival kit for sufferers of bulimia nervosa and binge eating disorders [Coraz lepiej krok po kroku: zestaw przetrwania dla osób cierpiących na bulimię i zaburzenia objadania się] autorstwa Janet Treasure i Ulrike Schmidt (Hove Psychology Press).

Anorexia Nervosa and Related Eating Disorders [Jadłowstręt i powiązane zaburzenia odżywiania] (ANRED).

Wskazówki dotyczące samopomocy: http://www.anred.com/slf_hlp.html

Bibliografia i odwołania

• Agras, W. S.,Walsh, B.T., Fairburn, C. G., i inni (2000) A multicentre comparison of cognitive-behavioural therapy and interpersonal psychotherapy for bulimia nervosa. [Wieloośrodkowa analiza porównawcza terapii poznawczo-behawioralnej i psychoterapii interpersonalnej w leczeniu bulimii.] Archives of General Psychiatry, 57, 459-466.
• Bacaltchuk J., Hay P., Trefiglio R. Antidepressants versus psychological treatments and their combination for bulimia nervosa (Cochrane Review). [Leki przeciwdepresyjne a terapie psychologiczne i ich połączenie w leczeniu bulimii (przegląd Cochrane)]. W: The Cochrane Library [Biblioteka Cochrane’a], wydanie 2 2003. Oxford: Update Software.
• Bissada H. i inni, Olanzapine in the treatment of low body weight and obsessive thinking in women with anorexia nervosa: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. [Olanzapina w leczeniu niskiej masy ciała i obsesyjnego myślenia u kobiet z jadłowstrętem: randomizowane, prowadzone metodą podwójnie ślepej próby badanie kontrolowane placebo.] Am J Psychiatry 2008 czer. 16.
• Eisler, I., Dare, C., Russell, G. F. M., i inni, (1997) Family and individual therapy in anorexia nervosa. [Terapia rodzinna i indywidualna w jadłowstręcie]. Archives of General Psychiatry, 54, 1025-1030.
• Eisler, I., Dare, C., Hodes, M., i inni (2000) Family therapy for anorexia nervosa in adolescents: the results of a controlled comparison of two family interventions. [Terapia rodzinna anoreksji u młodzieży: wyniki kontrolowanego porównania dwóch interwencji rodzinnych.]
  Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41,727-736.
• Fairburn, C. G., Norman, P.A., Welch, S. L., i inni (1995) A prospective study of outcome in bulimia nervosa and the long-term effects of three psychological treatments. [Prospektywne badanie wyników bulimii i długoterminowych skutków trzech metod leczenia psychologicznego.] Archives of General Psychiatry, 52, 304-312.
• Hay, P. J., & Bacaltchuk, J. (2001) Psychotherapy for bulimia nervosa and bingeing (Cochrane Review) [Psychoterapia bulimii i objadania się (przegląd Cochrane)] W: The Cochrane Library, wydanie 1.
• Lowe, B., Zipfel, S., Buchholz, C., Dupont, Y., Reas, D.L. oraz Herzog, W. (2001). Long-term outcome of anorexia nervosa in a prospective 21-year follow-up study. [Długoterminowe wyniki jadłowstrętu w prospektywnym 21-letnim badaniu następczym.] Psychological Medicine, 31, 881-890.
• Luck A.J., Morgan J.F., Reid F. i inni, (2002) The SCOFF questionnaire and clinical interview for eating disorders in general practice: comparative study. [Kwestionariusz SCOFF i wywiad kliniczny w zakresie zaburzeń odżywiania w praktyce ogólnej: badanie porównawcze.] BMJ, 325, 755-756.
• Milos, G., Spindler A., Schnyder, U. oraz Fairburn, C.G. (2005) Instability of eating disorder diagnoses: prospective study. [Niestabilność diagnoz zaburzeń odżywiania: badanie prospektywne.] British Journal of Psychiatry, 187, 573-578.
• Narodowy Instytut Doskonałości Zdrowia i Opieki (NICE): Zaburzenia odżywiania (CG9) Zaburzenia odżywiania: Core interventions in the treatment and management of anorexia nervosa, bulimia nervosa and related eating disorders [Podstawowe interwencje w leczeniu i kontrolowaniu jadłowstrętu psychicznego, bulimii i powiązanych zaburzeń odżywiania] (2004).
• Theander, S. (1985) Outcome and prognosis in anorexia nervosa and bulimia. [Wyniki i rokowanie w jadłowstręcie i bulimii.] Niektóre wyniki poprzednich badań porównano z wynikami szwedzkiego badania długoterminowego. Journal of Psychiatric Research, 19, 493-508.
• Senior R; Barnes J; Emberson J.R. and Golding J. w imieniu zespołu badawczego ALSPAC (2005) Early experiences and their relationship to maternal eating disorder symptoms, both lifetime and during pregnancy. [Wczesne doświadczenia i ich związek z objawami zaburzeń odżywiania się u matki, zarówno w ciągu całego życia, jak i podczas ciąży.] British Journal of Psychiatry, 187, 268-273.

Opublikowano: Listopad 2019

Termin weryfikacji: Listopad 2022

© Royal College of Psychiatrists